Лайпанов б. А
КЪАРАЛА АГЪАРАДЫ МИНГИ ТАУ
жүктеу/скачать 2.02 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- НЕ САКЪЛАЙ БОЛУР ХАЛКЪЫМЫ АЛДА
- САКЪЛАУ
- ТЮШЮНЮУ
- АКЪ КЪАР. КЪЫЗЫЛ КЪАН. КЪАРА ДЖАМЧЫ
КЪАРАЛА АГЪАРАДЫ МИНГИ ТАУЧингисхандан, Тимурдан да къалгъанбыз сау, Сталинден, Гитлерден да къалгъанбыз сау. Къалюбалада биз атагъан Минги аты бла Тау Бизге таукеллик, сабырлыкъ да бере тургъанды.
Халкъыбызны гитчесине, уллусуна да Ышыкъ болгъанлай, къалкъан болгъанлай тургъандыла, Бизге джашау да, ашау да бергенлей тургъандыла. Бизни таулу этген, махтаулу этген да аладыла.
Бизни къутхаргъандыла, сакълагъандыла таула. Ёмюрлени узагъына Халкъыбызны, халкълыгъыбызны сакълагъандыла ала. Къуш балаларын сакълагъанча, Алай сакълагъанды Минги Тау бизни. Учаргъа акъ къанатла бергенди, Солургъа дарман хауасын бергенди, Ичерге таза сууларын бергенди – Минги таулула болугъуз дегенди. Джурту алай сакълагъанды, айнытханды халкъын. Биз а бюгюн Мийик Джуртубузну, Минги Тауубузну къорумай, Джаугъа теблетсек аны, Башхалагъа кючлетсек аны, Сора къайда бизни халкълыгъыбыз, адамлыгъыбыз да?! Муслиманлыгъыбыз да. Тауда булут, ёзенде тубан. Къарала агъарады Минги Тау. Къаш-баш тюйсе да, бизден – сабийлеринден – умутлуду ол. Къарала, агъарады Минги Тау. НЕ САКЪЛАЙ БОЛУР ХАЛКЪЫМЫ АЛДА?Кёлюм бир-бирде тенгиз болду, Бир-бирде уа болду айрымкан. Тюрлю-тюрлю халланы сынадым. Ангыладым: Къайыкъ да минер кемеге. Кеме да минер къайыкъгъа.
Джандетге кёл салмайды – билеме. Аллах дайым сынайды бизни, Алай а, тилейме: «Зулмуну – сюргюнню, сойкъырымны – толусу бла сынагъанбыз, Энди джандет джуртубуздан айырма бизни. Ана тилибизден, Ата джуртубуздан айырма бизни. Ахрат азабын дунияда сынаб бошагъанды халкъым». Келеди Кёкледен ауаз: «Тюшюннгенмиди, Хакъ джолгъа къайытханмыды халкъынг? Китаб айтханча джашаймыды? Харамдан-гюнахдан тыямыды кесин? Бирикгенмиди, бир иннетли – Хакъ иннетли болгъанмыды? Дини, тили, джурту, тёреси, намысы, тарихи ючюн Этемиди къазауат? Тамгъасын, Байрагъын, Орайдасын тутханмыды ёрге? Алай эсе – халкъынга джокъду къоркъуу. Алай тюл эсе – джангы палахлагъа тюберикди ол». Хакъсыз халкъны – джакъсыз халкъны не сакълагъанын англаб, Джукъ айталмай турама тынгылаб. Къоркъама болабыз деб талкъ: Кёкню ауазын – шайырны ауазын – эшитемисе ,халкъ?! САКЪЛАУТейри джарыгъында Кёк бла Джер къошулгъан-айырылгъан уфукдан Бир къанатлы атлы кёрюндю. Кимни келечисиди ол? Къайсы дунияны? Не хапар келтиреди ол?
Къалюбалада адам улуну «Хапар бил» деб, ийген джигити, Хапар алыб, артха къайытыб келе болурму? Джер тебренеди атны аякъ алышындан, Кёк кюкюрейди аны къанат тауушундан, Тери агъады джаугъанча джауум, Ол келеди къуугъанча джауу(н). Аллахны, адамны – кимни келечисиди бу? Джашауну, ёлюмню – нени белгисиди ол? Минг-минг джылны келеди ол атлы, Къарата, сакълата дунияны, халкъны. Бурунданмы, тамбладанмы – къайдан келеди ол? Не къыйынды, не узакъды джол. Келеди атлы. Сакълайбыз аны. Къайгъы кючлеб бютеу дунияны. ТЮШЮНЮУБир джуртдан бир джуртха учуб келиб, Юйюмю шорбатында уя ишлерге изледи бир къанатлы. Мен аны сууутдум, илгиздик этдим. Артда кесими джазыуум да болгъанында алай, Ол къанатлы тюшдю эсиме... ТАНГТанг аласында чыпчыкъла уяталла мени. Мен аланы тиллерин ангылайма, Къулагъыма азан къычыргъанларын ангылайма: «Харам джукъудан сыйлы намаз – иги, Харам джукъудан халал ишле – ашхы». Къанатлы танг кёлтюрюледи ёрге, Мени да аякъ юсюне сюейди – тартады Кёкге, Танг къанатлысына ушатады джюрегими. Акъ сёз, къанатлы сёз учады джюрегимден. Къанатлы сёзле къанатлыла бла бирге Кёкде айланалла, джерге да энелле, Джюреклени уяталла: «Харам джукъудан сыйлы намаз – иги, Харам джукъудан халал ишле – хайырлы, ашхы».
Джюрек ауузумдан уруб келген къызыл къанымы Акъ башлыгъым бла тыяргъа кюреше, Къара джамчымда джатама. Къачыб баргъан бир къара ауананы эслейме аргъы бетде: Мени ургъан ол болгъанын сеземе, Алай а, шкогуму ары буруб атаргъа, Къолларыма этдиралмайма айтханымы. Не чууакъды кёзлериме тюшюб келген Кёк – Тохтаусуз кёзлериме къуюлуб келген болмаса, Кёзлерими джабаргъа излемейди Ол.
Кёзлерим толмайла, тоймайла андан – Къалалла кенг ачылгъанай.
Чилле джаулукълу, акъ кийген бир Тиширыу, Акъ къанатлагъа ушаш къолларын да «сау къал» дегенча силке, Менден айырылыб, мийик Кёкге кетиб барады. Ол джанымды деб, къарайма ызындан. (Къарагъандан башха къарыуум джокъду, Джокъду онгум аны тыяргъа, къайтарыргъа артха. Сенден айырылыб кетиб баргъанны тыяргъа да керекмиди? Онглу кюнюнгде кече-кюн да биргенге болуб, Борбайсыз болгъанлайынга уа – сени атыб, Башхагъа эрге чыкъгъан къатыннга ушамаймыды ол?) Акъ къаргъа, къызыл къаннга, къара джамчыгъа Къабланнганды Кёк. Акъ къарны къызарта къаным, къара джамчыда джатама. Акъ башлыгъым да къып-къызыл болгъанды.
Джууукълаша келген бёрю улууну да эшитеме. «Къазакъ бёрюге ашатмаз кесин, Джыйын джанлыдан къутулурму ансы...» Атыма этеме сагъыш. Къошда джангыз къалгъан атама этеме сагъыш. Элде анама этеме къайгъы – Къыйналлыкъды хариб. Атымдан сора джан джокъду къатымда. Мыллыкчы къушланы эслейме Кёкде. (Чууакъ Кёкге нечик джарашмайла-келишмейле ала).
(Эсим ичимдеди алкъын). Бир джангы назму тизгин да келеди эсиме – Бютей джашаууму излеб, табалмай тургъан Бир оюм-фикир, таша, керамат Сёз. Джашаудан кетиб бара ангылайма джашауну магъанасын. Аны билдиралсам эди дуниягъа – Дуния къутулургъа боллукъ эди ёлюмден. Ай медет, кимге, къалай айтайым аны? Джокъду адам. Джашауну, ёлюмню да ачхычын табханма – Аны алыргъа бир кюрешигиз менден. Алай а, джан джокъду къатымда. Тахсам-ташам кетеди биргеме, Джашауну-ёлюмню тахсасы-ташасы кетеди биргеме.
Акъ къар, къызыл къан, къара джамчы. Кёк да минг-минг джылны къарайды Джерде акъ къаргъа, адам къаннга, къара джамчыгъа... Кёб эди айтырым, этерим – алай а, кеч болгъанды. жүктеу/скачать 2.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|