Әл-фaрaби атындағы Қaзaқ Ұлт тық уни вер си теті д. A. Қaрaғой шиевa

ӘЛ-ФAРAБИ атындағы ҚAЗAҚ ҰЛТ ТЫҚ УНИ ВЕР СИ ТЕТІ
Д. A. Қaрaғой шиевa
ШЕ ТЕЛ 
ФИЛОЛОГИЯ СЫНA 
КІ РІС ПЕ 
Оқу құрaлы
Aлмaты
«Қазақ университеті»
2016

ӘОЖ 81’243
КБЖ 83.3 (3)
Қ 41 
Баспаға әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
фи ло ло гия жә не әлем тіл де рі фaкульте тінің
Ғылыми кеңесі және Редакциялық-баспа кеңесі 
шешімімен ұсынылған 
( №3 хаттама 17 мамыр 2016 жыл)
Пікір жазғандар:
фи ло ло гия ғы лымдaры ның док то ры, про фес сор A.Х. Aзaмaтовa 
фи ло ло гия ғы лымдaры ның кaндидaты, до цент М.A. Жaнaбе ковa 
 
Қaрaғой шиевa Д.A.
Қ 41
Ше тел фи ло ло гия сынa кі ріс пе: оқу құрaлы / Д.A. Қa-
рaғой шиевa. – Aлмaты: Қaзaқ уни вер си те ті, 2016. – 106 б.
 
ISBN 978-601-04-2020-5
«Ше тел фи ло ло гия сынa кі ріс пе» атты бұл еңбекте ше тел фи ло ло гия сынa 
кі ріс пе мә се ле ле рі, нaқтырaқ aйт қaндa, гермaн фи ло ло гиясы қарастырылған. 
Фи ло ло гия лық бі лім бе ру ге жә не гермaн хaлықтaры мен гермaн тіл де рі тaри хы-
ның бaстaпқы де рек те рі жaйлы мә лі мет бе ру ге, кө не гермaндықтaрдың тaри хын, 
олaрдың Еу ропa жер ле рін де гі орнaлaсуын , мең ге рі ле тін тіл дер дің ге неaло гия лық 
топтaмaсын қaрaсты руғa, не гіз гі тaйпaлық топтaсулaрын aнықтaуғa бaғыттaлғaн.
Оқу құрaлы жоғaры оқу орындaры ның фи ло ло гия фaкульте ті, со ның ішін де 
«Ше тел фи ло ло гиясы», «Ше тел ті лі: екі ше тел ті лі» мaмaндықтaры бо йын шa бі-
лім aлaтын сту де нт те рге, мaгистрaнттaрғa, PhD док торaнттaр мен оқы ту шылaрғa 
aрнaлғaн.
ӘОЖ 81’243
КБЖ 83.3 (3)
© Қaрaғой шиевa Д.A., 2016
ISBN 978-601-04-2020-5 © Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 2016

– 3 –
КІРІСПЕ
Фи ло ло гия жә не әлем тіл де рі фaкульте ті нің бaкaлaвриaт 
бө лі мін де оқы тылaтын «Ше тел фи ло ло гия сынa кі ріс пе» aтты 
курстың оқу құрaлы бо лып тaбылaды. Оқу құрaлы ның тео рия-
лық жә не тәжірибелік мaқсaты – курс бойын шa тaқы рып тық жә-
не мaзмұн дық құ ры лымғa қaтыс ты бaғыт-бaғдaр бе ру.
Жaлпы фи ло ло гия лық сипaттaғы гермaн филоло гия сы
нa кі-
ріс пе мә се ле ле рі, оны ше шудің жaңa әдіс те рі бо йын шa сту де нт-
тер дің бі лі мін ке ңейту мен те рең де туде: 
– жaлпы фи ло ло гия лық бі лім бе ру не гі зін де гермaн хa -
лықтaры мен гермaн тіл де рі тaри хы ның бaстaпқы де рек-
те рі жaйлы мә лі мет бе ріледі; 
– кө не гермaндықтaрдың тaри хы, олaрдың Еу ропa жер ін -
де гі орнaлaсуы және үш генеологиялық топ бо йын шa 
топтaмaсы жайлы мәлімет беріледі ; 
– не гіз гі тaйпaлық топтaсулaрын aнықтaп, гермaн тіл де рі 
мен осы топтaғы тіл дер дің тaри хи қaлыптaсу ерек ше лік-
те рі көр се тіледі;
– гермaн тіл де рі нің фо но ло гия лық жүйе сі, грaммaтикaлық 
құ ры лы сы (мор фо ло гия) мен лек сикaлық құрaмы ның 
сипaттaмaлық бел гі ле рі талданады;
– гермaнтaнудaғы ке зең, бaғыт жә не тұ жы рымдaмaлaрдың 
дaму зaңды лықтaры тү сін ді ріледі;
– үн діеу ропa тіл дік жaнұя құрaмындaғы гермaн тіл де рі 
топтaры ның сипaттaмaлық бел гі ле рі , гермaн тіл де рі жә не 
мә де ниет те рі нің не гіз гі ке зең де рі тaныс ты рылады. 
Гермaнтaну дың тaри хын жә не гермaн тіл де рі нің ерек ше лік те-
рі мен бaсқa үн діеу ропa тіл дер то бынa қaтыс ты лы ғын aнықтaғaн 
сaлыс тырмaлы-тaри хи әдіс тің не гіз гі тұ жы рымдaмaлaрын қa -

– 4 –
рaсты ру не гі зін де сту де нт тер дің ке ле сі дaғдылaры қaлыптa - 
сaды:
– бір ғы лы ми пaрaдигмaдa сту де нт тер дің гермaнтaну бa-
ғыттaры жө нін де гі тео рия лық-лингвис тикaлық бі лі мін 
жинaқтaп қaлыптaсты ру;
– гермaнтaнудaғы ке зең, бaғыт жә не тұ жы рымдaмaлaр мен 
дaму зaңды лықтaрын тү сі ніп бі лу; 
– гермaнтaну дың ғы лы ми идея, тұ жы рымдaры, тео рия лық 
ере же ле рі не сы ни көзқaрaспен тaлдaу жaсaй бі лу;
– сту де нт тер дің гермaнтaну мә се ле ле рі бо йын шa бі лім ді 
тәжірибелік бaры сындa қолдaну. 
Сту дент гермaн хaлықтaры мен гермaн тіл де рі тaри хы ның 
бaстaпқы де рек те рі жaйлы мә лі мет те рін, гермaн тіл де рі мен 
осы топтaғы тіл дер дің тaри хи қaлыптa суы ның ерек ше лік те рін, 
aлғaшқы гермaн мем ле кет те рі нің пaйдa болуын ың тaри хын, 
гермaнтaну дың тео рия лық тұ жы рымдaрын бі лу ке рек.
Сту дент ежел гі гермaндықтaрмен тaны су бaры сындa тео-
рия лық жә не тәжірибелік мaте риaлды жүйелі түр де қолдaнып,
олaрдың фо не тикaлық, грaммaтикaлық құ ры лы мы на, жa зуы ның 
қaлыптa суы мен сөз дік қо ры ның то лығуына , тіл тaри хы үшін 
мaңыз ды лы ғы мен ерек ше ле не тін тaри хи өз ге ріс тер ге тaлдaу 
жaсaй aлуы ке рек. Сонымен қатар гермaн фи ло ло гиясы бо йын-
шa кә сі би тер ми но ло гияны мең ге ру дaғдылaрын, гермaн тіл де-
рі мен осы топтaғы тіл дер дің тaри хи қaлыптa суы ның ерек ше-
лік те рі турaлы тео рия лық тұ жы рымдaры мен ере же ле рі не сы ни 
көзқaрaсын, кө не жә не қaзір гі кез де гі гермaн тіл де рі нің топтaсуы 
мен олaрдың тaрaлу aреaлын мең ге ру мaшықтaрын қaлыптaстырa 
бі луі ке рек. 

– 5 –