Заттай көріністегі өнеркәсіптік өнімдердің өндірісі

Қаланың машинажасау кешені саланың дамуы үшін айрықша басымды әлеуетке ие, атап айтқанда мұнайгаз, ауылшаруашылығы,энергетикалық машинажасау, кеме жасау, прибор құрастыру.

Саланың негізгі кәсіпорындары: «Батыс Қазақстан машинажасау компаниясы» АҚ, «Орал» Зенит заводы» АҚ, «НИИ «Гидроприбор» АҚ, «Омега «Приборқұрастыру заводы АҚ», «Уральскагрореммаш» АҚ, «Орал механикалық заводы» ЖШС және басқалары.

Өнім мен қызметтердің негізгі түрлері: жоғары технологиялық мұнайгаз жабдықтарын өндіру, оған қоса бұрғылаушы сорғылар мен оларға қосалқы бөлшектерін қоса шығару, кесме құрылысы және жөндеу,газ жабдықтарын жөндеу, арнайы техникалар, транформаторлар және басқа да бұйым түрлерін шығару.

2014 жылдың қорытындысы бойынша машинажасау саласы кәсіпорындарымен 16,7 млрд. тенгенің өнімі өндірілді, ал 2012 жылы – на 14,5 млрд. теңге болды. Нақты көлем индексі 107,4% құрады.. 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда арнайы және мамандандырылған автокөліктер шығару 10% өсті.

Соңғы жылдары машинажасау саласында жаңа өндірістер игерілуде. «Батыс Қазақстан машна жасау компаниясы» АҚ жылдамдығы 400-550 км/сағ. көмірсутегі материалынан «LANCAIR» отандық тәжірибе ұшақ құрылысы аяқталды. Кәсіпорын General Electric компанииясының газ тұрбаларын өндіру, сорғы және компрессор технологиялары бойынша Cameron құбыр арматуралары өндірісі бойынша стратегиялық әріптесі болып табылады. Кәсіпорынмен газтұрба қондырғыларын орнату бойынша сервистік қызмет көрсету, General Electric компаниясының лицензиялық технологиясы негізінде автоматтандыру мен басқару жүйесін жөндеу орталығы құрылды.

«Орал трасформатор зауыты» ЖШС қуаты жылына 10000 бірлікті қуатты трансформаторлар шығару бойынша жоба енгізілді год. Өндіріс Германия, Италия, Швейцария елдерінің жабдықтарымен қамтамасыз етіледі. Шекара күзеті үшін «Орал» Зенит заводы» АҚ 2012-2015 жылдары кеме катерлердің 8 бірлігін суға жіберілді.Заводпен құны 458,8 млн.тенге болатын 600 тоннаға дейін су ысырғыш кеме өндіретін жобаны жүзеге асыру қолға алынып, 2016 жылы іске қосылады деп жоспарланып отыр. Болашақта көп функционалды 720 тоннаға дейін су ысырғыш кемені игеру жоспарланып отыр («Бұлан» жобасы).

«Гидроприбор» ҒЗИ» АҚ 2016 жылы «ECA ROBOTICS» француз компаниясымен бірлесіп су асты робот техникаларының базалық моделін игеру және кіші катерлер өндірісі бойынша шығарылатын өнімдердің номенклатурасын кеңейту мен модернизациялау жоспарлануда. «Уральскагрореммаш» АҚ базасында жолаушылар автобусын игеру бойынша EVOРRО венгер команиясымен келісім бар. Ынтымақтастық жөнінде меморандумға қол қойылды. Машина жасау компаниясындағы негізгі мәселе кәсіпорынның мемлекеттік тапсырысына, сонымен қатар мұнайгаз компаниясының тапсырыстарына сәйкес жасалады, ол өз кезегінде әлемдегі мұнай бағасының болжамымен байланысты болып келеді.

Саланың негізгі кәсіпорындары: «КазТрубпром» ЖШС, «Уральский литейно-механический завод» ӨК.

Металлургия өнеркәсібінде 2014 жылы өндіріс көлемі 10,1 млрд. тенгені құрап, нақты көлем индексі – 103,7%, 2012 жылы 7,7 млрд. тенгенің өнімі өндірілді. Түрлі диаметрлі тұрбаларды өндіру 1,4 есе, құрылыс металлконструкцияларын өндіру – 3% өсті.

«КазТрубпром» ЖШС өнімі мұнайгаз саласына болжанып, және құрылыста, мұнай және газ скважиналарын пайдалану мен жөндеуде бұрғылауға қолдану үшін арналған. Сорғы-компрессорлық және шегендеу құбырлардың өнімділігі 60 мың тоннаны құрайды. Кәсіпорын өнімінің басым бөлігін Ресей федерациясының сыртқы саудаларына шығарады. Сала кәсіпорындарының негізгі қызметі мұнай жобалары үшін өнімді жеткізуге бағытталады. «Уральский литейно-механический завод» АҚ мен «ЭмбаМунайГаз» ӨК арасында Атырау облысына 37,5 млн.теңгенің шойын бұйымдарын жеткізіп беру жөнінде ынтымақтастық меморандумға қол қойылды.

Бүгінгі күні сала кәсіпорындарында ресей сомасының құлдырауына байланысты, негізгі өнім ресей нарығына шығарылуы себебінен кәсіпорын жұмысының көптілігі жөнінде мәселе туындап отыр.

Құрылыс материалдарын шығару.

Саланың негізгі кәсіпорындары: «Батыс Қазақстан құрылыс материалдары корпорациясы» АҚ, «Гидромаш-Орион-МЖБК ЖШС, «Стройкомбинат» ЖШС; «Стекло Сервис» ЖШС, «СВ-плюс ЖШС, «Алим» ЖШС, «Алтимстройдеталь» ЖШС.

Қаланың құрылыс индустриясы кәсіпорындармен керамикалық және силикат кірпіштерін, темір бетон бұйымдарын, тауарлы бетон, пенобетон, ағаш ұстасы бұйымдарын, құмды-қиыршық тас қоспаларын, металлконструкциялары, сэндвич-панелдер, профлист, металлчерепица, терезе мен есіктер және т.б. шығарумен айналысады.

2014 жылдың қорытындысы бойынша сала кәсіпорындарымен 9,8 млрд. тенгенің өнімі өндіріліп, аталған саланың нақты көлем индексі 132,1% құрады. 2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда бетон бұйымдарын шығару 23,3% өсіп (374 мың тонна), керамикалық кірпіштер –21,9% (209,6 мың тонна) құрады.

«Стекло Сервис» ЖШС әйнектен жасалған көпқабатты оқшаулау және күшейтілген термобекіндірілген әйнек бұйымдарын шығару қолға алынып, «Стройкомбинат» ЖШС керамзит өндірісі модернизацияланды, «Батыс Қазақстан құрылыс материалдары корпорациясы» ЖШС қуаты жылына 25 мың. куб.м. ұяшықты бетон өндіретін завод іске қосылды. Жоба неміс технологиясы бойынша табиғи жағдайларда қайталау жолымен (пенобетон) дайындау жобасы жүзеге асырылды. Үй құрылысы комбинаттары «СВ-плюс» және «Болашак-Т» ЖШС базасында жылына қуаты 40 и 50 тыс.шаршы.м. сәйкес ірі панелді тұрғын-үй объектілері құрылысы жүргізілуде. Кәсіпорын «Elimatic» (фин компаниясы), «Elcon» (турік компаниясы), «Weiler», «Vollert» и МАР (неміс және итальян компаниялары) сияқты шетелдік белгілі компаниялардың технологияларын қолданады.

Мәселелер: ресей нарығы тарпынан өнімнің маусымды болуы мен баға бәскелестігінің жоғары болуы.

Сала кәсіпорындары: «Желаев нан өнімдері комбинаты» АҚ, «Кублей» АҚ, «Попков» ЖШС, «Фирма Родник» ЖШС , «Казкон» ЖШС, «Свит» ЖШС және басқалары.

2014 жылы 2012 жылмен салыстырғанда шұжық өнімдерін өндіру 29,5%, жармалар – 14,4%, жаңа піскен нан –51,6% өсті.

2014 жылы 2013 жылмен салыстырғанда сүзбе мен ірімшік өнімдері 19,2%, өңделген сұйық сүт және кілегей - 12%, сары май – 2,8% өсті. Консервіленген балық өндіру - 26,4%, еттен жасалынған консерві – 1,1%, шұжық өндіру - 4,8%, өсті, оған РФ өңделген тасып әкелінген арзан өнім себепші болады. (сомның бағасының өзгеруіне байланысты).

Тоқыма бұйымдарын өндіру саласында орта кәсіпорын қатарлары қызмет етеді. Олар «Надежда» ТТФ» ЖШС, «Аяз» ЖШС, және арнайы киім, төсек жайма, мектеп формасы, байпақ өндірісіне, мамандандырылған басқалары. Тоқыма және тігін бұйымдарын өндіру өндірісі 2012 жылы 699,4 млн. тенгені құрады, 2014 жылы – 695,1 млн. теңге немесе 99,3%. төсек жайма өндіру - 4,6%, әйелдер киімі – 48,5%. Жалпы өңдеу өнеркәсібіндегі саланың үлесі 0,9% құрайды.

Жеңіл өнеркәсібінің мәселелерімен бетпе-бет келетін жеңіл өнеркәсіп кәсіпорнының тұрақты тұтыну нарығының болмауы. Отандық кәсіпорын тауарларына Қытайдан келіп түскен сапасы төмен, арзан өніммен бәсекеге түсу қиын. Аталған мәселені шешу үшін және жеңіл өнеркәсіптің одан әрі дамуына, соның ішінде денсаулық сақтау мен білім беру объектілерінің, қорғаныс құрылымдарының мұқтаждары үшін 3 жыл мерзімге дейін кепілденендірілген мемлекеттік тапсырыс қажет.

Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау; Сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау.

Қалада электр энергиясын өндіруді газтурбиналық электростанция қамтамсыз етеді (қуаты 30 МВт) Орал ЖЭО, «Жайықжылуқуат» АҚ газтурбиналық қондырғысы (28 МВт.), ТОО «Орал газотурбиналық электростанциясы» (54 МВт.). Барлық өндірілген электроэнергия кәсіпорын мен тұтынушылардың жекелеген мұқтаждары үшін пайдаланылады.

2014 жылы 2012 жылмен салыстырғанда электроэнергия өндіру көлемі 10,4% өсті, жылу энергиясы на 2,4% өсті.
4 Кесте
Электрқуатын, жылу қуатын, табиғи су өндіру

Жобалар мына салаларда жүзеге асырылды: құрылыс индустриясы 10 жоба 4,5 млрд.теңге сомасында), агроөнеркәсіп кешені (1,3 млрд.теңгеге 6 жоба), машина жасау ( 4 млрд.теңгеге 3 жоба) металлаургия (1,1 млрд.теңгеге 2 жоба), химия өнеркәсібі саласында (51,5 млн.теңгеге 1 жоба).

2-ші бесжылдықта 248 жұмыс орнын құру арқылы жалпы сомасы 6,8 млрд.тенгенің 5 жобасын жүзеге асыру жоспарлануда.

Оның ішінде 2016 жылы 193 жұмыс орнын құру арқылы 4 жоба жалпы сомасы 6,5 млрд.теңге:

- бекіре балығы мен қара уылдырық өндіретін создание аквамәдени кешен («Аквамәдени тәжірибе-өнеркәсіптік өндірісінің ғылыми-оқыту кешені» ЖШС ).

- ("Родник фирмасы" ЖШС) ішуге арналған бөтелкедегі таза су өндірісі;

- («Орал Зенит заводы» АҚ салмағы 600 тоннаға дейін жаңа классты құрғақ кемелерді игеру үшін теңіз кеме құрылысын дамытуға).

-ұсақ бетон бұйымдар өндіру зауытының құрылысы («СпейстройСервис» ЖШС).

2019 жылы 55 жұмыс орнын құру арқылы құны 300,0 млн. тенге болатын 1 жоба жүзеге асырылады («Гидроприбор» ҒЗИ АҚ).

SWOT-өнеркәсіп бойынша талдау

Күшейтілген тұстары:

тамақ өнеркәсібінде, құрылыс өндірісінде, металлургияда, машина жасауда жоғары индустриалды әлеует;

жұмысшы мамандықтары бойынша сапалы кадрлар дайындау үшін техникалық және өндірістік қалыптасу ұйымдары

жүйесінің болуы;

көмірсутегі шикізатының әлемдік баға болжамына аймақ экономикасы дамуының жоғары тәуелділігі;

қолда бар өндірістік қуаттарды толық пайдаланбау, айналым қаражаты мен тапсырыстардың жеткіліксіздігі, жабдықтар тозуының жоғары деңгейі (60-70%),.

Мүмкіндіктері:

отандық тауар өндірушілерді сыртқы экономикалық қолдау (кедендік жеңілдіктер);

ГПИИР аясында мемлекеттік қолдау шаралары («Бизнестің Жол картасы 2020» бірыңғай бағдарламасын ивестицияларды тарту бойынша);

Қауіпі:

Әлемдік экономикадағы интеграцияға байланысты аймақ экономикасының бәсекеге қабілеттілігін кеміту.

Өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындарында кездесетін негізгі мәселелерге жабдықтар тозуының жоғары деңгейі (60-70%), өндіріс тиімділігінің көтерілуіне бөгет жасайтын, айналым қаражаты мен тапсырыстардың жеткіліксіздігі, қолда бар өндіріс қуаттарды толық пайдаланбау.

Инвестициялар

Қала экономикасын дамытуға бағытталған негізгі капиталға инвестициялар тұрақсыз серпінді көрсетіп отыр.

5-кесте

Негізгі капиталға инвестициялар

млн. теңге