Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди
Намазда дүшүнҹә вә Аллаһын әзәмәти
жүктеу/скачать 2.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- “Бу јер, көксүндә вә үстүндә оланлара бирликдә биринҹи сәма илә мүгајисәдә ҝениш бир бијабана дүшмүш үзүк кимидир. Еләҹә дә биринҹи сәма икинҹи сәма илә мүгајисәдә һәмин үзүјү хатырладыр.”
- “Дүнја сәмасыны парлаг чырагларла зинәтләндирдик.”
- “Һәр намаз гыланда тәсәввүр ет ки, сон намазыны гылырсан!”
Намазда дүшүнҹә вә Аллаһын әзәмәтиНамазда гәлбин иштиракы үчүн ҝөрүләси ишләрдән бири намаздан габаг бир нечә дәгигә диггәти Аллаһа јөнәлдиб онун әзәмәти һаггында дүшүнмәкдир. Инсан һәмин бир нечә дәгигә әрзиндә дүнја һәвәсләрини јаддан чыхармагла диггәтини намаза јөнәлтмәјә чалышмалыдыр. Белә бир тәфәккүр сајәсиндә намазда диггәтә, гәлбин иштиракына наил олмаг мүмкүндүр. Намаздан габаг инсан өз дүшүнҹәсини нәзарәт алтына алмалыдыр. Диггәт намаза, намаз јеринә, сәҹҹадәјә јөнәлдилмәлидир. Әҝәр намаз хәлвәт бир јердә гылынырса, раһат шәкилдә әјләшиб Аллаһын һүзуруну тәсәввүр етмәк лазымдыр. Биз дилдә дејирик ки, бүтүн варлыг аләми, еләҹә дә биз Аллаһын һүзурундајыг. Амма дилимизин дедијини гәлбимиз һисс етмир. Мәсәлән, инсан ҝөзүндән узаг бир отагда неҹә ҝәлди рәфтар едир вә бир шәхси ҝөрән кими өзүмүзү дүзәлдирик. Мәҝәр Аллаһын һүзурунда олдуғуна инанан инсан нәфсин ҹиловуну бураха биләрми?! Әҝәр “Әллаһу Әкбәр” дејәрәк намаза башлајан инсан, доғрудан да Аллаһын бөјүк олдуғуна инанырса, Онун нәзәрләрини бир ушағын нәзәрләри гәдәр сајмаја биләрми?! Бәли, ибадәтин әввәлиндә биз Аллаһын әзәмәтини дәрк етмәкдә аҹиз олур, јалныз намазын сөзләрини охујуруг. Амма дил “Аллаһ бөјүкдүр” дејирсә, гәлб дә бу барәдә дүшүнмәли, гаршысында дајандығын варлығын әзәмәтини һисс етмәлидир. Әлбәттә ки, бизим дүшүнҹәмизин Аллаһы дәрк едәҹәк тутуму јохдур. Амма Аллаһын ајәтләри барәдә дүшүнмәклә Онун әзәмәтини мүәјјән бир һәддә дәрк етмәк олар. Имам Садиг (ә) нәгл едир ки, әтир сатан гадын Зејнәб һәзрәт Пејғәмбәрин (с) евинә ҝәлиб Аллаһ-тәаланын әзәмәти һаггында она суал верди. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) онун ҹавабында варлыг аләми, кәһкәшанлар, једди сәма һаггында сөһбәт едиб, онларын һәр биринин о биринә нисбәтдә кичиклијиндән данышды. Һәзрәт бујурду: “Бу јер, көксүндә вә үстүндә оланлара бирликдә биринҹи сәма илә мүгајисәдә ҝениш бир бијабана дүшмүш үзүк кимидир. Еләҹә дә биринҹи сәма икинҹи сәма илә мүгајисәдә һәмин үзүјү хатырладыр.”1 Шүбһәсиз ки, бу сајаг мүгајисә инсанда Аллаһын әзәмәти һаггында тәсәввүр јарадыр. Јер мөвҹуд әзәмәти илә ҝүнәшлә мүгајисәдә чох кичикдир. Ҝүнәш дә бә’зи улдузларла мүгајисәдә нөгтәни хатырладыр. Бу әзәмәтдә сәма ҹисимләри космос океанында раһатҹа үзүр вә бир-бирләри илә тоггушмур. Астрономија илә таныш оланлар јахшы билирләр ки, кәһкәшанлар арасында милјонларла ишыг или гәдәр фасилә вар. Санијәдә үч јүз мин километр јол ҝедән ишыг бир нөгтәдән о биринә милјон ишыг или әрзиндә чатырса, өзүнүз бу әзәмәти тәсәввүр един! Ону да нәзәрә алмалыјыг ки, ҝөрдүјүмүз улдузлар јалныз биринҹи сәманы бәзәјир. Аллаһ-тәала бу барәдә бујурур: “Дүнја сәмасыны парлаг чырагларла зинәтләндирдик.”2 Демәк, елмин бир бу гәдәр инкишаф етмәсинә бахмајараг, һәлә дә ҝөзлә ҝөрүнән улдузларын архасында һансы зәнҝинлијин олдуғу билинмир. Әлбәттә ки, бүтүн бунлар Аллаһын һикмәтиндән вә әзәмәтиндән данышыр. Бир бунҹа ҝениш варлыг аләмини бир “ол” демәклә јарадан Аллаһ нә гәдәр бөјүк әзәмәт саһибидир! Һансы ки, “ол” кәлмәси дә бизим тә’биримиздир. Бир ишин олмасы үчүн Аллаһын садәҹә истәји кифајәт едир. Аллаһын истәји илә јаранан варлыг аләми Онун истәји илә дә јашајыр. Әҝәр бир ан Аллаһ бу истәкдән дөнәрсә, бүтүн варлыг аләми бир анда фәна олар. Варлыг аләминин јаранышы һаггында дүшүнән инсан намазда кимин гаршысында дајандығыны һисс етмәлидир. Мәҝәр белә бир әзәмәтли варлыг гаршысында чөрәк, су, ҝејим вә бу кими башга шејләрин һаггында дүшүнмәјин јери вармы?! Ахы бүтүн јер күрәсинин Аллаһ гаршысында нә дәјәри вар ки, инсан Аллаһы јаддан чыхарыб, дүнја матаһы һагында дүшүнсүн?! Мәҝәр агил инсан белә едәрми?! Демәк, намазда гәлбин иштиракына сәбәб олан ишләрдән бири намаздан габаг Аллаһын әзәмәти һаггында дүшүнмәкдир. Бундан өтрү намаздан әввәл вә сонра дуалар охумағын да тә’сири вардыр. Намазда охунан ҹүмләләрин мә’насы барәдә дүшүнмәк лазымдыр. “Әсрарус-сәлат” китабында бу сајаг төвсијәләр верилир. Тәбии ки, данышмаг истәјән инсан әввәлҹә дејәҹәји сөзләрин мә’насыны дүшүнмәлидир. Амма биз елә бир сүр’әтлә намаз гылырыг ки, дедијимиз сөзләрин мә’насыны дүшүнмәјә маҹал галмыр. Дүшүнҹә илә намаз гылмаг гәрарына ҝәлмиш инсан әввәлләр намазын бир рәкәтини бир дәгигәјә гылырдыса, артыг онун гылдығы намазын һәр рәкәти ики дәгигә чәкир. Намазда гәлбин иштиракына наил олмаг истәјән адам үчүн бу вахт елә дә узун дејил. Бу сајаг, намазда дејилән сөзләрин мә’насы һаггында дүшүнмәји вәрдишә чевирмәк олар. Имам Сәҹҹад (ә) бујурур: “Һәр намаз гыланда тәсәввүр ет ки, сон намазыны гылырсан!”1 Доғрудан да, намаза дајанмыш инсан әмин ола билмәз ки, о нөвбәти намазадәк јашајаҹаг. Инсан гылдығы намазын сон намаз олдуғуну тәсәввүр едә билсә, Аллаһла ҝөрүш габағы намазыны чох үстүн бир һалда гылмаға чалышар. Бу үсулла шејтанла мүбаризә апармаг асан олур. Әлбәттә ки, намаздан сонра да Аллаһы јаддан чыхармаг олмаз. Мәҝәр севдијиниз бир достла ҝөрүшдән сонра ону дәрһал унудурсунузму? Намазын саламыны верән тәк ајаға галхыб иш далынҹа ҝедән инсан Аллаһын һүзурунда олмағы мәһбуслуг кими гәбул едир. О, намазы тәләсик гылараг зиндан гапысынын нә вахт ачылаҹағыны ҝөзләјир. Белә бир мүнасибәтин ешгә дәхли ола биләрми?! Намаздан сонра инсанын өзүнә вә башгаларына дуа етмәси үчүн ҝөзәл фүрсәт јараныр. Бир рәвајәтдә һәзрәт Пејғәмбәр (с) Аллаһ-тәаланын белә бујурдуғуну нәгл едир: “Һәр кәсин дәстәмазы батил олса вә дәстәмаз алмаса, мәнә ҹәфа етмиш олур. Амма әҝәр о дәстәмаз алыб, намаз гылыб, дуа етдикдә мән онун дуасыны гәбул етмәсәм, она ҹәфа етмиш оларам. Мән исә ҹәфакеш Аллаһ дејиләм.”1 Демәк, Аллаһа диггәт вә онун диггәтинин ҹәлб олунмасынын сәбәбләриндән бири даим дәстәмазлы олмагдыр. Јахшы олар ки, инсан дәстәмаздан сонра ики рәкәт намаз гылсын вә намаздан сонра дуа едиб Аллаһдан даими һидајәт истәсин. Мәҝәр дәстәмаз алыб ики рәкәт намаз гылмағын әзијјәти бөјүкдүрмү? Аллаһ-тәала дәстәмаз алдыгдан сонра ики рәкәт намаз гылыб дуа едәнин дуасыны гәбул едәҹәјини вә’д едир. Белә бир лүтфү нәзәрдән гачырмаг олармы?! Бу мәсәләјә диггәтли олуб даим дәстәмаз алан, дәстәмаз алдыгдан сонра ики рәкәт намаз гылыб дуа едән инсанлар чох бөјүк бәһрә ҝөтүрүрләр. Әлбәттә ки, Аллаһын мәсләһәти илә онларын дуасы бир гәдәр ҝеҹ гәбул ола биләр. Ән әсасы одур ки, Аллаһ бу дуаны гәбул едәҹәјини вә’д едир. Ме’раҹ һәдисинин давамында Аллаһ бујурур: “Бу ҝүнкү рузиси һазыр олдуғу һалда сабаһкы рузисини әлдә етмәјә чалышан бәндәјә, ондан разы олдуғуму билмәдији һалда шад олан бәндәјә тәәҹҹүб едирәм.”
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|