Ж. Б. Аширбекова
жүктеу/скачать 1.58 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ақша реформалары. Ақша реформасы – француздың
―reforme‖ және латынның ―reformo‖ - ӛзгертемін деген сӛзінен шыққан. Бұл – мемлекет билігімен ақша жүйелерінің толық не- месе ішінара ӛзгеруі және ақшаның бір жүйесінің жаңа белгіге ауыстырылуы. Капитализм жағдайында ақша реформасы бур- жуаздар мүддесі үшін жүргізіледі, оның ақыры қалың бұқараны қанауды күшейтеді, тұрмысын нашарлатуға әкеліп соғады. КСРО және басқа Кеңестік елдерде еңбекшілер мүддесі әр уа- қытта мемлекет қамқорлығында болды. Ол ақша реформасы ке- зінде еңбекшілердің әл-ауқатын жақсартуға бағытталған арнау- лы экономикалық шаралар жүргізуден айқын кӛрінеді. КСРО-да ақша реформасы екі рет – жаңа экономикалық саясаттың (ЖЭС) алғашқы жылдары (1922-1924) және Ұлы Отан соғысы аяқтал- ғаннан кейін (1947) жүгізілді. Азамат соғысы, одан кейін Ұлы Отан соғысы кезінде Кеңес үкіметі Отан қорғау шараларына байланысты кӛп шығындарды ӛтеу мақсатымен ақшаны айна- лыс қажетінен артық шығара беруге мәжбүр болды. Бұған қоса кӛпшілік қолды тұтыну тауарларын ӛндіру мен сату мӛлшерінің кемуі салдарынан нақты ақшаның айналыс қажеттілігі де азай- ды. Ақша реформасы айналысқа банк билеттері – червонецтерді шығаруды кӛздеген 1922 жылғы заңнан басталады. Червонец таза алтынның 7,74234 г., яғни ескі 10 сомдық алтын шақаға (монетаға) теңелді. Кеңес үкіметінің Министрлер кеңесі мен БҚ(б)І Орталық Комитетінің 1947 жылғы «Ақша реформасын жүргізу және азық-түлік пен ӛнеркәсіп тауарларына карточка- ларды жою туралы» қаулысында: «Ақша реформасын жүргізу 62 еңбекшілердің әл-ауқат дәрежесін арттыруға, халық шаруашы- лығын қалпына келтіріп, ӛркендетуге және Кеңес мемлекетінің күш-қуатын одан әрі нығайта беруге кӛмектеседі» деп кӛрсе- тілді. 1947 жылғы ақша реформасы мемлекеттің қазыналық би- леттер құрылысына ешбір ӛзгеріс енгізген жоқ, мұнда айналыс- тағы басы артық ақша жойылды, жалдаптар жинаған ірі ақшала- рынан айырылды және карточка жүйесі жойылғаннан кейін олардың арзандатылған бағамен тауарларды кӛптеп сатып алуы- на мүмкіндік қалдырылмады. Ақша реформасы мен карточка жүйесінің жойылуының экономикалық маңызы зор болды, шар- уашылықта ақшаның мәні кӛтерілді, Кеңес сомының құны то- лығынан қалпына келді. 1961 жылы «Баға масштабын ӛзгерту және ақшаны жаңа ақшаға ауыстыру туралы» қаулы қабылдан- ғаннан бастап, ескі ақша жаңа ақшаға 10 сомына 1 сом есебімен айырбасталды. (www.google.kz) жүктеу/скачать 1.58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|