Дәріс 4 Тақырыбы
жүктеу/скачать 251.39 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиет
|
Дәріс 4 Тақырыбы: Математиканы оқытудың сабақтастығы. Математиканы оқыту процесіндегі пәнаралық байланыс. Пән ішіндегі байланыстар. (1 сағат) Мазмұны: 1. Сабақтастық туралы түсінік. 2.Оқу материалының сабақтастығы. 3. Оқыту әдістерінің сабақтастығы. 4. Пәнаралық байланыс туралы түсінік Әдебиет: [3] 2 тарау,§2; §4; Математиканы оқытудың сабақтастығы жайында Педагогика оқытудағы сабақтастықты әр мағынада түсіндіреді. Оның бірі — «Оқушылардың білімін, икемдігі мен машықтарын пайдалану және одан әрі дамыту кезінде олардың оқу ісінде әр алуан байланыстар орнату, курстың негізгі идеясын айқындау, жаңа білім мен бұрын алған білімді өзара байланыстыру, осының нәтижесінде баянды да терең білім жүйесін қалыптастыру» болса, екіншісі — «білімді кеңейту мен тереңдету, оқығандарды жаңа, неғұрлым жоғары деңгейде байыптау». Сабақтастық дегеніміз пәнді оқытудың әр түрлі сатысында оқушылар білімдерінің арасында қажетті байланыстар мен қатынастар орнату болып табылады. Сабақтастық орнататын байланыс оқушылардың жаңа білімдері бұрын игерген білімі, икемдігі мен машықтарының кейбір элементтерін сақтай отырып, олардан бас тарту. Бұл тұрғыда сабақтастық — диалектиканың бекерге шығаруды бекерге шығару мен сандық өзгерістерден сапалық өзгерістерге көшу заңдарының көріністерінің бірі. Сабақтастықты дұрыс түсіну оқу процесі мен оның жеке сатыларын ұйымдастыру кезінде қомақты пайда келтіреді. Сабақтастықты орынды қолдану әдістемелік зерттеулерде ауқымды нәтижелер береді. V—XI кластарға арналған математика бағдарламасы оқыту ісіндегі сабақтастыққа байланысты жауапты міндеттер жүктейді. Мәселен, мектеп геометриясындағы өзекті идеялардың бірі — жазықтықтағы және кеңістіктегі қозғалыстар . Сабақтастықты іске асыруда өткен материалды қайталаудың мәні зор. Себебі, жаңа алған білім негізінде бұрын қалыптасқан білім жаңа көзқараста дамиды. Мұның өзі жазықтықтағы және кеңістіктегі қозғалыстардың бірдей қасиеттерін даралап көрсету мен өздеріне тән айрықша қасиеттерін дәлелдеуді көздейді. Мысалы, жазықтықтағы және кеңістіктегі қозғалыстардың ортақ қасиеттері мыналар: а) тепе-тең түрлендіру — қозғалыс; ә) екі қозғалыстың композициясы — қозғалыс; б) үш қозғалыстың композициясы терімділік заңына бағынады; в) қозғалысқа кері түрлендіру — қозғалыс. Математиканы оқыту процесінде белгілі бір ұғымдарды енгізудің кіріспесі (пропедевтикасы) маңызды орын алатыны мәлім. Мәселен, жай бөлшектердің кіріспе курсы бастауыш кластарда басталып, негізгі курсы V-VI кластарда аякталады. Кіріспе курсқа тән ерекшелік оның қарапайымдылығы. Оқыту процесінде қандай да бір ұғымды қалыптастыру қиындық туғызған жағдайда ғана кіріспе курс енгізіледі. Бұл мәселені тиімді шешу үшін сабақтастықтың барлық талаптарын ескеру қажет. Сабақтастықты жүзеге асыру ұғымның немесе тақырыптың елеулі бөлімдерін айырып алуға және олардың жеке бөлімдері мен оны оқып үйренудің арасындағы тиісті байланыстарды орнатуға көмектеседі. Мәселен, V класта «түзу», «сәуле», «кесінді» ұғымдарын түзу — сәуле — кесінді ретімен енгізу табиғи нәрсе. Алайда, бірсыпыра тәжірибе жүзіндегі зерттеулер бұл ұғымдарды кесінді — сәуле — түзу ретімен енгізудің қолайлы екенін көрсетті. Расында, түзу ұғымын қалай енгізсе де оқушылардың санасында кесінді туралы түсінік пайда болады екен. Оның үстіне, кесінді мен оның ұзындығы жайында дұрыс түсінікті қалыптастырмайынша шексіз сызық — түзу туралы түсінік пайда болуы мүмкін емес. Кесінді жөнінде ұдайы кеңейе беретін түсінік, оны екі жағына қарай созып шексіз ұзарта беру мүмкіндігін ұғу, түзудің шексіздігі ұғымына әкеледі. Сөйтіп, кесінді — сәуле — түзу реті оқушыларды бұл ұғымдармен таныстырудың қолайлы тәсілі болып табылады. Оқып үйренуге тиісті ұғымды немесе құбылысты әр қырынан қарастыру қажеттігі белгілі. Бұл оқушылардың ұғымдар мен құбылыстар жөнінде қалыптасқан түсініктерін қайшылыққа әкелетіні сөзсіз. Мысалы, бастауыш класс оқушылары «қосынды кез келген қосылғыштан артық» деген қағиданы берік меңгереді. Бірақ, нөл санын енгізуге байланысты бұл көзқарас өзгереді. Себебі, қосынды жайындағы оқушылардың білімі кеңейіп жаңа білім пайда болады: кейбір жағдайларда қосынды қосылғыштардың біріне, тіпті екеуіне де тең. Теріс сандарды енгізгенде оқушылар тағы да қайшылыққа ұшырайды. Бұл, қосынды жөніндегі білімді дәйектей түсуді, білімнің жаңа элементтерін талап етеді. Бұдан сандарды қосуды оқып үйрену процесінде сабақтастық мәселесін дұрыс шешу қажеттігі туады. Сөйтіп, ұғымдар мен құбылыстарды қай қырынан қарастырғанда да сабақтастыққа маңыз беру керек. Оқу материалының сабақтастығымен қоса, оқыту әдістерінің де сабақтастығын қамтамасыз ету педагогика міндеттерінің бірі. Мәселен, бастауыш мектептен орта мектепке өткен оқушылардың бір мұғалімнен пән мұғалімдеріне көшуі елеулі қиындықтар туғызады. Сонымен бірге, бастауыш класс оқушылары оқытудың эмпириялық және индуктивтік әдістерінің жалпыланған фактілерді, ережелерді, заңдарды қабылдауға, баяндаудың дедуктивтік әдістеріне үйренуге тура келеді. Мұның өзі мүғалімдердің алдына айрықша міндеттер жүктейді. Себебі, әр пән мұғалімінің өзіне ғана тән әдістемесі болады. Сондықтан жаңа класты қабылдайтын математика мүғалімі мен бастауыш класс мұғалімі өзара тығыз байланыста болулары қажет. Бір-бірінің сабақтарына қатысып, оқушылардың мінез-құлқын, математикалық білім деңгейін зерттеулері тиіс. Оның үстіне, математика мұғалімі әр оқушының жас ерекшелігі жөнінде, олардың білімі, икемдігі және машықтары жөнінде мағлұматтар жинағаны жөн. Бастауыш мектепті бітірушілердің білімін тексеру мақсатында бірсыпыра шағын бақылау жұмыстарын өткізген дұрыс. Мұндай бақылау жұмыстарының алдында тиісті қайталау шараларын ұйымдастырған пайдалы. Тапсырмаларды үлестірмелі карточкаларға жазып, 3-5 минут ішінде орындалатындай етіп берген жөн. Тексеру жұмыстары негізінен мына тақырыптарға арналғаны колайлы (102, 52); Қебейту кестесі (7 · 5 = ... , 3 · 9 = ... т. с. с). Бөлу кестесі (24 : 6 = ... , 63 : 7 — ... т. с. с). Кестеден тыс көбейту (14 · 5 =... , 18 · 3 =... т. с. с). Кестеден тыс бөлу (48 : 2 = ... , 84 : 14 = ... т. с. с). Көп таңбалы сандарды қосу (50234+721846 = ..., 678465+332784 = ...). Қөп таңбалы сандарды азайту (594746-34505 = ..., 201201-79452 = ...). Сонымен бірге, оқушылардың шамалар арасындағы тәуелділіктер мен амалдардың орындау реті жөніндегі білімін, бір өлшем бірліктен екінші өлшем бірлікке көшу іскерліктерін тексеру қажет. Оқыту процесінің мазмұны мен оқыту әдістерін сабақтастық талаптарына сәйкестендіру математиканың өзекті идеяларын, оның жалпы білімдік курсының мазмұндық-әдістемелік бағытын кеңейтіп, тереңдетуге қомақты үлес қосады. жүктеу/скачать 251.39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|