ДЖЕРДЕГИ, КЁКДЕГИ ДА – БАРЫ ДЖЮРЕКДЕ

ЭШИТИР ЭСЕ УА КЪАРАЧАЙ

1
Джюрегими джаргъан Къарачайды.

Болушурму, къайдам, джулдуз бла Ай да.

Билмейми айтханды халкъ:

«Джашау, ёлюм да – Хакъ».
Бетинг болмаса чабырлыкъ,

Табылыр Джуртда да къабырлыкъ.

Алай а, джашагъан, ёлген да къыйынды

Джетишмеселе иман, сабырлыкъ.

Динсиз, тилсиз, джуртсуз эте турады бизни.

Аны ангылаб, кесин сакълар орнуна,

Кеси кесин ёлтюрюб кюрешеди халкъ да.

Биз а – ол Терекни джашил бутакълары, чапракълары –

Хахай, къуугъун этер орнуна,

Халкъны, дунияны да сагъайтыр орнуна,

Ышаргъан, кюлген кибик эте, турабыз тынгылаб.
Къаллай адамлабыз, айдынлабыз биз?

Джокъмуду бизде бир джукъ Къарчадан,

Адурхайдан, Будияндан, Науруздан, Трамдан,

Ачемезден, Татаркъандан, Умардан, Джаттайдан,

Алийланы Умардан, Гюрджюланы Къурмандан,

Дебо улу Кючюкден, Дудаланы Махмуддан?

Амантишле болуб къалгъан болурбузму?

Ёзден къаны, руху болгъан къырылыб,

Къулла къалгъан болурбузму къуру?

Душман Терегибизни тамырларын кесе тургъанда,

Биз – аны бутакълары, чапракълары – харс ура турабыз.

Огъай, къалмагъанды бизде ёзденлик, адамлыкъ –

Биз амантишлебиз неда къуллабыз.
Ёзден болургъа, эркин болургъа излемеген,

«Кърал, къраллыкъ» дей билмеген,

«Энчи Юй, Эл болайым» демеген,

«Диними, тилими, джуртуму сакълайым» демеген,

«Хакъ кимден да, неден да башды» демеген,

Ала ючюн кюрешмеген, сермешмеген –

Ол халкъ тюлдю, сюрюудю ол.

Кеси кесинден бошай эсе Къарачай,

Аны не ючюн къутхарлыкъды джулдуз бла Ай?
Мен – ёле тургъан халкъны шайыры,

Ёле тургъан тилде джазама назму.

Халкъым, тилим тура эселе ёле,

Сорама: кимдеди терслик?

Шайыр, джырчы болса да атыбыз,

Хакъ ючюн, халкъ ючюн

Джаныбызны этмегенбиз къурман.

Адамлыгъыбыз, кишилигибиз джетмегенди.

Халкъыбызны Хакъы ючюн сермеше,

Джангыз бирибиз да ёлмегенди.

Барыбыз да амантишлебиз, къуллабыз.

Халкъыбыз, тилибиз турады ёле –

Биз а, билмегенча, кёрмегенча этиб турабыз.

Ёле тургъан тилде джазама назму.

Джакълаялмай, сакълаялмай халкъымы,

Джюрегим эки джарылыб ёлеме.

Ёлюрге да излейме джашар ючюн ол.

Джазыуун кеси джазар ючюн ол –

Айдынла керекбиз сермеширге, ёлюрге.

Джауланы, амантишлени, къулланы –

Ташадагъыланы да туурагъа чыгъарыб,

Къара багъанагъа тагъаргъа излейме аланы.

Барына да кеси берсин багъа.

Бу сёзлени назму халда джаза,

Айтыргъа кюрешеме сёзню кертисин.

Халкъ сагъаймаса, эскермесе кесин,

Киши да къутхараллыкъ тюлдю аны.

Джашаргъа излеген джашайды дунияда,

Ёлюрге излеген да – ёледи, кетеди.
Ёлюрге излеген халкъ –

Тас этеди ёзденлигин, къраллыгъын, тарихин,

Чыгъады иманындан, тилинден, джуртундан,

Тюшюнюб, къайытыргъа да излемейди артха,

Энчи Юй-Эл болургъа да излемейди ол –

Тарих эсин, миллет ангысын тас этгенди ол.

Башсыз къул бола, манкъурт бола кетгенбизми биз?

Огъесе, тирилирчабызмы алкъын?

Мен сеннге сорама, халкъым.

Джокъду джууаб. Кертиси бла да

Ёлген халкъ бламы сёлешеме мен,

Ёлген тилдеми джазама назму?
Таудама. Минги Тауда.

Энгишге къарасам – Къарачай,

Ёрге къарасам – джулдуз бла Ай.

Сорама: джашарыкъмыды Къарачай?

«Джашаргъа излей эсе – джашарыкъды,

Динин, тилин, джуртун да сакъларыкъды.

Ала ючюн кюрешмей эсе, сермешмей эсе –

Ёлюрге излей эсе – ёллюкдю,

Динсиз, тилсиз, джуртсуз да къаллыкъды.

Башхалагъа къул-къарауаш боллукъду халкъынг.

Башхала джутарыкъла аны –

Эририкди, тас боллукъду халкъынг».

Эшитир эсе уа Къарачай.

Джети джылны джашаргъа тышында,

Тансыкъ бола туугъан джуртуму

Терегине, суууна, ташына.

Джети джылны джашаргъа тышында,

Джуртсузлукъну, тилсизликни да сынаб кесимде,

Инсан хакълары ючюн дунияны башында

Джан аямай кюрешир ючюн.
Бир да ажымсыз аны ючюн

Тюшгенме бу бай, рахат къралгъа.

Тенглешдирир ючюн да

Эки дунияны, эки къралны.

Динине, тилине эркин болгъан халкъ,

Къралы, къраллыгъы болгъан халкъ,

Ёлеме, тас болама деб, къоркъмагъан халкъ –

Насыблы халкъ олду джангыз.
Миллет ангысын, тарих эсин тас этмей,

Санын, билимин да ёсдюре,

Джазыуун джаза эсе кеси –

Насыблы халкъ олду.

Башхаланы кесине бий, Джуртуна ие эте,

Динин, тилин, джуртун, адетлерин тас эте,

Миллет ангысын, тарих эсин тас эте,

Тюб бола баргъанын да эслемей,

Джашагъан халкъдан насыбсыз а болмаз.

Къарачай халкъ бла норвеж халкъны тенглешдирсем.

Джууукъларындан – Даниядан, Швециядан да айырылыб,

Энчи къралын къургъанды Норвеж халкъ.

Миллет орайдасын тарта,

Миллет байрагъын кёлтюргенди ёрге.
Энчи Юй болгъан кюнюнден

Башланады адамны, халкъны да джашауу.

Энчи Юй, Эл болургъа кюрешмеген –

Башсыз къулду, манкъуртду ол.

Къарачай энчи Республика болмай,

Къабартыдан (Черкесден) айырылмай,

Джуртуна, джазыууна ие болмай,

Халкъ болаллыкъ тюлдю ХАЛКЪ.
Даниядан, Швециядан да айырылыб,

Насыблы болгъан Норвегиягъа къарасам,

Къарачай-Черкес, Къабарты-Малкъар тюшелле эсиме.

Джуртсуз, тилсиз бола тургъаныбыз кёрюнеди кёзюме.

Бир да ажымсыз аны ючюн

Биразгъа джуртсуз, тилсиз этгенди мени Аллах.

Халкъыма да – динине, тилине, джуртуна бек этер ючюн,

Эки кере сюргюнню сынатханды Аллах.
Алай а, джуртуна къайытханлыкъгъа,

Тобагъа къайытмагъанды халкъым.

Тюшюнюб, титиреб, кесин эскериб,

Динине, тилине, джуртуна къадалмайды халкъым.

Мадары бола тургъанлай,

Къраллыгъын да алмайды халкъым.

Эки кере джуртдан сюрюлюб,

Эки кере къайытханбыз артха.

Ёзге, тюшюнмейбиз бир затха.

Ючюнчю кере – ахыр кере! –

Тас эте тургъаныбызны джуртубузну.

Джуртубузда джуртсуз бола турабыз,

Джуртубузда тилсиз бола турабыз,

Джюз халкъны джуртубузгъа ие эте турабыз,

Джюз халкъны бири бола турабыз.
Энчи Юй, энчи Эл болургъа унамай,

Къарачай къралны къураргъа унамай,

Джурт ючюн, къраллыкъ ючюн кюреширге, сермеширге унамай,

Кеси кесибизни тюб эте турабыз.

Хоншула санайла бизни манкъуртха.

Этеме узакъдан къуугъун, хахай.

Нек эшитмей болур мени Къарачай?!