Қазақ Ұлт-азаттық ҚОЗҒалысы
І БӨЛІМ: 1.Шыңжаңдағының үш аймақҮш аймақ «Үш аймақ» төңкерісінің басталуы және дамуы
жүктеу/скачать 3.86 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сәуірдің бас кезінде
- 12 сәуір.
- Мамырдың орта шені.
- 20 маусым.
- Рябов
- Осы айдың соңғы шенінде
- Осы айдың соңғы шені.
- 21 тамыз.
- Сол күні
- 5 қыркүйек.
- 10 қыркүйек.
- 20 - -23 қыркүйек.
- 23 қыркүйек.
- Осы ай. Рябов
І БӨЛІМ: 1.Шыңжаңдағының үш аймақҮш аймақ «Үш аймақ» төңкерісінің басталуы және дамуы (1944 жылдың сәуірі – 1945 жылдың қыркүйегі) 1944 жылдың сәуірі мен желтоқсаны 1944 жыл 9 сәуір. Кеңес Одағының Құлжадағы консулының қолдап-қуаттауымен және тікелей көмегімен Шың шысайШың шы цсайдың, гоминдаңГоминдаңның үстемдігіне қарсы кеңес одағыКеңес Одағының Құлжадағы консулының қолдап-қуаттауымен және тікелей көмегімен «Құлжа азаттық ұйымы» құрылды. Оған Әлихан төре1 төраға болды. Бұл ұйымның құрылуы кездейсоқ емес еді. Жергілікті жерде бұрынғы Ресейде, кейінгі кеңес одағыКеңес Одағында оқыған, ЖКП-ның идеологиясынан мағлұматы бар зиялылар гоминьдаңГоминдаңның үстемдігіне қарсы әр түрлі ұлттар мен әлеуметтік топтарды ұйымдастыра білді. Бұл ұйымның басшыларының құрамдалуыахуалы аса күрделі еді. Олардың ішінде Әбдікәрім Аббасов2, Қасымхан Қамбари3 қатарлы зиялылар, Әлихан төре, Мұхаметжан Мақсұм4 сияқты діни қайраткерлер мен РахымжанРақымжан Сабырхажиев5 пен Салжанбай Бабажан1 қатарлы саудагерлер мен ауқаттылар бар еді. Бұл ұйым құрылғаннан кейін Әлихан төре Құлжадағы «Байтолла бас үлкен мешітінде» Шың шысайШың шы цсай мен гоминьдаңГоминдаңның ұлттық езгісіне қарсы уағыз айтып, кәпірлерге қарсы ғазауатқа шақырып, исламдікисламдық және түріктік рухтағы үгіт-насихат жұмысын жүргізді. Тәуелсіз мемлекет құруды мақсат етті. 10 cәуір. АҚШ-тың президенті Рузвельт Жияң жиешіге жеделхат жолдады. Онда фашизмфащизмге қарсы дүниежүзілік одақтастықты еске сала келіп: ЖұңгоҚытайЖүңго – Кеңес одағыКеңес Одағы арасындағы Шыңжаңдағы өңіріндегі төтенше жағдайлардыбайланысты бәсеңдету арқылы халықаралық күштердің қайта ұйымдасуы тұсында кеңес одағыКеңес Одағының қолдауына қол жеткізуге тілек білдірді. Сәуірдің бас кезінде Алтай партизандар қосыны Шіңгіл ауданының Бұлғын өзені аңғарында құрылды. Сұқлубай батыр бас қолбасшы болды. Осы айдың бас кезінде Моңғол Халық республикасының басшысы Шойбалсан шекараны «көзден өткізу» деген сылтаумен Шынжаңның Шіңгіл ауданына келіп, Оспан ІсламИсламұлын2 қабылдады. Оспан ІсламИсламұлының талабына сай, Моңғол Халық республикасы бір топ әскери ақылшы кеңесші жіберді және қару-жарақ, оқ-дәрі жеткізіп берді. 12 сәуір. Кеңес одағыКеңес Одағының ЖұңгҚытайдаоЖүңгода тұратын бас елшісі Пантушин (–?) Гоминдаң үкіметі әкімшілік палатасының бастығы Сүнкыге: таяудан бері Шынжаңда туылған қалыптасып келе жатқан үлкенді-кішілі бірқыдыру оқиғалар ЖұңгоҚытайдыңЖүңгоның Кеңес одағыКеңес Одағына қарсы тұру бейнесінің әрекетінің күн сайын асқынғандығын дәлелдеді – деп көрсетті. 13 сәуір. Алтай партизандар қосынының қоршауында қалған ГоминдаңГоминдаң Шіңгіл ауданының әкімі Тау байжуан Шіңгіл ауданының қалашығын тастап, қалған-құтқан адамдарын ертіп, Шонжыға қашып кетті. 19 сәуір. ҚытайЖүңго мен Кеңес одағыКеңес Одағының Шынжаңдағы ушыққан қатынасын бәсеңдету үшін, Жяң жиешыЖяң жие шы мынадай ұйғарым жасады: (1.) Шыңинжаң билеушілеріне шекарада әр қандай қақтығыстың туылуынан сақтану қатаң тапсырылды. (2). Мамырда өткізілетін ГоминдаңГоминдаң орталық атқару комитетінің жалпы мәжілісінде Шинжаңның кадыркадрларына реттеу жүргізілнді. Сәуірдің орта шенінде Қобық (қазіргі Қобықсары, мМоңғол автономиялы ауданы) партизандар қосыны құрылды. Оған Зұңғұрып Шалқанұлы басшы болып сайланды. ГоминдаңГоминдаң армиясының қоршауында п жоюына ұшырағандықтанқалып, шегініпе соғысып Моңғол халық республикасына бардыөтіп кетті. 25 сәуір. Кеңес одағыКеңес Одағының ЖұңгоҚытайда Жүңгода тұратын бас елшісі Пантушин Кеңес одағыКеңес Одағының бұйрығы бойынша Гоминдаң үкіметі сыртқы істерСыртқы істер министрі ВУаң шыжиемен кездесіп, ЖұңгоҚытайЖүңгода таяудан бері байқалып келе жатқан туылған Кеңес одағыКеңес Одағына қарсы тұру нысайына назар аударатындығын білдірді. Шың шысайШың шы цсайдың Шынжаңдағы Кеңес одағыКеңес Одағына қарсы әрекетін айрықша ауызға алды. ВУаң шыжие мынаны білдірді: Шынжаң жағдайы ерекше, Шың шысайШың шы цсайда 20 мың адамдық армия болғандықтан да, көз алда оны тез арада үйлесімді шешу қиынға түседі – деген пікір білдірді. Мамырдың басы: «Алтай қазақ ұлтының көркею комитетінің» Оспан Исламұлы басқаған мәжілісі Күртіде Оспан ІсләмИсламұлының басқаруында Күртіде мәжіліс ашылды. Онда ұйымның басшылық құрамы ып, Ләтіп Мұстафаұлыменфаұлы1, қатарлыларды т.б. толықтырылдыып сайлауды және өздеріне қарасты басқаруындағы өңірден бажы жинауды ұйғарылды. Мамырдың орта шені. Кеңес одағыКеңес Одағының ЖұңгоҚытайдаЖүңгода тұратын бас елшісі Пантушин бұйрық бойынша еліне қайтты. Аттанар алдында Жяң жиешыЖяң жие шыге амандаса барып, Кеңес одағыКеңес Одағы үкіметінің Кеңес – ЖұңгоҚытайЖүңго қатынасын жақжағысарту туралы тілегін жеткізіп, Кеңес одағыКеңес Одағы үкіметінің Шың шысайШың шы цсдіайдың Кеңес одағыКеңес Одағына қарсы әрекетіне қатты назар аударып отырғандығын білдірді. Жяң жиешыЖяң жие шы шара қолдана отырып, ЖұңгоҚытайЖүңго – Кеңес арасындағы екі елдің Шынжаңдағы ушыққан қатынасын жақжағысартатындығын а сенім білдірді. Мамыр. ӘАблімит Хажиевиев1, Матнязр қари Асабаев, Әбілаз Рахмановтардың жеке-жеке басшылығында Шауешек ауданында (қазіргі Шаушек қаласы) күреске үш группа топ (жасырын ұйым) құрылып, бұқара арасында Шың шысайШың шы цсайға, ГоминдаңГоминдаң ұкіметүкіметіне қарсы әрекет жүргізді. Осы айда Дубек Шалғынбаев2 (құрамында , Балқаш Әлімғазыұлы БафинБапин, Жағда Бабалықов, Қалдыбай Қанафин, Ахметқали Бітімбаев сияқты азаматтар болды. Бұл туралы мағлұматты осы басылымның 12 томынан қараңыз – Т.Ж.) қатарлы қазақ жас зиялылары Кеңес одағыКеңес Одағының Шауешекте тұратын елшіліктгінің көмегімнден, Шауешек ауданы мен Шәуешекның қаласында қазақ жастарын негіз еткен күрескер топгруппа құрып, Шың шысайШың шы цсайға, ГоминдаңГоминдаң үстемдігіне қарсы әрекет жасады. Маусымның басы. Далелхан Сүгірбаев3 пенжәне Темірхан Әріпбайұлы4 , Қасен қатарлы Кеңес одағыКеңес Одағының он үш ақылшысы кеңесші («Ақ үйдің» ақылшыларкеңесшілеры) Кеңес одағыКеңес Одағынан Моаңғолия Ххалық респубикасы арқылы Шіңгіл ауданының Бұлғын өзені өңіріндегі Алтай партизандар отрядының казармасына жасағына келіп, Алтай партизандары қосынының басшылық жұмысына араласа бастады. 8 - -16 маусым. Қасымхан Сымайылов5 қатарлылар Шауешек арқылы шекарадан өтіп, Кеңес одағыКеңес Одағының Бақты қыстағынабекетіне барып, Абыла Рамазановтың6 орналастыруы бойынша, ұйымдастыруымен: шекара саудасын жасайды – у деген желеумен атпен Кеңес одағыКеңес Одағында «Еміл» штабын құрды. 15- маусымда «Еміл» штабы Тарбағатай аймағындағы әйгілі қайраткерлерге және күрескер үш группаның топтың басшыларына хат жазып, Тарбағатайдағы әйгілі қайраткерлерді ГоминдаңГоминдаң үстемдігіне қарсы тұруға жұмылдырды. Әрі Шауешектегі күрескер үш группадан топтың бірлесудін талап етті. 10- маусым. Сталин АҚШ-тың Кеңес одағыКеңес Одағында тұратын бас елшісі Гарриманды қабылдаған кезінде:, ЖұңгоҚытайЖүңго үкіметінің Шың шысайШың шы цсайды Шынжаңдағы билігінен тайдырумансабынан қалдыру, Кеңес – ЖұңгоҚытайЖүңго қатынасын жақжағысартуда келелі маңыз алатынын аңғартты. Маусымның бас шені. Сталин АҚШ басшысының орынбасары ГХенри УалиУэләлиспен (–?) кездескен кезінде: Шың шысайШың шы цсайдыің Моңғголия – ЖұңгоҚытайЖүңго шекарасында қақтығыс тудырды –ғанын деп кіналап, Шың шысайШың шы цсайды Шыңжаңнан ауыстырып әкетуілуін Кеңес – ЖұңгоҚытайЖүңго қатынасын жақжағысартудағы белсенді шаруа болатындығын аңғартты. 18 - -24 маусым. АҚШ басшысының орынбасары ГХенри Уэаллиес Кеңес одағыКеңес Одағынан Шынжаң арқылы Чуңчиңге барып, Жяң жиешыЖяң жие шыге: Сталин –нің Шынжаңдағы «Алтай «Ддүрбелеңі» Кеңес одағыКеңес Одағымен қатбайланысысты – дегенді теріске шығарғанын, Шың шысайШың шы цсай Шынжыңнан ауыстырылып әкетілсе «Алтай «Ддүрбелеңі» өздігінен тынышталады – деп қарайтынын айтты. Кеңес одағыКеңес Одағы мен ЖұңгоҚытайдЖүңгоның көршілік қарым-қатынасының жақжағысаруынантуды үміт етті. Маусымның орта шені. Моңғол Халық Республикасының әскери ақылшысы кеңесшісі Қаби – Моңғол Халық Республикасының әскери қызметкерлерінен 50-ден астам неше адамнан және Алтай қазақ малшыларының осы елдің шекарасынан қашып өткен 100 неше адамнан ұйымдасқан партизандар қоасынын бастап, Моаңғол Халық рРеспубликасынан Буыршын ауданына қайтып келді. Осы айдың орта шенінде «Алтай қазақ ұлтын көркейту комитеті»: жиын ашып, Шың шысайШың шы цсайдыің, ГоминдаңГоминдаңның үстемдігіне қарсы күресті тұтастай Алтай аймағы бойынша ұйымдастыру нда етек алдыру ұйғарылдықажет – деп шешті. Қуанышбайды құралды 400 адаммен Комитет: «Бауырластарға хатты» үндеуі мен және Дәлелхқан Сүгірбаевтің туысқандарына, ру басыру басыларына жазған хатын Моңғол Халық Республикасы арқылы беріп, Маңғол Халық Республикасы арқылы Сарсүмбеге (қазіргі Алтай қаласы) және Бурылтоғай ауданының солтүстік таулы өңіріндегі жайлауларға жеткізу үшін құралды 400 адаммен Қуанышбайды;, Қабиді құралды 80 адаммен Қаба ауданының таулы өңіріндегі жайлауларға құралды 80 адаммен Қабиді, Жылқыайдарды құралды 250 адаммен Жеменей ауданына құралды 250 адаммен Жылқыайдарды үгіт жұмыстарын жүргізіп, көтеріліс айту, аттанысқа келтіру қызметін істеуге ұйымдастыруға жіберді. 20 маусым. Қуанышбайдың құралды отряды негізінде ұйымдастырылған Бурылтоғай партизандар қосыны құрылды. Маусымның орта шенінде Қабидің құралды отряды негізінде ұйымдастырылған Қаба партизандар қосыны құрылды. 4 шілде. Моаңғол Халық рРеспубликасының көмегіменнде, Зұңғырып Шалқан 150 адамдық Қобық партизандар қосынын бастап Қобық ауданына қайтып келіп, партизандық қимылдарын жалғастырды. 6 шілде. Шың шысайШың шы цсай уақыттық 3-двизиядивизияның бастығы Таң жы чуанға : ҮҰлыіңгыір әкімшілік мекемесінен1 екі полкті әскери күшті Сарсүмбеге қорғаныс құруға жіберу жөнінде бұйрық бертүсірді. 8 шілде. Жылқайдардың құралды отряды негізінде ұйымдастырылған Жеменей партизандар қосыны құрылды. Рамазан Бөлімұлы2, Ммолла ІсләмИслам Смайылов3 басшы болып сайланды. 10 шілде. Абыла Рамазановтың орналастыруына сай ұйымдастыруымен Әбліымит Хажиев бас болып, Жеменей партизандар қосынының басшысы, Алтай төңкерістік уақытшатық өкіметіүкіметінің жорасы, Жеменей аудандық уақыттық уақытша өкіметіүкіметінің жауаптысы қатарлы міндеттерде болған өкілі міндеттерін атқарды. Шауешектегі күрескенр үш ұйымды біріктіріп, ГоминдаңГоминдаңның үстемдігіне қарсы тұрып, ұлт азатығына қол жеткізу күресі ұйымын құрды. Ол қысқаша « Ұлт азаттық үшін күрес» ұйымы» деп аталды. Басшылары Әбілмит Хажиев, АӘбілез Рахманов, Мәтіняз қари Айсабаев болды. Бұл ұйымның міндеті – Тарбағатайдағы әр ұлттың халқы мен зялыларын Шың шысайШың шы цсайға және ГоминдаңГоминдаң үстемдігіне қарсы тұруға ұйымдастыру, Рябов партизандар қосынын4 ұлғайтуға көмектесу, «Еміл» шатбына ақпарат жинап беру болды. Шілденің бас шені. Жеменей, Қобықсары аудандарындағы қазақ, маңғолмонғол ру басыру басылары және Қобықсары, Жеменей партизан қосындарының басшылары Жеменей ауданы мен Қобықсары ауданының шекарасындағы Сауыр тауының Қарағайты жайлауында жиын ашып, Кеңес одағыКеңес Одағының ақылшылары кеңесшілері Әріпбай мен, Құрмаштардың көмегіменнде, Қобықсары қалашығына шабуыл жасау қимылын ақылдасып, орналастырдыжоспар құрды. Осы айдың соңғы шенінде мылтық тапсырудан бас тартып, ГоминдаңГоминдаңның Нылқы аудандық сақшы мекемесі жағынан қолға алынған қазақ малшылары жігіттері Акпар1 мен Сейіт2 түрмеден шыққаннан кейін, ГоминдаңГоминдаң аудандық өкіметіүкіметіне құралды күшпен қарсы тұруға бекіп, тамыздың басында Кеңес одағыКеңес Одағынан қару-жарақ әкелуге барғанда Кеңес одағыКеңес Одағында ФПатих Мүсілімов3 қатарлылармен жолығып, құралды күрес жасауды бірге ақылдасып белгіледі. Олар атқа жылқыға мылтық, оқ-дәрі айырбастап алып, Нылқыға арт-артынан іркес-тіркес қайтып келді. Осы айдың соңғы шені. Тарбағатайдағы Рябов партизандар қосыны Сауыр тауында Жеменей партизандар қосынымен қосылып, Жеменей партизандар қосынынан мылтық, оқ-дәрі және тұрмыстық бұйымдар жағынан көмеак алды. Шілде. Ысқақбек Мөонөонов4 Кеңес одағыКеңес Одағы әскери ақылшыларкеңесшілерының көмегінде, Кеңес одағыКеңес Одағына еріксіз қашып өткен бір топ ұсақ ұлт бұқарасын жинап, әскери жатығу жасады. Осы тұста, Нұражы құралды қосын бастап, Кеңес одағыКеңес Одағынан Тасқоырған ауданына келіп, шағын көлемді құралды күрес жүргізіп, ГоминдаңГоминдаң армиясы мен сақшыларына үзбей тосын соқтығып отырды. 5 - -8 тамыз. Қаба партизандар қосыны Қаба ауданының қалашығына шабуыл жасады. Шабуыл төрт тәулікке жалғасты. 8 тамызда ГоминдаңГоминдаңның көмекке жіберген әскері жетіп келді де, партизандар амалсыздан қоршауды бұзып шығып, Кеңес одағыКеңес Одағы мен Моаңғолия шекарасынан жол алып, Шіңгіл өңіріндегі Алтай партизандар қосынына барып қосылды. 11 тамыз-. Шың шы цай шұғыл жиын ашу – деген сылтаумен ГоминдаңГоминдаң Шынжаң өлкелікӨлкелік даңбуының шужиі Хуаң ружинді, құрылыс меңгермесіҚұрылыс меңгермесініңбасқармасының бастығы Лин шубиуңды, өлкелікӨлкелік даңбудың мүшесі Туң шычуанды, Жаң жыжыны, Лин бояны «бүлік тудыру қаскүнемдігінде болу делосыісі» деген қылмысты атпен қолға алып, түрмеге жапты. Келесі күні 128-двизиядивизияның командирыкомандирі Лиу жыңшин, уақыттық 3-двизиядивизияның командирі Таң жычуан, 11-атты әскер двизиядивизиясының командирыкомандирі У янжы, 1-атты әскер двизиядивизиясының командирыкомандирі Суи иыңчун қатарлыларды да тағы қолға алды. Осы дело іс бойынша себебінен үш жүздей адам қолға алынды. Бес жүздей адамға оның шалығы тиді. Шың шысайШың шы цай Жяң жиешыЖяң жие шыге – «коммунистерді» қолға алдым деп, Сталинге – «Жапон тышыларын» қолға түсірдім – деп телеграммажеделхат беріп, Жияң жиешы мен Сталиннің сеніміне ие болмақшы болса да, мақсатына жете алмады. 12 тамыз. Жяң жиешыЖяң жие шы Шың шысай Шың шы цайдың ГоминдаңГоминдаңның мәнсаптыларының үлкен тобын қолға алғанын естіген соң, моаңғол, дүнген комитетінің бастығы У жуң шинді1 дереу шақырып алып, оған : Шың шысайШың шы цдіайдың жуықта қызметтен босауға тиіс екенін, соның орнына баратынын айтты. Келесі күні тағы 8-соғыс районының майданының қолбасы Жу шау ляңды2 шақырып алып, бетпе-бет ақыл көрсетіпкеңес беріп, оны орталықтың уакіліуәкілі болып, ұшақпен Үрімжіге барып, Шың шысай Шың шы цайға қызметін босатып Шынжаңнан кету жөнінде нәсихатнәасихатұсыныс беруді тапсырдыайтты. Сонымен бірге Шинжаңға келген жаңа 2-армия мен Гансудың Жю жуанындағы 42-армияға (29-құрамаға қарайды) : Шың шысай Шың шы цайға төтеп беру үшін сақадай сай тұруға бұйырды. 14 тамыз. Фатих Мүсілімов, Акпар, Сейіт, Абдолла Қайнам1 қатарлылар Нылқы ауданының Ластай2 таулы өңірінде партизандар отрядын құрды және Жалынқолға, Көкебайға адам жіберіп, сол жердегі жұртшылықты партизандар қосынына қатынасуға үндеді. 16 тамыз. Жу шау ляң ұшақпен Үрімжіге келіп, Шың шысай Шың шы цайға орталықтың оны Чуңчиңге жөткеп ауыстырып, онда оны егін, орман шаруашылығы министірминистріне қойғалы отырғанын айтты. Оның сөзі сыпайы болғанымен, ұстанымы қатаң болды. Шың шысай Шың шы цай өзінің Шынжаң өлкесінің төрағасы емес, Шынжаң шекарасының қорғаныс бақауылы болғысы келетінін білдірді. Соңынан Жу шау ляңның қату қабағына қарап жұмсарып, өзінің «көтеріліс ұйымдастырушылардың ісін» қарап шығу үшін Щынжаңда 6 ай қала тұруды өтінді. Жу шау ляң мұндай жауапты мәселені Жұң чиңмен ақылдаса отырып шешу қажеттігін айтты. 17 тамыз. Фатих Мүсілімов және басқалар ораза айт намазын пайдалана отырып, қарулы көтеріліс жасау қимылы туралы мешітте ақыл-кеңес өткізді. Бір жансыз мұны Нылқы аудандық сақшы мекемесіне жеткізіп, құпия кеңесті әшкере етті. Аудандық сақшы дереу тінту жүргізді. Бұл хабарды естісімен Фатих Мүсілімов және басқалары Ластай партизандар қосынымен бірлесіп торуылды шайқастар ұйымдастырды. Жергілікті тұрғындар да ұрысқа қатысты. Сақышыалардың біразы оққа ұшты, біраз мылтық қолға түсті. Міне, әйгілі «Нылқы көтекрілісі» осылай басталды. 20 тамыз. Ластай патизандар қосыны алғашқы шайқаста жеңіске жетіп, атағы шықты. Ж жергілікті тұрғындар топ-тобымен қосынға қосылды. Партизандар қосыны әскери сап құрып, үш үлкен жасаққа бөлінді. Адам саны – 200 екі жүзден, мылтық саны – 60 алпыстан асты, Фатих Мүсілімов қолбасы болды. 21 тамыз. Жу шау ляң бұйрықтың атқарылуын мәлімдеу үшін Үрімжіден Жұңчиңге барды. Тамыздың орта шені. ӨлкелікӨлкелік үкімет «Нылқы көтерілісінің» хабары жеткен соң, ӨлкелікӨлкелік сақшы басқармасы бастығының орынбасары Лю биң дыны3: Құлжаға барып, Іленің уақытша уәлиі міндетін атқарып, Іле аймағының тыныштығын сақтауды тапсырды. Тамыздың соңына қарай Лю биң ды Құлжаға барысымен көтеріліске қатысқандарды және зиялыларды тұтқынға алды. «Құлжа азаттық ұйымының» іс-қимылына қауіп төндірді. Ұйым мүшелері бой тасалауға мәжбүр болды. Бірақ Лю биң ды: Іле қозғалысын бірен-саран көтерілісшілерді тұтқындаумен тоқтатуға болмайтынын білсезіп, ӨлкелікӨлкелік үкіметке: «Тазалау мен көңіл аулау шарасын қатар қолдану» керектігін жеткізді. Ат тарту етуді тоқтату, Іле уәлиін күні бұрын жіберу, жергілікті беделді тұлғаларды шақырып, үгіт жұмысын жүргізу, ауқымды мөлшердегі әскери бөлімді шұғыл жіберіп, жазалау шарасын жүргізу, Іле қорғаныс күшін толықтыру туралы ұсыныс жасады. Бұл кезде Шынжаңдағы сяси жағдай ушығып, аласапыранға ұласқандықтан да армияның үкімет ісіне мойын бұруға мұршасы жоқ еді. 29 тамыз. Гоминдаң үкіметі мынадай бұйрықк жариялады: Шынжаң өлкелікӨлкелік өкіметіүкіметінің жорасы мүшесі әрі төрағасы, Шынжаң шекара қорғанысының бақылаушысыауылы Шың шысай Шың шы цай дың міндетінен босауынды өтініш етіп, адал ниетін білдірдіорынынан босатылды. Шың шысайШыңшыцсай міндеттерінен қалдырылсын,: Шынжаң шекара қорғаныс бақауыл мекемесі таратылсын,: Шынжаңда тұратын барлық әскери бөлім түгел әскери істер комитетіне төте қарайды. Бақауыл мекемесінің қызметтерін Шынжаң өлкелікӨлкелік амандықты қауіпсіздікті қорғау штабы өткізіп алсын.: егін, орман шаруашылығы министрлігінің министірминистрі Шын хунле өзге міндетке қойылатындықтан, қазіргі міндетінен қалдырылуы тиісбосатылды,: Шың шысай Шың шы цай егін, орман шаруашылығы министірминистрлігінің министірминистріне ерекше тағайындалсын,: У жуң шин Шынжаң өлкелікӨлкелік өкіметіүкіметінің төрағалығына тағайындалсын,: У жуң шин міндетті тапсырып алудан бұрын, Жу шау лян әзірше уақыттық төрағалық міндетті атқара өтей тұрсынберсін. 2 қыркүйек. Шың шысай Шың шы цай 8-соғыс районы майданы қолбасшысының орынбасары атымен мынадай бұйрық жариялады: Іле аймағының «жағдайы орнықсыз» болғандықтан атты әскерлердің 1-дивизиясының командирі Сүй иыңчун «өкімет қызметімен өлкеде» болған кеткен кезде, запас 7-дивизия командирінің орынбасары Ду ды фуды Іле аймағында тұратын барлық армия мен амандық қорғау бөлімдеріне бір тұтасбіртұтас қолбасшылық етуге міндетін атқаруға жіберу ұйғарылды. Сол кезде ГоминдаңГоминдаңның Іледегі жалпы әскери күшінің мөлшері шамаменмен 2500 адам еді. Сол күні Жу шау ляң ұшақпен Үрімжіге келіп, Шынжаңның әскери әкімшілік істерін басқаруға кірісіп кетті. 3 қыркүйек. Ду ды фу Үрімжіден ұшақпен Құлжаға барды. 5 қыркүйек. Жу шау ляң Кеңес одағыКеңес Одағының Үрімжіде тұратын бас консулы Пушкинмен кездесіп, билік жүргізуде «көршілерге мейірімді, дос болу» бағытын атқаратындығын білдірді. 7 қыркүйек. Ластай партизандары қосыны көп адам шығарып, Нылқы ауданының жер-жерінде үгіт қимылдарын жүргізіп, үгіт қағазын көп мөлшерде таратты. Іле аймақтық сақшы мекемесінің бастығы Гау уи бұдан хабар алғтапқан соң, аймақтық сақшы мекемесі бастығының орынбасары Жау жуң миң мен кеңесші Лю биң иды бір рота әскери күшпен жасақтап көтерілсшілердіоларды жаныштауға аттандырдыжіберді. 10 қыркүйек. Алтай партизандар қосыны Нұрқожайды1 құралды 500 адаммен Сарысүмбе, Буыршын аудандарында қимыл жасауға жіберді. 11 қыркүйек. Шың шысай Шың шы цай ұшақпен Шынжаңнан аттанып Жуң шинге барды. 20 - -23 қыркүйек. Ластай партизандар қосыны Жау жуң мин бастаған 300- дей әскер мен сақшылардың Ластайды үш жағынан қоршап жою жоспарын ын сәтсіздікке ұшыратты. 22 қыркүйек. Алтай партизандар қосыны Торғайтыда (Ққазақ бейті) ГоминдаңГоминдаң армиясының Шонжыдан Алтайға жіберген әскери бұйымдар тиелген 45 автомобилі мен 100 түйе тасымал қосынына тұтқиыл шабуыл жасап, 80 сексендей адамын жойды. Оқ-дәрі тиелген екі автомобилін күйреттіістен шығарды. 23 қыркүйек. Жу шаоу ляңның Құлжаға көмекке жіберген 7-дивизия ның 19-полкінің 1-баталионбатальоны Құлжаға жетіп барды келді. Қыркүйек. Ысқақбек Мөонөонов Тасқорған партизандар қосынын бастап Кеңес одағыКеңес Одағы шекарасынан өтіп келіп, Ұлықшат ауданын алып, ілгерлей отырып Қашқарды алмақшы едіболды. Бұл хабарды біліп қалған ГоминдаңГоминдаң билеушілері Ұлықшат ауданындағы қорғанысты күшейтті,кендіктен Ысқақбек Мөонөонов Тасқорған партизандар қосынын шегіндіріп әкетіп, алдымен Тасқорған ауданына шабуыл жасап, одан соң Қашқарға жорық жасауды ұйғарды жаңа жобасын жасады. Дәл осы кезде, Нылқы ауданының Ластайында құралды көтеріліс бұрқ ете түскенін естіген Ысқақбек Нұражыларға: Тасқорған партизандар қосынына басшылық етіп, Тасқорған ауданына шабуыл жасауға бұйрық беріп, өзі бірқыдыру құралды күшпен Кеңес одағыКеңес Одағы шекарасы арқылы Ілеге аттанды. Осы ай. Рябов партизандар қосыны Сауыр тауынан қайтып Тарбағатай өңіріне келіп, партизандық қимылмен шұғылданды. 4 қазан. У жуң шин ұшақпен Үрімжіге келіп, Шынжаң өлкелікӨлкелік өкіметіүкіметінің төрағасы болды. 5 қазан. Гоминдаң өкіметіүкіметі бұйрық түсіріп: Шынжаң өлкелікӨлкелік өкіметіүкіметінің өзгертіп жаңадан құрылғанын жариялады. У жуң шиннен басқа өлкелікӨлкелік үкімет жораларының мүшелерінің және басқа да қосалқы міндет алғандардың иелерінің есімдерін жариялады: үкімет Жора, мүшесі, қосымша бас хатшы –: Зың шаулу;. үкімет мүшесі Жора, қосымша халық істерХалық істер меңгермесініңбасқармасының бастығы: – Дың шаң хай;. Жора үкімет мүшесі, қосымша ағарту меңгермесініңбасқармасының бастығы –: Шуи лян ши; Жора үкімет мүшесі, қосымша құрлыс меңгермесіҚұрылыс меңгермесініңбасқармасының бастығы –: Иүи ляңюн; Жора үкімет мүшесі, қосымша қазына меңгермесіҚазына меңгермесініңбасқармасының бастығы –: Пың жи юаң: Жоралармүшелер:, Жоу кун тян, Жаң шуан зы, Әшім, Әкімбек қожа1, Лю биңды, Тауын бейсі2, Жанымхан3, Юи да.
Партизандар қосыны қалашықты алғаннан кейін, сыбан руынан шыққан Оспанды Нылқы ауданының уақыттық жауапты әкімі етіп тағайындады. ГоминдаңГоминдаң билеушілерінің партизандар қосынын қоршап жоюына көмектескен Қанатбек, аудан әкімі Ло чи шың, аудандық сақшы мекемесінің бастығы Фың уый жун және Іле аймақтық сақшы мекемесі бастығының орынбасары Жау жұң миң қатарлылар атылды. Солармен бір мезгілде Жың ауданының Ашалы асуы3 мен Құлжа ауданына баратын әскери бекіністерге қосымша әскери бөлімдер жіберілді. жүктеу/скачать 3.86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|