Кәсіпкерліктің мөлшері бойынша түрлері
- Шағын кәсіпкерлік
- ауқымды кәсіпорындар
- ірі кәсіпорындар
- әлеуметтік кәсіпорындар
Инновацияға сәйкес кәсіпорын түрлері
- инновациялық кәсіпкерлік
- оппортунистік кәсіпкерлік
- кәсіпкерлік инкубаторы
- еліктеу кәсіпкерлік
Кәсіпкерге сәйкес кәсіпкерлік түрлері
- жеке кәсіпкерлік
- мемлекеттік кәсіпкерлік
- жеке кәсіпкерлік
- жаппай кәсіпкерлік
Бизнестің ұйымдастырушылық формалары-бұл кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру тәсілдері.
Бизнесті ұйымдастырудың негізгі формаларына жеке меншік, серіктестік, корпорациялар жатады.
Жеке меншік-бұл бір адамның (кәсіпкердің) меншігіндегі фирма. Мұндай кәсіпорынның иесі, бір жағынан, оның экономикалық қызметі нәтижесінде алынған пайдаға жеке-жеке билік етеді, ал екінші жағынан, осы компанияның барлық міндеттемелері үшін жеке жауап береді. Жеке меншік фирма иесінің қолындағы барлық меншік құқықтарының шоғырлануымен сипатталады. Бұл әдетте құрылымы бойынша иерархиялық болып табылады, өйткені мұндай фирмадағы командалар бір адамнан келеді.
Меншік иелері компанияның қызметін бірлесіп басқарады, ал олардың әрқайсысының пайда үлесі оның жарғылық капиталдағы үлесіне пропорционалды. Серіктестер Компанияның міндеттемелері бойынша бірлескен жауапкершілікке ие, оның мөлшері олардың үлесімен де, серіктестік түрімен де анықталады. Серіктестік түріне байланысты иелері фирманың міндеттемелері бойынша барлық мүліктерімен немесе фирманың жарғылық капиталына қатысу үлесі мөлшерінде жауап бере алады.
Бизнесті ұйымдастырудың басқа түрлерінен айырмашылығы, ондаған, жүздеген, тіпті мыңдаған экономикалық агенттер корпорацияның тең иелері бола алады. Корпорацияның жарғылық (акционерлік) капиталы әртүрлі фирмалар мен азаматтардың қатысу үлестерінің (пайларының) сомасы болып табылады. Олардың әрқайсысына жарғылық капиталдың белгілі бір саны — акциялар тиесілі. Акция иесінің корпорацияның пайда үлесіне қатысу үлесіне пропорционалды құқығы бар, ал бір акцияға есептелген табыс дивиденд деп аталады. Бір жылдағы шаруашылық қызмет қорытындылары бойынша бөлінуге жататын пайданың мөлшерін акционерлер жиналысы айқындайды. Бірлескен меншік иелерінің әрқайсысы жылдық жиналыста дауыс беруге құқылы, ал бұл дауыстың "салмағы" осы серіктестің акцияларының санымен анықталады.
2. Кәсіпкерлік қызмет жүйесіндегі бизнес- жоспарлау
Бизнес-жоспарлаудың мазмұны мен қажеттілігі. Бизнес-жоспарлаудың қағидалары: жоспарлау қажеттілігі, жоспарлардың нақтылығы және өлшемділігі, орындау міндеттілігі, уақытта бағдарлануы, икемділігі,кешенділігі, фирма жоспарларының үйлесімділігі, тиімділігі, оңтайлығы. Кәсіпорын жоспарларын жіктеу. Кәсіпкерлік жобалардың бизнес-жоспары.Кәсіпкерлік іс әрекеттін жетістікке жетуінін мақсаты толық жоспарды жасау.Сондықтан бизнес-жоспар жасалады.Бизнес-жоспардың функциясы бар кәсіпорынның барлық шаруашылық қызметін жоспарлау,онда алға қойылған мақсатқа жетуге,яғни пайда түсіруге бағытталған әрекеттер,шаралар көрсетіледі.Бизнес-жоспар-уақыт б/ша біріктірілген мақсат пен ресурс б/ша келістірілген көзделген мақсатқа жету үшін бағытталған іс щаралар мен әрекеттер жүйесі.Бизнес-жоспардың инвестиция ж/е инвестрларды тарту үшін қаржынын әртүрлі түрлерін пайдалану үшін негізгі құжат ретінде пайдалануы мүмкін.Бизнес-жоспардың міндеттері:
1.Кәсіпорынның ұзақ мерзімді ж/е қысқа мерзімді мақсаттарын қалыптастыру.Оларға жетудін стратегияларын анықтап алу.
2.Кәсіпорын қызметінін нақты бағыттарын нарыққа бағытталу мен нарықтағы орнын анықтау.
3.Кәсіпорынның тұтынушы ұсынатын тауарлары ,тауарлар мен қызметтерін анықтау ж/е ассортиметін тандау.
4.Өндңрңстік ж/е өндірістік емес шығындарды бағалау.
5.Нарықты зерттеу,сатуды ынталандыру,баға белгілеу.
Бизнес-жоспар құрылысы,мазмұны қатан түрде бекітілмеген,бірақ белгілі бір бөлімдерден тұрады.Бизнес жоспарды жасап шығарудың мақсаты-нарық қажеттіліктеріне ж/е қажетті ресурстарды алу мүмкіндігіне сәйкес таяу ж/е болашақтағы кезеңдерге кәсіпорынның шаруашылық қызметін жоспарлау.Бизнес жоспар келесідей ұсыныстарды ескере отырып дайындалу керек:
1.Ықшамдылығы-бизнес-жоспардын әрбір тарауы б/ша ең маңыздысының сипатталуы.
2.Баяндауда ж/е түсінуде қолжетімділік- бизнес-жоспар адамдарға көпшілікке түсінікті болуы керек.
3.Техникалық түсініктемелердің тым көп болмауы.
4.Сенімділік, ықшамдылық,серіктестеде қызығушылықты тудыру.
5.Белгілі бір стандарттарға сәйкестігі –бизнес-жоспар,оны оқитындар мен жүзеге асырушылар қабылдауы қажет ж/е оны құру әдістемесі б/ша ыңғайлы болу керек.
Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау үрдісі: мазмұны және жүзеге асыру кезендері.Қызметті жоспарлау – кәсіпорын мақсаттарын және оларға жету жолдарын белгілеу.Жоспарлаудың түрлері:
> Ұзақ мерзімді
> Орташа мерзімді
> Қысқа мерзімді
> Бизнес- жоспарлау.
Бизнес жоспарлау, мазмұны, қажеттілігі негізгі бөліктеріБизнес жоспарлау – инвестиция тарту инструменті және ішкіфирмалық жоспарлаудың негізі болып табылады. Әр түрлі компаниялар және жоба үшін бизнес жоспар формасы жоғары дәрежеде кәсіпорын үшін маңызды болатын сұрақтардан тәуелді.Бизнес жоспардың негізгі бөлімдері:
> Жобаның резюмесі.
> Кәсіпорынның сипаттамасы.
> Өнімнің сипаттамасы.
> Нарықты талдау.
> Өндірістік жоспар.
> Өткізуді жоспарлау.
> Қаржылық жоспар.
> Тәуекелді талдау.
> Шығынсыздықты талдау.
> Қосымшалар.
Резюме – бизнес жоспарға қысқаша шолу.
Кәсіпорынның сипаттамасы – бұл бөлімде нарықта әрекет ететің басқа компаниялармен салыстырғанда кәсіпорынның ерекшеліктеріне назар аударылады.
Өнімнің сипаттамасы – келесі критерийлер арқылы жүргізіледі:
> Ұсынылатын өнімді пайдалану мақсаты.
> Өнімді пайдалану мысалдары.
> Өндіріс көлемінен тәуелді өнімнің құны.
3. Кәсіпкерлік қызметтегі тәуекелдер
Кәсіпкерлік қызмет тәуекелсіз жүзеге асырылуы мүмкін емес.Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру кезінде тәуекелге барады және қабылданатын басқару шешімдерінің салдарлары үшін
жауап береді.Тәуекел – жоспарланған табыс көлемін ала алмау, зияндар мен жоғалтулардың туындау ықтималдылығы. Басқаша айтқанда, қолайсыз жағдайлармен, экономикалық қызмет
шарттарының кездейсоқ өзгеруімен байланысты күтілгентабысты, ақшалай қаражаттарды, мүлікті және басқа да ресурстарды жоғалту қаупінің туындауы. Ал кәсіпкерлік тәуекел деп белгіленген ісшаралар іске аспаған, сондай-ақ,басқару шешімдерін қабылдау кезінде қателіктер жіберілген жағдайда кәсіпкердің зиян шегу ықтималдылығын айтамыз. Тәуекел
– таңдау жасау кезінде айқынсыздықты болдырмауменбайланысты қызмет , яғни айқындалған мақсаттан ауытқулар мен сәтсіздіктерді, қалаған нәтижелерге жету ықтималдылығын сандық және сапалық бағалау мүмкіндігі туындайды.
Достарыңызбен бөлісу: |