• 1822 ж. "Орынбор қырғыздары (қазақтары) туралы" Жарғыныңжобасы дайындалды.Жоба бойынша, 1824 жылдан бастапКіші жүздехандық билікжойылды. Жүз Шығыс, Орталық және Батыс бөліктергебөлініп, оларды сұлтандар басқарды. Билеуші сұлтандар іс жүзінде Орынбор Шекара комиссиясыныңшенеуніктеріболып табылды. Комиссия қазақ даласында тәртіптің сақталуын қадағалауға, жергілікті шенеуніктер мен басқарушылардыңіс-әрекеттерін, салықтардың жиналуын, сот істерін, денсаулық сақтаумәселелерін бақылауға тиіс болды.
Жергілікті әкімшіліктерге жүздің жергілікті бөлімшелерінің билеушісұлтандары,дистанция басшылары және жергілікті басшылар кірді. БилеушісұлтандардыОрынбор әскери губернаторы, ал, қалған шенеуніктерді Шекара комиссиясытағайындады. Әр билеушісұлтандардың жанында 100-ден 200-ге дейін әскери адамдар болды.
1831 жылданбастап, үшбөліктіңқазақтарыдистанция бөлімшелеріне бөлінді. Бұл аумақтар Ресейшекарасынажақынмаңда орналасқан екі әскери бекіністер арасында болды. Мұндай әкімшілік құрылым, бірте-бірте,шалғайдағы далалық аудандарға датарала бастады. Дистанциялық жүйе Кіші жүзде 1831 жылдан 1868 жылға дейінпайдаланылды. Дистанциялық басқаруауылдардатектіру басшыларының билігін шектеді.
|
В 1822 г. был разработан проект Устава"Об оренбургских киргизах (казахах)”. По проекту, с 1824 г. упразднялась ханская власть в Младшем жузе. Жуз был разделен на Восточную, Центральную и Западную части, которыми руководили султаны. Султаны-правители являлись фактически чиновниками Оренбургской Пограничной комиссии. Комиссия должна была следить за соблюдением порядка в степи, наблюдать за действиями местных чиновников и попечителей, за сбором налогов, судебным делом, здравоохранением.
В местную администрацию входили султаны-правители местных отделений жуза, начальники дистанций и местные руководители. Султанов-правителей назначал Оренбургский военный губернатор, а остальных чиновников — Пограничная комиссия. При каждом султане- иравителе находилось от 100 до 200 человек военных.
С 1831 г. казахи трех частей разделились на дистанционные отделения. Это были участки между двумя крепостями — военными укреплениями, расположенными недалеко от границы с Россией. Такое административное устройство постепенно распространилось и в степные глубинные районы. Дистанционная система в Младшем жузе просуществовала с 1831 по 1868 г. Дистанционное руководство ограничивало власть руководителей родов в аулах.
|
