Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Лайықты фармацевтикалық практикаларды енгізу жолымен дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ету жүйесін енгізу бойынша шаралар қабылданады.

Отандық дәрілік заттардың өндірісі, дәрілік заттар логистикасы мен сақталуының сапасы 2018 жылы міндетті түрде GMP және GDP стандарттарына өтумен қамтамасыз етіледі.

Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар сапасын сараптау саласындағы халықаралық талаптарға жауап беретін референс-зертханалар құрылады және жарақтандырылады.

Дәрілік заттардың сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету де GCP стандарттары бойынша клиникалық сынақтар өткізумен қамтамасыз етіледі. Дәрілік заттардың сапасын арттыру мақсатымен Қазақстан Республикасында жаңа дәрілік заттарға клиникалық сынақтар жүргізуді қолдау, сондай-ақ клиникалық базалардың ғылыми және техникалық әлеуетін арттыру жөніндегі шаралар кешені әзірленеді.

Жоғарыда көрсетілген стандарттарға сәйкестікті бақылау мақсатымен дәрілік заттар айналымы саласындағы нысандар мен денсаулық сақтау ұйымдарының тиісінше фармацевтикалық практикаларға сәйкестігін бағалау, өндірістердің, клиникаға дейінгі және клиникалық зерттеулердің, тұрақты оқыту өткізумен фармақадағалау жүйесінің инспекцияларын өткізу үшін, мемлекеттік фармацевтикалық инспекторат дамытылады. Қазақстанның Халықаралық фармацевтикалық инспекциялардың ынтымақтастық жүйесіне (PIC/S) кіруі аяқталады.

Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналымын және сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуді мемлекеттік реттеудің тиімділігін арттыру бойынша шаралар қабылданады. ҚР аумағында қолданылатын дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарлың сапасы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік органдардың өкілеттіліктері мен жауапкершілігі заңнамалық тәртіппен күшейтілетін болады.

5.4.3. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың ұтымды қолданылуын қамтамасыз ету

Дәлелді медицинаны әрі қарай дамыту дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың ұтымды қолданылуын қамтамасыз ету үшін негіз болады.

Осы мақсатпен Қазақстанның ұлттық дәрі-дәрмек формулярын (ҚҰФ) енгізу және қолдау жолымен формулярлық жүйені дамыту және жетілдіру жалғастырылады.  

Денсаулық сақтау ұйымдарының дәрі-дәрмек формулярлары ҚҰФ негізінде жасақталып, жекелеген, неғұрлым қымбат дәрілік заттарға қатысты қолданылуына тұрақты түрде мониторинг жүргізу және тиімділігін бағалау негізінде ұдайы жетілдіріліп тұратын болады.

Денсаулық сақтау ұйымдарында қаржылық қаражатты жұмсаудың клиникалық-экономикалық талдауы ескеріле отырып, дәрілік заттарды ұтымды қолдануға толыққанды мониторинг жүргізу және талдау жасау қамтамасыз етіледі.

Медициналық ұйымдарды қажетті клиникалық фармакология мамандарымен кадрлық жарақтандыруды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар іске асырылады. ҰДС тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін ұйымның меншік нысанына қарамастан, мамандарды дәрілік заттарды ұтымды пайдалануға жаппай оқыту бағдарламасы әзірленіп, іске асырылатын болады.

Барлық қатысушы тараптардың жауапкершілігін арттырумен дәрілік заттарды өткізудің этикалық нормалары енгізіледі.

Ұлттық дәрілік заттарды ұтымды пайдалану орталығына қайта құрылатын Дәрі-дәрмек ақпараттық орталықтарының желісі арқылы медициналық және фармацевтикалық қызметкерлер мен тұрғындардың дәрілік сауаттылығын арттыру жөнінде іс-шаралар жүргізіледі.

Жоғарыда аталған шараларды тиімді іске асыру үшін денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның, медициналық және фармацевтикалық қызметті бақылау жөніндегі уәкілетті органның міндеттері мен функциялары талданып, қайта қаралатын болады.  

5.5. Ниеттестікті ендіру және оның қаржылық тұрақтылығын арттыру негізінде денсаулық сақтау жүйесін жетілдіру

5.5.1.  Міндетті  әлеуметтік медициналық сақтандыруды енгізу

Денсаулық сақтау жүйесінің тұрақтылығы айтарлықтай дәрежеде денсаулық сақтауға бағытталатын қаражаттың барабар деңгейін, оларды әділ бөлуді және ұтымды пайдалануды көздейтін тиімді қаржыландыру жүйесімен байланысты.

Денсаулық сақтау жүйесін одан әрі дамыту азаматтардың денсаулығы үшін жауапкершілік мемлекет, жұмыс берушілер мен қызметкерлер  арасында бөлінетін үш деңгейлі медициналық көмек беру жүйесін құруды көздейді. Бұл ретте:

бірінші  деңгей республикалық бюджет есебінен қаржыландырылатын, мемлекет кепілдік берген медициналық көмектің (ТМККК) базалық пакетін немесе тізбесін ұсынады;

екінші деңгей Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес міндетті медициналық сақтандыру жүйесіндегі және мемлекеттің, жұмыс берушілер мен қызметкерлердің міндетті сақтандыру төлемдері есебінен қаржыландырылатын медициналық көмектің қосымша пакетін немесе тізбесін қамтитын  болады;

үшінші деңгей сақтандыру компаниялары мен төлеушілер арасындағы  ерікті шарттық негізде айқындалатын, азаматтардың немесе жұмыс берушілердің өз қызметкерлерінің пайдасына төлейтін ерікті аударымдары есебінен қаржыландырылатын қызметтердің жеке пакетін немесе тізбесін қарастырады;

Ұлттық денсаулық сақтау жүйесін тұрақты дамытуда және тиімділігін арттыруда халық пен жұмыс берушілердің ынтымақтастығын дамыту мақсатында, сондай-ақ денсаулық сақтауға жұмсалатын өсімтал мемлекеттік және жеке шығындардың салдарынан болатын қаржылық қатерлерді жою мақсатында міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі енгізіледі.

МӘМС жүйесі жұмыс істейтін халықтың, жұмыс берушілер мен өзін-өзі жұмыспен қамтыған халықтың міндетті сақтандыру төлемдерінің негізінде құрылатын болады. Халықтың әлеуметтік қорғалмаған топтары (балалар, зейнеткерлер, еңбек етуге қабілетсіз азаматтар мен жұмыссыздар) үшін сақтандыру жарналарын республикалық бюджет қаражатынан мемлекет төлейтін болады.

Бұл ретте, МӘМС жүйесіне тұрақты қажеттілікпен және тұтынумен, басқарумен және болжаумен сипатталатын негізгі медициналық қызметтердің барлығы, яғни кенеттен шамадан тыс тұтынудың айқын қаржылық қатерін тудырмайтын қызметтер кешені берілетін болады.

Бұл ретте, мемлекет 2020 жылға дейін өзін-өзі нәтижесіз жұмыспен қамтыған халық үшін тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін (ТМККК), яғни жедел жәрдем және санитариялық авиация, вакцинация қызметтерін, кейбір әлеуметтік мәні бар аурулар (туберкулез, АИТВ, онкология, наркология және психиатрия) кезіндегі медициналық көмекті және МСАК-ті қамтитын медициналық қызметтердің негізгі пакетін қаржыландыру жөніндегі міндеттемелерді өзіне қалдырады.

   Сондай-ақ мемлекет инфрақұрылымды (капиталдық инвестицияларды), медициналық білім мен ғылымды, қоғамдық денсаулық сақтау қызметінің жұмысын қамтамасыз етуді қоса алғанда, мемлекеттік функциялар мен бағдарламаларды дамытуды қаржыландыру жөніндегі міндеттемелерді де өзіне қалдырады;

Жалпы алғанда, МӘМС енгізуі мемлекеттік шығыстардың мынадай бағыттарын:

қоғамдық денсаулық сақтау қызметін дамытуға;

МСАК деңгейінде – ЖПД санын ұлғайтуға және АДҚ-н кеңейтуге;

медицина қызметкерлерінің жалақысын кезең-кезеңімен ұлғайтуға;

оңалту, паллиативті көмек пен мейіргерлік күтім жөніндегі қызметтерді кеңейтуге;

үздіксіз медициналық білім беруге жұмсалатын шығыстарды ұлғайтуға;

негізгі қаражатты жаңартуға жұмсалатын шығындарды тарифке енгізуге басымдық берудің негізінде ҚР денсаулық сақтау жүйесін қаржыландыруды ЭЫДҰ стандарттарына дейін жеткізумен сүйемелденетін болады.

МӘМС жүйесін дамыту шеңберінде жүйеге қатысушылардан түсетін сақтандыру төлемдерін шоғырландыратын және медициналық қызмет көрсету үшін бірыңғай төлеуші ретінде танылатын Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры (ӘМСҚ) құрылатын болады.

ТМККК және МӘМС жүйесінде медициналық қызметтер көрсетуге рұқсат етуді реттеу механизмдері жетілдіріледі. Медициналық қызмет берушілер меншік нысанына қарамастан МӘМС жүйесіне қатысу мүмкіндігіне ие болады. Шарт жасау үшін медициналық қызмет берушілерді іріктеу көрсетілетін медициналық көмектің қолжетімділігі, сапасы мен тиімділігі критерийлері ескеріле отырып жүзеге асырылады.

Медициналық қызметтерді тұтынуды төмендетуге уәждеу үшін бірлесіп ақы төлеуді енгізу қажеттілігі зерделенеді, бірақ ол халық үшін аурулардың қаржылық ауыртпалығы айтарлықтай ұлғайтылмайды.

Жоғарыда аталған іс-шаралар халықпен және медицина қызметкерлерімен белсенді ақпараттық-түсіндіру жұмысын жүргізу арқылы сүйемелденеді. Халықпен кері байланыс механизмдері, соның ішінде ӘМСҚ-ның құрылымдық бірлігі нысанында не одан тыс халықтың өтініштерін өңдеу жөніндегі бөлім құрылатын болады. Тұрақты негізде МӘМС жүйесі қызметінің тиімділігіне мониторинг және бағалау жүргізіледі. Бұқаралық есепділік практикасын енгізу денсаулық сақтау жүйесінің ашықтығын арттыруға мүмкіндік береді.

 

5.5.2.  Тарифтік саясатты жетілдіру

Әртүрлі медициналық қызмет берушілермен өзара қарым-қатынастағы анық және айқын тарифтік және келісім-шарттық саясат МӘМС тиімді қызметінің негізі болады. 

Айқындық, әлеуметтік бағдарлану, бірыңғай инвестициялық саясат және шығындарды басқару тетіктерінің негізінде тарифтік саясатты жоспарлау, қалыптастыру және іске асыру тетіктері жетілдіріледі.

Амбулаториялық деңгейде ынталандырушы компоненттері бар жан басылық қаржыландыру жүйесі дамиды, пациенттердің мүддесі үшін  медициналық қызметтердің кешенділігі мен сабақтастығын қамтамасыз ету үшін қызметтердің құрама тарифтерін қалыптастыру зерделенеді.

Енгізілетін ауруларды басқару тұжырымдамасының шеңберінде кейбір жағдайларда, әсіресе, қымбат тұратын диагностика және емдеу технологияларын қолдану жағдайларында медициналық көмек көрсетудің МСАК-та стационарлық емдеуге және кейіннен оңалтуға дейінгі барлық деңгейлерін  біріктіретін тарифтер де қаралатын болады.

Стационарлық деңгейде оларды есептеудің халықаралық практикасын ескере отырып, клиникалық-шығынды топтар негізінде тарифтер де жетілдіріледі.

 Кезең-кезеңімен шығыстарды есепке алуды ақпараттандыру және электрондық аурулар тарихтарын енгізу негізінде медициналық ұйымдарда шығындардың мониторинг жүйесі енгізілетін болады. Бұл іс жүзіндегі шығындардың негізінде тарифтік саясаттың айқындылығы мен тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік береді.

МӘМС қызметтерін көрсетуге қатысатын денсаулық сақтау субъектілерінің қаржылық тұрақтылығын арттыру мақсатында, медициналық қызметтер тарифтеріне кезең-кезеңімен негізгі қаражатты жаңартуға жұмсалатын шығыстар енгізіледі. Бұл жеке инвестициялар тарту және мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті (МЖӘ) дамыту үшін сектордың тартымдылығын көтереді.

Тарифтерді әзірлеу және бекіту процесі нарық өкілдерін, медициналық қызмет берушілерді, жұртшылықты тартумен айқын болады.

МӘМС енгізу тұтынылатын медициналық қызметтердің көлемдерін бақылау мен басқарудың неғұрлым тиімді және айқын тетіктерін әзірлеуді және енгізуді қажет етеді. Жергілікті атқарушы органдармен бірге стационарлық медициналық қызметтердің жалпы төсек қуатының негізсіз өсуіне жол бермеу саясаты жалғастырылады. Бұл ретте азаматтардың медициналық қызмет берушілерді еркін таңдауының нарықтық қағидаттарының негізінде медициналық қызметтер көлемдерін болжаудың, жоспарлаудың және бақылаудың жаңа тетіктері әзірленіп, енгізілетін болады.

Мемлекеттік басқаруды орталықсыздандыру процестері, жергілікті атқарушы органдардың  (бұдан әрі - ЖАО) рөлін арттыру  халық денсаулығын сақтау және нығайту мәселелерін шешуде жергілікті мемлекеттік басқару органдарының қатысуымен тікелей байланысты.

Осыған орай, ЖАО-мен бірге мыаналар:

 жергілікті атқарушы органдар деңгейінде халық денсаулығын сақтау және нығайту саласындағы өңірлік басымдықтар және жергілікті әлеуметтік бағдарламаларды іске асыру үшін қосымша қаржыландыру көздері;

сыртқы орта факторлары мен мінез-құлықтық қатерлердің халық денсаулығына зиянды әсерін профилактикалауға және төмендетуге бағытталған кешенді шараларды іске асыру бойынша тиімді сектораралық өзара іс-қимылды дамытуда ЖАО-лардың рөлі мен міндеттері;

өңірлік денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамытуға деген қажеттіліктер, оның ішінде мемлекеттік коммуналдық денсаулық сақтау объектілерінің капиталдық инвестицияларға мұқтаждықтары;

жергілікті бюджеттерде денсаулық сақтау объектілерінің желілерін, оның ішінде МЖӘ тетіктері бойынша дамытуға және күтіп ұстауға жеткілікті қаражат жоспарлау және бөлу;

өңірлік денсаулық сақтау жүйелерінің адами ресурстарға, сондай-ақ өңірлік адами ресурстарды басқару саясатын, оның ішінде жоғары және орта білімі бар медицина қызметкерлерін даярлау және қайта даярлау үшін ЖАО-лардың ортақ жауапкершілік тетіктерін әзірлеу және іске асыру;

жергілікті деңгейде тиісті қаржыландыру көздерімен денсаулық сақтау қызметкерлерін қолдау үшін әлеуметтік,  қаржылық және материалдық ынталандыруды енгізу;

өңірлік деңгейде медициналық ұйымдарда корпоративтік басқаруды енгізу негізінде жергілікті атқарушы органдардың саланы басқарудағы рөлін күшейту;

денсаулық сақтау ұйымдарының менеджерлерін – бірінші басшыларын қатаң түрде олардың кәсіби құзіреттілігіне, жұмыс тәжірибесіне, басқарудағы практикалық дағдыларына сәйкес тағайындаудың бірыңғай қағидаларын енгізу;

ведомстволық тиістілігінен және қаржыландыру көздерінен тыс өңірлік денсаулық сақтау ұйымдарының өңір халқының денсаулық көрсеткіштері үшін ортақ жауапкершілігін белгілеу;

осы мемлекеттік бағдарламаға сәйкес өңірлік денсаулық сақтауды дамыту жоспарларын қабылдауды қамтамасыз ету зерделенеді, айқындалады және қамтамасыз етіледі.

5.5.4.  Денсаулық сақтау жүйесіндегі көшбасшылықты және заманауи менеджментті дамыту

Қазіргі заманғы жағдайларда мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарын басқару тиімділігін одан әрі арттырудың нормативтік құқықтық негізі - мемлекеттік денсаулық сақтау секторында коммерциялық емес ұйымастырушылық-құқықтық нысандарды енгізу арқылы осы ұйымдардың операциялық дербестігін дамыту болмақ. Бұл медициналық ұйымдардың менеджменті мен қызметкерлерінде өндірісті тұрақты дамытуға және қызметтер сапасын арттыруға прогрессивті уәждеме жасауға мүмкіндік береді.

Денсаулық сақтау саласындағы барлық мемлекеттік кәсіпорындар алған табысын ұйымды дамытуға жұмсайды.

Сонымен бірге, бекітілген критерийлер мен кеңейтілген өкілеттіліктерге сәйкес мемлекеттік денсаулық сақтау кәсіпорындарында байқау кеңестерін енгізу жолымен корпоративті басқару қағидаттарын енгізу жалғасады.

Медициналық ұйымдардағы менеджмент тиімділігін арттыру мақсатында, мүшелерін іріктеуге және олардың қызметін бағалауға қойылатын критерийлерді қоса алғанда, медицина ұйымдарында корпоративті басқару органдарын енгізуге қойылатын критерийлер жетілдірілетін болады.

Бұдан басқа, медициналық ұйымдарды басқаруды жетілдіру және денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамыту мақсатында медициналық ұйымдарды бейіндері бойынша біріктіру жолымен оңтайландыру, сондай-ақ жоғары оқу орындарының корпоративті басқаруға қатысуы арқылы университеттік клиникалар құру көзделіп отыр.   

Денсаулық сақтау саласындағы басқару механизмдерін одан әрі жетілдіру шеңберінде басшыларға қойылатын жаңа функциялық және біліктілік талаптарын әзірлеу және енгізу, клиника менеджментінің оқуын, соның ішінде  МВА бағдарламалары бойынша ынталандыру және қолдау негізінде көшбасшылықты және кәсіби менеджмент дағдыларын дамыту жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Барлық мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары үшін кезең-кезеңімен  барлық басқару звеносы қызметкерлері үшін денсаулық сақтау менеджері сертификатының болуы турасындағы міндетті біліктілік талабы енгізіледі.

Нәтижеліліктің негізгі көрсеткіштерін (ННК) белгілеу және оған қолжеткізу негізінде басқарушы аппарат уәждемесі мен еңбегіне ақы төлеудің заманауи тетіктерін (бонустық жүйені) енгізу әдістемесі әзірленеді.

Басқарудың шығындық тиімділігін көтеру үшін амбулаториялық және стационарлық ұйымдарда қазіргі заманғы ресурс үнемдегіш технологияларды: операциялық менеджмент технологиясын, үнемді өндіріс технологиясын (Lean), оңтайлы қаржыландыру тетіктерін, инновациялық медициналық және медициналық емес технологияларды кезең-кезеңімен енгізу көзделеді.

МЖӘ негізінде клиникалық, параклиникалық және медициналық емес қызметтердің, соның ішінде зертханалардың, радиологиялық қызметтердің, жекелеген клиниклық сервистердің (тамырларды катетерлеу зертханалары, гемодиализ және т.б.) аутсорсингі бағдарламалары әзірленеді. Бұл ретте, аутсорсинг қызметтері үшін ақы төлеу осы қызметтер сапасының индикаторлары негізінде жүзеге асырылатын болады.

Госпиталдық ақпараттық жүйелерді енгізу шеңберінде бөлімшелер деңгейінде, ал кейін - әр пациент деңгейінде шығындарды бөлек есепке алуды жүргізу үшін тиімді ақпараттық технологиялар мен бағдарламалар енгізіледі.

Медицина индустриясы нарықтарының жаһандануы, Қазақстанның өңірлік және жаһандық экономикалық одақтарға (ЕЭК, ШЫҰ және т.б) интеграциялануы жағдайларында еліміздің және өңірдің денсаулық сақтау макроэкономикасының дамуы жөнінде талдамалық зерттеулер жүргізіліп, болжамдар мен ұсынымдар әзірленеді.

 Медициналық туризмді және отандық денсаулық сақтау ұйымдарының медициналық қызметтерді экспорттауын мемлекеттік қолдау және дамыту шаралары әзірленеді. 

    5.6. Денсаулық сақтау саласындағы адами ресурстарды басқарудың тиімділігін арттыру

5.6.1. Адами ресурстарды стратегиялық басқару

Денсаулық сақтау жүйесіндегі еңбек нарығын мемлекеттік реттеу медицина қызметкерлерін сапалы дайындау және халықтың мұқтаждықтарына сәйкес барабар бөлу мақсатында адами ресурстарды басқару жөніндегі бірыңғай саясаттар мен бағдарламаларды әзірлеуге және іске асыруға құрылатын болады.

Денсаулық сақтаудың кадрлық ресурстарының қажеттіліктерін айқындау, есепке алу және жоспарлау жүйесі жетілдіріледі, денсаулық сақтау саласының кадрлық ресурстарының тиімділігі мен қолжетімділігі жақсартылады, білім мен дағдыларды тәуелсіз бағалау жүйесі дамытылады. 

Мыналар:

қажетті адами ресурстардың болуы (қолжетімділігі);

қызметкерлердің тиісті құзыреті;

адами ресурстардың халықтың сұрауларына ілтипаттылығы;

адами ресурстардың өнімділігі АРБ-ның негізгі қағидаттары ретінде айқындалуға тиіс.

Осы қағидаттарға сәйкес АРБ-ның ұлттық, өңірлік және корпоративтік саясаттары мен бағдарламалары әзірленіп, енгізіледі. Олар басқарудың келесі кезеңдеріне негізделеді:

1. Адами ресурстарға қажеттілікті жоспарлау.

Саланың адами ресурстармен сандық және сапалық қамтамасыз етілуін талдау, саладағы еңбек нарығын талдау және бағалау тұрақты негізде жүргізілетін болады.

Кейіннен денсаулық сақтаудың тиісті деңгейлеріндегі АР-ға жалпы мұқтаждық, сондай-ақ саланың, өңірдің және ұйымның даму стратегиясына сәйкес қажет мамандықтар мен біліктіліктердің құрылымы (дәрігерлер, мейіргерлер, кіші медициналық персонал, әкімшілік қызметкерлер, медициналық инженерлер және т.с.с.) айқындалатын болады.

Бұл ретте, акценттер ескірген штаттық нормативтер мен стандарттарды қолдану қажеттілігінен қолданылатын технологияларға, стандартталған операциялық емшараларға және пациенттің қажеттіліктеріне сәйкес адами ресурстар мен еңбек шығындарын икемді жоспарлау мүмкіндігіне қарай ауысатын болады.

Персоналдың функциялық міндеттері мен оларға қойылатын біліктілік талаптарын айқындау тәсілдері қайта қаралады: шамадан тыс егжей-тегжейлеудің орнына жалпы талаптарға сай болу және үйренуге қабілетті болу және еңбектің құбылмалы сыртқы жағдайларына сәйкес, жаңа технологиялар мен стандарттарға сәйкес жаңа құзыреттерді дамыту қажеттілігіне көңіл аударылатын болады.

Атап айтқанда, медициналық көмекті ұйымдастырудың интеграцияланған моделін енгізу шеңберінде алғашқы звено қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулықтары қайта қаралатын болады. Ұлттық және өңірлік АРБ саясаттарында ЖПД мен мейіргерлердің рөлін арттыру, жекелеген денсаулық сақтау қызметтері (мысалы, қоғамдық денсаулық сақтау, медициналық оңалу қызметтері және т.б.) қызметкерлерінің функционалын кеңейту көзделеді.       

Жалпы алғанда, орта медицицналық персоналдың білім беру және қайта даярлау стандарттарын өзгертумен қатар, олардың құзыреттерін кезең-кезеңімен кеңейту жүзеге асырылады.

Қажетті дағдылардың ең аз көлемін міндетті меңгеруді қоса алғанда, техникалық және кіші медициналық персоналдың даярлығы мен құзыреттерінің ең төменгі деңгейіне қойылатын нақты талаптар әзірленеді (мысалы, міндетті түрде алғашқы медициналық көмек көрсету дағдыларын меңгеру).

2. Қызметкерлерді жалдау.

Кадрларды, ең алдымен – басшылық ететін звено, басқару және қаржылық аппараттың қызметкерлерін конкурстық және алқалы негізде іздеу мен іріктеу қағидаты кезең-кезеңімен енгізілетін болады.

3. Еңбек өнімділігін арттыру:

Медициналық ұйымдарда, әсіресе, жас мамандар үшін бейімдеу және менторлық (шефтік) қағидаттары мен тетіктері әзірленетін болады.

Нарық қағидаттарын, тариф түзу кезінде еңбек шығындары құнының барабар бағалануын, нәтижеліліктің нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуге бағдарлануды ескере отырып, денсаулық сақтау жүйесі қызметкерлерін уәждеу және еңбекақы төлеу, денсаулық сақтау жүйесі қызметкерлеріне, оның ішінде санитариялық-эпидемиологиялық бейін мамандарына, әсіресе ауылдық жерлердегі жас мамандарға әлеуметтік қолдау шараларын ұсыну тетіктері жетілдіріледі.

Материалдық емес уәждеме ретінде түрлі тетіктер: жұмыс берушінің есебінен оқу мүмкіндігін беру, үздіксіз мансаптық және кәсіби тұрғыдан өсуді қамтамасыз ету, жағымды ұйымдық мәдениетті, жұмыс орындарының қауіпсіздігі мен жайлылығын қолдау белсенді түрде қолданылады.

Денсаулық сақтау жүйесі мамандарын үздіксіз кәсіби дамыту жүйесі жетілдіріліп, дамытылады. Ол ұйымдардың стратегиялық даму мақсаттарымен интеграцияланып, барабар қаржыландырумен қамтамасыз етіледі. Осы мақсатта медицина қызметкерлерінің құзыреттерін тәуелсіз бағалау жүйесімен өзара тығыз байланыста үздіксіз кәсіби білім беру стандарттары әзірленетін болады.

4. Көші-қон, қайта бейіндеу.

АР дамуына тұрақты түрде мониторинг жүргізу, болжау және жоспарлау негізінде қажет мамандықтар мен қызметтер бойынша кадрларды қайта бейіндеу және қайта бөлуді мемлекеттік қолдау, оның ішінде жаңа құзыреттерге тегін оқыту, басқа да материалдық және материалдық емес ынталандыру шаралары іске асырылады.

Жергілікті және өңірлік еңбек ресурстары нарықтарындағы медицина қызметкерлерінің көші-қонын басқару тетіктері енгізіледі.

Өңірлік және жаһандық экономикалық интеграция процестерін ескере отырып, денсаулық сақтау саласында отандық еңбек нарығына шетелдік жұмысшы күшін тарту қағидалары мен тәртібі, оның ішінде жіті тапшы мамандықтар бойынша шетелдік мамандар тартуды оңайлату шаралары жетілдіріледі.

5. Денсаулықты нығайту, қауіпсіздік және зейнетке шығу.

Медицина қызметкерлерінің жағымды және қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар кешені әзірленеді.

6. Мониторинг және болжау.  

Денсаулық сақтау саласындағы еңбек нарығы мен адами ресурстардың дамуына тиімді мониторинг жүргізу және болжауды қамтамасыз ету, кадр даярлауды басқару мен жоспарлаудың заманауи әдістерін енгізу мақсатында  міндеттерінің аясы кең институционалдық негіз ретінде Денсаулық сақтау саласының кадрлар ресурстарының ұлттық обсерваториясын одан әрі дамыту қамтамасыз етіледі.

5.6.2. Медициналық білім беруді жаңғырту

Денсаулық сақтау жүйесінің кадрлар ресурстарын үздіксіз кәсіби дамыту жүйесінің негізі Ұлттық біліктілік шеңбері болмақ. Оны қалыптастыру мыналарды көздейді:

медициналық және фармацевтикалық білім беру ұйымдарына қызметкерлерді іріктеу және қабылдау тәсілдерін жетілдіру;

Еуропалық біліктіліктерді тану директиваларына сәйкес медициналық және фармацевтикалық мамандықтар тізбесін оңтайландыру және денсаулық сақтау саласының кадрлық ресурстары жөніндегі статистиканы қалыптастыру қағидаттары мен тетіктерін қайта қарау;

практикалық денсаулық сақтау ұйымдарының, дәрігерлер қауымдастығының, ғылыми ұйымдардың қатысуымен денсаулық сақтау саласындағы түлектер мен жұмыс істейтін мамандардың біліктілік деңгейін регламенттейтін кәсіби стандарттарды әзірлеу;

медициналық ЖОО-лар мен колледждердің санитариялық-эпидемиологиялық бейіндегі оқу бағдарламаларын жетілдіру;

санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдарында жұмыс істейтін, білімі медициналық емес мамандарға (биологтар, зоологтар, инженерлер және т.б.) біліктілік санаттары үшін ақы төлеу жүйесін жетілдіру;

санитариялық-эпидемиологиялық қызметтегі кадр тапшылығын жою мақсатында санитариялық-эпидемиологиялық бейін мамандары үшін мемлекеттік тапсырысты ұлғайту;

құзіреттілікке және кәсіби стандарттарға негізделген интеграцияланған үлгінің негізінде денсаулық сақтау кадрларын негіздік дайындаудың білім беру бағдарламаларын енгізу;

кәсіби стандарттарға сәйкес резидентура бағдарламаларын жетілдіру;

кәсіби стандарттарға сәйкес және халықаралық тәсілдерді (Maintenance of Certification процедурасы) енгізудің негізінде әрбір мамандық пен біліктілік деңгейі үшін біріздендірілген сертификаттау курстарын әзірлеу және енгізу;

фармация саласында дипломға дейінгі және дипломнан кейінгі дайындық бағдарламаларын жетілдіру, ол дәрілік заттардың, соның ішінде биологиялық препараттардың, өндірісі және сапасын бақылау саласындағы фармацевтикалық кадрлардың, сондай-ақ фармацевтикалық нарықты реттеу саласындағы мамандардың біліктілік деңгейін көтеруге мүмкіндік береді.

Түлектердің теориялық білімі мен практикалық дағдыларының деңгейін бағалау үшін кәсіби стандарттар мен үздік халықаралық тәжірибеге негізделген құзыреттерді тәуелсіз бағалау жүйесі енгізіледі.

Медициналық және мейіргерлік білім беруді әрі қарай дамыту клиникалық тәжірибенің, медициналық білім мен ғылыми қызметтің үштұғырын көздейді, ол мыналарды:

стратегиялық мақсаттар мен міндеттердің біртұтастығы негізінде академиялық және өндірістік үдерістерді тиімді басқаруды;

университеттік клиникалар жағдайында заманауи теориялық білім мен шынайы практикалық дағдылар алудың негізінде сапалы медициналық білім беруді;

озық технологиялар мен ғылыми әзірленімдерге қолжетімділік негізінде медициналық көмектің сапасын тұрақты көтеруді;

нәтижелерін дереу практикалық денсаулық сақтауға транферттеумен өзекті ғылыми зерттеулер жүргізуге арналған ауқымды клиникалық және зертханалық базаларды;

ресурстарды интеграциялау және бірлесіп пайдаланудың негізінде жүйелердің қаржылық тұрақтылығы мен тиімділігін арттыруды қамтамасыз етеді.

Осы мақсатта медициналық қызметтер мен кадр даярлаудың толық оралымы қағидасы бойынша ғылыми ұйымдардың, медициналық ЖОО-ның, стационарлық және амбулаториялық ұйымдардың функциялық (консорциумдар) және ұйымдастырушылық (холдингтер) бірігуінің негізінде интеграцияланған академиялық медицина орталықтарын (универитеттік клиникаларды) дамыту тұжырымдамасы әзірленеді. Жаңа клиникалық базалар мен университеттік клиникаларды құру халықаралық жетекші университеттермен және медициналық ұйымдармен әріптестік орнатумен жүзеге асырылады. Академиялық үдерістерге шетелдің жетекші мамандарын, ғалымдары мен оқытушыларын тарту тәжірибесі кеңінен дамытылады.

Бұл ретте, білім беру және ғылыми ізденістер үдерістеріне практиканың үздік мамандары уәждемелі түрде тартылып, ғылыми қызметкерлер мен оқытушылар практикалық жұмыс жасау және клиникалық зерттеулер жүргізу мүмкіндігін алады. Бұл дәрігерлік кадрларды (дәрігер, оқытушы, ғалым-бәрі бір тұлғада) ұтымды пайдалануға, кадрлардың жоғары материалдық және кәсіби уәждемесін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді және бүгінгі күні әлемдік денсаулық сақтаудағы кәсіби дамудың үздік стандарты болып табылатын медициналық кадрларды ғылыми-педагогикалық мансаптық дамыту үлгісін қалыптастырады.

Медициналық білім беруді әрі қарай дамытудың міндетті шарты - білім мен дағдыларды айқын және тиімді бақылау мүмкіндігімен, оқу және ғылыми ақпараттық базаны шектеусіз кеңейту мүмкіндігімен онлайн сервистер, кітапханалар, дәрісханалар, студенттер мен оқытушы құрамның жеке электрондық аккаунттарын құра отырып, оны толық ақпараттандыру болады.  Өңірлердегі қайта даярлау және біліктілік арттыру үшін ЖОО орналасқан жерлерде ұзақ уақыт болу мүмкіндігі жоқ мамандар үшін білім беру жүйесінде қашықтықтан оқыту технологиялары  ендіріледі.

Медициналық білім беру бағдарламаларын жетілдіру шеңберінде студенттердің заманауи этикалық стандарттарды, коммуникациялық дағдыларды, білім алу және оны ұстап тұру үшін жеткілікті деңгейде ағылшын тілін міндетті түрде меңгеруін кезең-кезеңімен енгізу қамтамасыз етіледі.

Орта медициналық қызметкерлерді (бұдан әрі – ОМҚ) оқыту МСАК басымдығын, оның көпфункциялылығы мен әмбебаптығын ескере отырып жүргізіледі. ОМҚ оқыту стандарттары да әзірленген кәсіби стандарттарға сәйкестендірілетін болады.

Медициналық ЖОО-ның автономдығын кеңейту, университет инфрақұрылымын салу мен реконструкциялау кезіндегі мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті дамыту, корпоративті басқарудың үздік қағидаларын енгізу жөніндегі шаралар білімді беруді басқару тиімділігін арттырудың негізі болады.