Ғылыми жоба тақырыбы: Слаймның адам денсаулығына әсері
Дәрмене немесе ақ жусан (лат. Artemisia cina) – Астралылар тұқымдасының жусан туысына жататын көп жылдық шала бұта. Орта Азияның (Оңтүстік Қазақстан) эндемигі
жүктеу/скачать 202.14 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәрмене жусан
| Дәрмене немесе ақ жусан (лат. Artemisia cina) – Астралылар тұқымдасының жусан туысына жататын көп жылдық шала бұта. Орта Азияның (Оңтүстік Қазақстан) эндемигі. Халық медицинасында оны жүрек талмасы бар науқастарға пайдаланады. Дәрілік шикізат ретінде тамырымен есепсіз жұлынғандықтан, бүгінде қатары қатты сиреген. Улы өсімдік. Әсіресе, гүл жармай тұрғанда, жапырақтарында улы зат – сантонин пайда болады. Сол себепті, одан жасалған дәріні дәрігердің кеңесінсіз пайдалануға болмайды.
Дәрмене жусан. Дәрмене кеңшарында қолдан өсіріледі. Биіктігі 18 – 30 см. Онымен емдеу ғылыми медицинаға қосылған үлкен үлес. Қазақтың халық емшілері ішек құрты ауруына қарсы қолданған. Бабаларымыз бұл өсімдікті атам заманнан бері шет елдерге сауда керуендері арқылы көп мөлшерде жіберіп отырды. Қара жусанның тамырын тәбет ашуға, ішек, асқазан, бауыр, өт қалтасы ауруына пайдаланады. Дәрмене жусан. Онымен емдеу ғылыми медицинаға қосылған үлкен үлес. Қазақтың халық емшілері ішек құрты ауруына қарсы қолданған. Бабаларымыз бұл өсімдікті атам заманнан бері шет елдерге сауда керуендері арқылы көп мөлшерде жіберіп отырды. Қара жусанның тамырын тәбет ашуға, ішек, асқазан, бауыр, өт қалтасы ауруына пайдаланады. Ақ жусан Мамандардың есептеулері бойынша, майданда атылған 10 оқтың 7-еуі Шымкент қорғасынынан құйылды. Соғыс жылдары облыстың ең көне кәсіпорны – Шымкент химфармзауытының (қазіргі «Химфарм» А.) стратегиялық маңызы ерекше болды. Ол 1885 жылы салынып, сол замандағы ең ірі өнеркәсіп орны болып есептелді. Ол кезде мұнда ақ жусан (дермене) – тек қана Қазақстанның оңтүстігіндегі Арыс өзенінің аңғарында өсетін дәрілік шөп өңделді. Зауыт күні-түні толассыз жұмыс істеп, майданға дәрі-дәрмек – морфин, кодеин, анабазин, сапонин жеткізді. Соғыс жылдары зауыт дәрі-дәрмектің 24 түрін шығарды. Тек қана 1942 жылы 25 миллион дәке шығарды. Облысқа КСРО Сәулет академиясы, әлемдік экономика және саясат институты, География институты, Бүкілодақтық дәрілік шөптердің ғылыми-зерттеу институты, мұнда Моссовет атындағы театр да көшірілді. Көне заманнан бері адамдар бұл өсімдікті тәбет ашу мақсатында қолданып келген. “Мелисса” сөзі грек тілінен аударғанда ара, бал деген мағына береді. Өсімдіктің латынша атауы - “ара жұлдызы”. Ара ұясының қабырғасын осы шөппен сүртсеңіз болды аралар бейне бір сиқырланғандай сол жерге қаптай бастайды. Әрине оларды сиқырлаған өсімдіктің хош иісі. Жаужапырақпен сүртілген осындай ара тұзақтарын омарташылар ормандар мен жайылымдарға аралады үйір қылу үшін іледі. Оларды жаңа орындарға осылай үйретеді. Қыз баласы құпиясын анасына ғана айтады ғой. Мен де төркініме қыдырып барғанымда жағдайымды түгел анама айттым. Ол бастапқыда кінәнің бәрі өзімде екенін айтып, біраз ұрсып алды. Одан кейін аудандағы өзінің таныс дәрігеріне апарды. Анализ менде суық барын көрсетті. Бірақ бұл кезде күшті деген дәрі-дәрмектің өзі маған әсер етпейтін. Осыны ұққан дәрігер басқаша бір амал айтты. Сол құпияның арқасында 1 айдың ішінде ауруымнан құлан-таза айықтым. Қазір ашық-шашық киінетін бойжеткендерге жаным ашиды. Шығыс елдерінде «Қара зере» деп аталатын май бар. Бұл майды мұсылмандар сан ғасырлардан бері барлық ауруға ем үшін қолданып келеді. Ол Сауд Арабиясында, Мысырда жасалады. Бүгінде АҚШ пен Батыстағы мемлекеттердің ғалымдары қара зеремен СПИД-ті емдеужолдарын да зерттеуде екен. Ал дәл қазір осы май Шымкент қаласындағы халал дүкендерде сатылып жатыр. Дей тұрғанмен, біздегі көп адам онымен қайтіп емделу керек екенін біле бермейді. Сондықтан оны кейбір ауруларға қалай қолданатынын айта кеткенді жөн көрдік. Тобылғының майы да біраз ауруға пайдалы. Мәселен, ісіп кеткен буынға, сырқырап ауыратын жерлерге оны жақса, ауруды тез жазады. Тобылғы жапырағын малға беріп, төрт түлікті де біраз дерттен айықтыруға болады екен. Атап айтқанда, малдың бүйрек, қуық, ауруларын, асқазан мен ішек түйілуін және денесіндегі түрлі ісіктерді емдей алатын қасиеті бар. Тобылғыны аталарымыз өте көптеген ауруларды емедеу үшін пайдаланған. Туған жердің иісін, Сездік жусан шөбінен. Бұл өсімдік киесін, Көрдік жердің төрінен. Таза ауамен тыныстап, Бақытты жас баламыз, Бұл жусанның өмірі, Біздер үшін жыр - аңыз. жүктеу/скачать 202.14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|