М. Б. Булатова интернет – журналистика және жаңа медиа
жүктеу/скачать 195.68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Интерактивтілік
| Гипермәтінділік‒жеке құжаттар арасын гиперсілтемелер арқылы байланыстыру жүйесі болып табылады. Гипермәтін режимінде жасалған әртүрлі дереккӛздердегі сілтемелер -редакцияға ақпараттың толықтығы мен дәлдігін арттыруға, ал оқырмандарға баламалы кӛздерді пайдалану және фактілерді түсіндіруге дербес қатысу бірегей мүмкіндік береді. Гиперсілтемелерді ішкі және сыртқы деп бӛлуге болады: - ішкі гиперсілтемелер сол сайттағы ақпаратқа (мұрағатқа, авторларға, нӛмірдің басқа материалдарына); - сыртқы сілтемелер сайттың сыртындағы ақпарат кӛздеріне (басқа БАҚ-на, энциклопедияларға, тақырыптық сайттарға) сілтемелер болып табылады.
Интерактивтілік‒тұтынушымен кӛп жақты ақпарат алмасу болып табылады. Интерактивтілікті тек интернет-медиаға тән деп сану қате, ол дәстүрлі медиада да бар. Олар редакторға хат және қоңыраулар. Интернеттегі БАҚ-та интерактивтіліктің негізгі айырмашылығы екі жақты қарым-қатынастың бірдей ортада жүзеге асуы, ал баспа БАҚ-та ӛзара іс-қимылдың пошта арқылы, теледидарда телефон арқылы жүзеге асуы болып табылады. Интернеттегі БАҚ-та интерактивтілік редакторларға дәстүрлі хаттармен шектелмейді, пайдаланушыға нақты уақыт режимінде мазмұн құруға қатысуға, оқырмандармен ең ӛзекті мәселелерді талқылауға және сюжеттің бағытын түзетуге мүмкіндік береді. Осылайша, оқырман шығармашылық процесте толыққанды құқықты қатысушы болып табылады. Желілік интерактивтіліктің үш аспектісі бар: «адамдар мен құжаттар» (ақпараттың сұранымын қалыптастыру және енгізу мүмкіндігі), «адамдар мен технологиялар» (пайдаланушыға арналған ақпараттық технологиялардың ыңғайлылығы) және «адамдар мен адамдар» (заманауи екі жақты байланыс технологияларын пайдалану). Интернеттің интерактивті қасиеттері БАҚ редакторларына аудиториямен екі жақты қарым-қатынас жасау мүмкіндігін береді. Байланыс қатысушыларының іс-әрекеттерінің бағыттары бойынша ӛзара әрекеттесудің бірнеше деңгейі бар: - біреуден-біреуіне (ең айқын мысал – журналистке электронды пошта арқылы хатпен ӛз пікірімен бӛлісу немесе қосымша ақпарат алу); -біреуден-кӛпбіне (мысалы, электронды хабарламалардың тарату тізімін пайдаланып жіберу); - кӛпшілігінен-біреуіне (мысалы, онлайн-конференция кезінде белгілі бір адамға сұрақ қою мүмкіндігі); - Кӛбінен-кӛпшіліге (Мысалы, оқырмандарға пікір алмасуға мүмкіндік беретін веб- сайттардағы хабарландыру тақталарын, форумдарды пайдалану, бұл қосымша кӛзқарас пен бастапқы материалдың мазмұнын қамтамасыз етуі мүмкін). Бұл жағдайда байланыс синхронды болуы мүмкін (нақты уақыт режимінде). Интернеттегі БАҚ-та қолданылатын интерактивтік формалар:- электрондық пошта;- форум, қонақ кітабы; -дауыс беру, рейтингтер, профильдер; - әңгімелесу, ICQ; - Интернет-сұхбат, конференциялар. Бұдан басқа, Интернет БАҚ-та келесі мүмкіндіктер де бар: Жылдамдығы. Желі барлығына қол жетімді болғандықтан, жаңалықтарды дереу жариялауға мүмкіндік береді. Алайда интерне басылымдардың осы ерекшелігінің маңыздылығы біршама шамадан тыс. Желідегі жарияланымдардың жылдамдығы күрделі дағдарыстарда, оқиғаларда, маңызды оқиғаларда, яғни жылына екі-үш рет талап етіледі. Шексіз басылымдар кӛлемі. БАҚ-та баспа ӛнімдерінің кӛлемідерінің шегі болса, телебағдарлама да уақыт бойынша шектеледі, ал сайттар шексіз мәтін және графикалық материал орналастырылуы болады. Бұл жарияланған жаңалықтар мен мақсатты аудиторияның қолжетімділігін арттырады. Архивтердің мүмкіндіктері. Мұрағат жаңалық сайттарында әсіресе тиімді. Мұрағат кеңейгенде, ол ӛте пайдалы ресурсқа айналады. Қол жетімділік. Желідегі басылымдарды әлемнің кез-келген жерінен оқуға болады, бұл үшін тек интернетке қосылған компьютер қажет. Шексіз географиялық қамту. Желідегі-БАҚ үшін аумақтық шекара жоқ. Қостанайлық газетті кез келген елдің тұрғындарын кӛре алады. Шектеулерін тек тілдік айырмашылықтар белгілейді. Ақпаратты қайта пайдалану мүмкіндігі. Телевизиялық және радио бағдарламаларды арнайы жазбаларсыз қайта қарау мүмкін емес, ал баспа ӛнімдерінде сияқты интернет басылымдарында да мәтіндерді кез келген уақытта пайдалануға болады. Тӛмен баға. Желідегі БАҚ-ты құру және қолдаудың тӛмен құны интернет- медиа нарығына кіруді оңай етеді. Интернеттегі бұқаралық ақпарат құралдарының функциясына келетін болсақ, олар бір жағынан, барлық бұқаралық ақпарат құралдарының мазмұның сақтайды, ал екінші жағынан ортаға байланысты ерекшелікке ие болады. И.Д Фомичевой интернеттегі бұқаралық ақпарат құралдарының функцияларының ерекшеліктерін ашқан. Интернеттігі БАҚ-та коммуникативтік функция ерекше мағынаға ие болады. Интернет ортада біржақты коммуникация моделінен екіжақты коммуникация моделіне кӛшу орын алған. Аудитория тек журналистердің хабарламаларының алушысы болуды тоқтатып, ақпарат алмасу процесіне толық қатысушы болады. Интернет контекстінде журналист ғана емес, сондай-ақ аудитория ақпаратты ӛндіру мен алмасуға қатыса алады. Бұл жағдайда екі жақты қарым-қатынас бірдей коммуникативті ортада жүреді, ал нақты уақыт режимінде байланыс болуы мүмкін. Интернеттегі БАҚ-тың аудиториясы ӛздері мен журналистер арасында кең таралған қарым-қатынас формаларын пайдалана алады: жеке басылымды немесе эфирге хабар тарату, сауалнаманы толтыру, редакциялық сұрақтарға жауап беру, рейтингтерге қатысу, редактор мен нақты журналистерге сұрақтар қою, жалпы арнаны бағалау, талқылау әлеуметтік мәселелер, алдағы жарияланымдардың тақырыбы мен кейіпкерлері туралы ұсыныстар жасау, жариялауға ӛз материалдарыңызды жіберу және т.б. Интернеттегі БАҚ-тың коммуникативтік функциясы дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдарымен салыстырғанда айқын ерекшелікке ие және басқа функциялар үшін негіз болып табылады. Интернет екi жақты қарым-қатынастың кең мүмкiндiктерiн ашады, бiрақ осы мүмкiндiктi жүзеге асыру үшiн журналист пен аудитория тарапынан күш жұмсау қажет. Интернеттегі БАҚ-та ақпараттық қызметі бірқатар ерекше сипаттамаларға ие. Интернеттің мультимедиалық сипаты бұқаралық ақпарат құралдарында ақпаратты графикалық-кӛркемдік қасиеттерге байытуға мүмкіндік береді. Гипермәтінділік ақпараттық хабарлардың мазмұнын кеңейтуге, оқырманы басқа интернет-ресурстарға жіберуге мүмкіндік береді. Интернет- бұқаралық ақпарат құралдарына тән мәнді- реттеу функциясын тұтастай орындауға қабілетті. Бұл үшін тиімділікке, интерактивтілікке және гипермәтінділікке байланысты бірегей мүмкіндіктер бар. Интернеттегі және дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдарына, тән осы функцияларға қосымша, интернет басылымдары форум және қоғамдық қатысу каналы функциясын орындайды. Форумның функциясы екі жақты қарым-қатынас арқылы ғана мүмкін болады. Осылайша, халық пен билік арасындағы қиындықтарды кӛпжақты талқылау және қоғамдық пікірталастар үшін жаңа мүмкіндіктер ашылуда. Дегенмен, барлық бұқаралық ақпарат құралдары бұл функцияны орындамайды. Кӛпжақты пікірталасты азаматтардың пайдалануы журналистердің ұйымдастыруға және ынталандыруға дайын болмайынша мүмкін емес. Интернет-БАҚ рекреациялық функцияны тұтастай жүзеге асырады. Мұны орындау үшін олар нақты интерактивтілік және гипермәтінділік мүмкіндіктеріне ие. Желіде кез-келген материалды оңай орналастыруға болатындығына байланысты интернетте сапасыз жариялымдардың мәселесі күрт белгіленді. Бәсекеге қабілетті ортада қалыптасқан бұқаралық ақпарат кӛздерінде ақпараттың кӛрсетілуі ең алдымен келесі талаптарға сай болуы тиіс: жылдамдық, мәліметтерді берудегі дәлдік, сауаттылық. Кез келген БАҚ-ның бәсекеге қабілеттілігінің маңызды факторларының бірі - жарияланымның кәсібилігі, яғни кәсіби журналистер құрамында болуы. Жоғары сапалы ақпарат кӛзі, жаңаша білім және сараптамалық ақпарат кӛзі ретінде-оқырмандар арасында жоғары танымалдылықты қамтамасыз ететін маңызды факторлар, демек, жоғары рентабельділік. Ақпаратты таратудың жаңа технологиялары мәтіндердің жанрлық және ресми түрде жобалауды қайта қарауды талап етеді. Бұқаралық ақпарат құралдарының даму тарихы ақпарат тасымалдаушыларының эволюциясын ескере отырып, оны тарату әдістері де ӛзгертілді. Баспа БАҚ-тың жанрлары мен жүйелерін қалыптастыру ХІХ ғасырдың соңына жатады. ХХ ғасырдағы телеграфтың пайда болуымен ақпараты таратудың жаңа құралдарына бейімделу жанрлары келді. Журналистикада «жанр палитралары» үнемі жаңарып отыратыны белгілі, сонымен қатар қазіргі таңда байқалып отырған қоғам дамуының осындай бұрылыс нүктелерінде ең белсенді. Мінез-құлқы, материалды ұсыну нысаны ӛзгереді, әдеттегі, қалыптасқан мәтіндік форманың мутациясы болады. Мұндай ӛзгерістер жанрларды жаңа коммуникативтік шындықтарға «бейімдеу» қажеттілігінен туындады. Желі жаңа ақпарат құралы ретінде пайда болған кезде жанрлардың атауларына веб префиксі қосылады, бұл материалды жариялау ортасын кӛрсетеді. Жалпы желілік БАҚ – тарда қандай да бір шамада жанрлардың барлық үш түрі-ақпараттық, аналитикалық және кӛркемдік-публицистикалық кӛрсетілгенін атап ӛту қажет. Кӛптеген желілік БАҚ ӛз шығарылымдарында ақпараттық және аналитикалық жанрларды пайдаланады. Мәселен, жаңалықтар алдымен аудиторияға жедел түрде беріледі, содан кейін біраз уақыт ӛткеннен кейін осы оқиғаларға баға беріледі. Желілік БАҚ-тарда ең аз таралуды кӛркем- публицистикалық жанрлар алады. Алайда, бұл үрдіс қазір БАҚ-тың барлық түріне тән. жүктеу/скачать 195.68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|