41
- жалақыдан міндетті ұсталымды тексеру (салықжеке тұлғалардың
табыстары және атқару парақтары бойынша ұсталым);
- қызметкердің келісімі бойынша ұсталымдарды тексеру ( ұстап қалу
сомасын заемдар бойынша ұстау; материалдық залалды және т. б.)
Жалақыдан міндетті ұстап қалуды тексеру кезінде аудитор мынадай іс-
әрекеттерді жүзеге асырады.
- табыс салығы бойынша салық шегерімдерін қолданудың негізділігін
белгілейді;
- қолданылатын салық ставкасының Қазақастан Республикасының
Салық кодексіне сәйкестігін белгілейді.
5-кесте - Аудиторлық тексеруді жүзеге асыру кезеңдері
Тексерудің кезеңдері
Тексеру қорытындысында анықтау
қажет
1
2
-төлемді
есептеудің
дұрыстығын
іріктеп тексеру;
-жұмыстың
қалыпты жағдайларынан
ауытқумен байланысты қосымша
ақыны ресімдеу тәртібі;
-құжаттық
ресімдеу мен іркіліс
төлемі;
-өнімнің ақауын құжатпен ресімдеу
мен оны төлеу;
-түнгі мезгілдегі жұмысқа қосымша
ақы;
-жұмыстан тыс уақыттағы еңбекті
өтеу;
-мерекелік
күндердегі
жұмысқа
төлеу;
-іс
жүзіндегі
заңнамада
қарастырылған (еңбек демалысына,
жұмыстан шығу жәрдемақысын төлеу
және т.с.с.)
жұмыспен өтелмеген
уақытқа төлем есептеу;
-уақытша
еңбекке
жарамсыздық
бойынша жәрдемақы есептеу;
-жалақыдан ұстаудың дұрыстығын
тексеру.
-шығыстарды еңбекақы төлеу қорына
жатқызудың дұрыстығы;
-жеке
төлемдерді
өнімнің
(жұмыстың, көрсетілген қызметтің)
өзіндік
құнына
жатқызудың
дұрыстығы;
-бухгалтерлік
өткізбе
желілері
(проводкалары) еңбекті өтеу қоры
бойынша жасаудың дұрыстығы;
-синтетикалық және аналитикалық
есепті, жиынтық мәліметтерді және
еңбекақы төлеу қоры бойынша
бухгалтерлік
есеп беру формаларын
толтыруды жүргізудің дұрыстығы;
-3350 «Еңбекақы төлеу бойынша
қысқа мерзімді берешек» шоты
арқылы орындайтын (өкім) қағазы
және депозитке салынған еңбекақы,
8,10 журнал-ордерлердегі (есептің
журнал-ордерлік
формалары)
жазбасы, Бас кітап пен баланс
жағынан
аналитикалық
есеп
жазбаларына сәйкестігі.
Ескерту - кесте [9] оқулығындағы мәліметтер негізінде құрастырылған
Еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысу аудитінің қорытындысында
"еңбекақы төлеу бойынша есеп айырысу" шоты бойынша тексереді. Және
42
айналымдарды корреспонденциялайтын шоттардың журнал-ордерлерінің
деректерімен салыстырып тексеру қажет.
Одан әрі аудитор регламенттелетін қандай да
бір салық ставкасын
қолданудың дұрыстығын тексереді. Осы бапқа сәйкес, салық төлеушілер-
жұмыс берушілер мен жеке тұлғаларға төлемдер жасамайтын салық
төлеушілер үшін жарналардың сақтандыру тарифтері бір-бірінен
ерекшеленеді. Осылайша, аудитор салық ставкасын қолданудың дұрыстығын
анықтау кезінде салық төлеушінің санатын белгілеу қажет.
Есеп айырысу аудитінің қорытынды бөлімінде аудитор бухгалтерлік
жазбалардың дұрыс жасалуын тексеруді жүзеге асырады.
Аудитор Еңбек және жалақы есебін тексеру кезінде мынадай
нормативтік құжаттарды басшылыққа алады:
-
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі;
-
Қазақстан Республикасының
Салық кодексі;
-
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі;
-
Қазақстан Республикасының «бухгалтерлік есеп туралы» заңы;
-
Халықаралық қаржылық есеп стандарттары;
-
Қазақстан Республикасының типтік шоттар жоспары.