МӘдениетаралық коммуникация теориясы мен практикасы

1 Мәтінге аударманың алдындағы анализ жасаңыздар; грамматикалық формалары мен берілген кейбір аударылмайтын сөздердің ағылшын тілі мен қазақ тіліндегі жазылуын салыстырыңыздар: bai, kulan, maral, mergen, tulpar, zhighit, kalym, suyunshi, aul, kamcha, shaitan, aitys, jute,Nogailenes, chapan, bii;

сәйкес сөздерді тауып олардың аудармасының варианттарын ойластырыңыздар: dastarkhan, kumys, baibishe, zhusan, myrza, baiga, nuker, Аударыңыздар; Өз аудармаңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар да айырмашылығын табыңыздар, тілдік құрылымдардың аудармасының оптималды варианттарын тауып өз таңдауларыңызды дәлелдеңіздер.

2 Өз аудармаларыңыздың вариантын ұсыныңыздар және оның жарияланған мәтіннен айырмашылығын түсіндіріңіздер. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің аудармасын ойластырыңыздар: life will pass and go; daughter expands the horizon; interval between the foot and knee; a living person lives in worries about life; as a little baby that has just left the cradle; anger is an enemy and cool reason is a friend of a man.

3 Аудармада фонетикалық әсерді сақтап қалуға тырысыңыздар:

Oh, the young Bayan, is there enough sour cream and honey in your house?

Do you recognize your fiancé in my guise?

16-, 17- буындарды аударыңыздар; өз аудармаларыңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар; айырмашылықтарын ойластырып, екі аудармадан оптималды вариант жасаңыздар.

8 Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадан нормативті- тілдік және узуалды кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер.

9 Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадағы кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер. Оларды түсінікті емес аудармаларға, мазмұн байланысы бұзылған аудармаларға, стилистикалық кемшіліктері бар аудармаларға бөліңіздер.

10 Ағылшын тіліндегі мәтіннен қазақ- тұрмысын көрсететін реалияларды табыңыздар. Оларды өз мысалдарыңызбен толықтырыңыздар.

11 Мәтіннен трансформация қолданылған жерлерді табыңыздар

(түпнұсқадан семантикалық- құрылымдық ауытқу)

12 Қазақ халқында ғашықтар күні қашан және қалай аталады?

Мәдениетаралық коммуникациядағы түсінбеушіліктер мен қателіктердің мысалдары.

E.g.

Britains:

Euphemisms of British:

going to the toilet – powder my nose;

each of us pays their share – go Dutch (in transport; in the restaurant);

pornography – the adult entertainment business;

death – pass away’ better world; afterlife; destination;

cancer – a growth;

debts – negative savings;

drug addiction – chemical dependency; substant abuser;

stink, stench – disagreeable odour.

Americans:

- pluribus unum (из множества единство); they are very generous and very willing to donate money to good causes.; big spenders; lovers of speed; to keep up with Joneses; the need to win; the practical outlook.

Euphemisms of Americans:

conflict – war;

gay – homosexual;

chubbette; pretty plus – fat (girl);

husky plus – fat (boy);

queen size; hard-to-fit – fat man;

cheap – frugal, thrifty, economical;

make love – sleep with;

stupid – slow;

to die – kick the buscet; go to heaven.

What are Americans like? What do Americans like?

There is great diversity in the ethnic makeup of America. Nevertheless, many writers have generalized about typical American values, attitudes, and beliefs. For example, Mortimer B. Zuckerman, editor –in-chief of US News & World Report, sees the country as „a culture of self-reliance, independence, resourcefulness, pragmatism, and novelty.“ He goes on to describe his fellow Americans in greater detail. „We are comfortable with change and with people who make things happen. In America, the new is better than the old; taking charge is valued over playing it safe; making money is superior to inheriting it; education and merit are favoured over family ties.”

The most important characteristic of the USA can be stated in one word: diversity.
The American dream

To start with nothing, to work hard, and then to make a fortune – this is the American dream. People in the USA want more than anything else to be successful. And when they’ve made their money, they like to show it off by driving expencive cars and buying beautiful furniture for their homes.

One bad result of this is that people never seem to stop working. Some even hold two full-time jobs at the same time. This means that there is not much time for the good things in life, such as hours spent with one’s family. Few families play games together, go for walks together, or even sit down every evening around the family table for a home-cooked meal.
„Try it – You’ll like it“

The great American novelist and humorist Mark Twain described the typical Englishman or woman as a „person who does things because they have been done before“ and the typical American as „a person who does things because they haven’t been done before.“ Americans love to try something new out of curiosity and a belief that newer may be better.

As a nation of immigrants, the US has had a continual influx of people with a pioneering spirit. About 42 million American change residences every year. Some people move because they change jobs or go to college. Others move to find adventure or a more pleasant climate.
Typical American Behaviour and Values

Watching Americans in action, foreigners sometimes see behaviour that seems rude or just plain silly. Among them are the following traits.

Hurry, Hurry, Hurry. Almost every American wears a watch, and, in nearly every room in an American home, there’s a clock. „Be on time.“ „Don’t waste time.“ „Time is money.“ „Time waits for no one.“ All these familiar sayings reflect the American obsession with promptness and efficiency. Students displease their teachers and employees displease their bosses when they arrive late. This desire to get the most out of every minute often makes American impatient when they have to wait. It also makes it difficult for Americans to relax. Americans love to make a lot of money and spend it on themselves – to buy things that save time, give them pleasure, or serve as status symbols.

Say What You Mean, and Mean What You Say. Americans believe that „honesty is the best policy.“ They are direct and assertive. They ask for what they want. Children often argue with their parents and citizens express opposition to actions of the government. If the soup is cold or the meat is tough, the dinner can complain to the waiter. If a teacher is wrong or confusing, a student may say so. if the boss makes a mistake, an employee may politely point it out.

The need to win. The extremely competitive nature of Americans is often criticized. Of course, competition isn’t always bad. But the desire to get ahead of others sometimes causes people to do things that are unkind and even dishonest.

The Practical Outlook. Americans admire what is practical, fast, efficient, and new. Sometimes they cannot understand cultures that prefer more traditional, leisurely ways of doing things. People from other cultures, on the other hand, may dislike the practical, hectic American lifestyle.

Despite these traits, wich many foreigners may view as faults, Americans are usually considered very likable. Most are friendly, kind-hearted, and eager to help visitors and immigrants. In this nation of immigrants, the foreigner does not remain an outsider for long.
- diversity – алуан түрлі;

- nevertheless - әйтеүір, алайда;

- generalize – жалпылау;

- value – қадірлік, бағалы;

- attitude - өмірге қатынас, көзқарас;

- resourcefulness – тапқырлық;

- to favour – құптау, мақұлдау;

- influx – түсім, қабаттасып келу;

- to make a fresh start – басынан бастау;

- behaviour – тәртіп;

- trait – ерекшелік;

- familiar – таныс;

- impatient – шыдамсыз;

- obvious – анық;

- to keep up with the Joneses – ел қатарлы болу; көршіден кем емес;

- generous – жомарт;

- are willing to donate – қайыр / жәрдем / садақа беруге дайын;

- to express opposition – қарсылық білдіру;

- confusing – шатастыру; дұрыс түсіндірмеу;

- to point out – көңіл аудару;

- outlook – көзқарас;

- hectic – безгектік, аптыққан;

- fault – кемшілік, қателік;

- likable – сүйкімді,ұнамды, тартымды.

Сіздің халқыңыздың мінезінде қандай ерекшеліктер бар? Ол ерекшеліктердің қайсысы мақтан етүге тұрады?

2 Словарь иностранных слов / под ред. И.В. Лехина и Ф. Н. Петрова - издательство иностранных и национальных словарей. − М. : 1981. − С. 341

3 Розеншток - Хюсси О. Речь и действительность. − М. : Лабиринт, 1994. − С. 36, 58-61

4 Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. − М. : 1996. − С. 200

5 Dimbleby R, Burton S /. More than Words. An Instruction to Communication. L; N.Y., 1998. − С. 67

6 Якобсон P.O. Речевая коммуникация; Язык в отношении к другим системам коммуникации // Избранные работы. − М. : Прогресс, 1985. − С. 306-330

7 Леонтьев A.A. Психология общения. − М., 1997. − С. 89-92

8 Гречко В.А. Теория языкознания : учебное пособие / В.А. Гречко. − М. : Высшая школа, 2003. − С. 267

9 Садохин А.П. Межкультурная коммуникация : учебное пособие. − М. : Альфа-М; ИНФА-М, 2004. − С. 73−75

10 Нелюбин Л.Л. Толковый переводоведческий словарь / Л.Л. Нелюбин. − 3-е издание, перер. − М. : ФЛИНТА : Наука, 2003. − С. 333−339

11 Вендина Т.И. Введение в языковедение : учебное пособие для педагогических вузов / Т.И. Вендина. − М. : Высшая школа, 2003. − С. 268−269

12 Введение в языковедение : Хрестоматия : учебное пособие для ВУЗов / сост. A.B. Баинов, И.И. Богатырев, В.П. Мурат, Г.И. Ракова. − М. : Аспект Пресс, 2001. − С. 65−68

13 Верещагин Е.М. Костомаров В.Г. Лингвострановедческая теория слова. − М. : Русский язык, 1980. − С. 6−7

14 Goodenough W.H. Cultural anthropology and linguistics/P.L. Garvin (ed.) // Report on the seventh annual table meeting on linggustics and Language study. Washington, D.C., 1957. − С. 58−61

15 Geertz C The Interpretation of cultures. N.Y., 1976. − С. 84−85

16 Персикова Т.Н. Межкультурная коммуникация и корпоративная культура. − М., 2002. − С. 110−112

17 Даль В. И. Толковый словарь живого великорусского языка. − М., 1993. − Т. 4. − С. 4836

18 Марузо Ж. Словарь лингвистических терминов. − М., 1960. − С. 688

19 Ожегов С.И. Шведова Н. Ю. Толковый словарь русского языка. − М., 1993. − С. 46−47

20 Арутюнова Н.Д., Степанов Ю.Г. Русский язык. − М., 1979. − С. 342

21 Ожегов С.И. Словарь русского языка. − М., 1972. − С. 1246

22 Тер-Минасова. Язык и межкультурная коммуникация. − М., 2000. − С. 16−18

23 Бурак А.Л. Translating Culture : перевод и межкультурная коммуникация. ЭТАП 1 : уровень слова. − М. : «Р. Валент», 2002. − С. 18−20

24 Гудков Д.Б. Теория и практика межкультурной коммуникации. − М. : ИТДГК «Гнозис», 2003. − С. 95-96, 100, 288

25Даирова А. Р. Оценочный компонент в семантике слова // Вестник КазУМОиМЯ. − 2004. −№ 1. − С. 24−26, 30, 48 −51

26 Персикова Т.Н. Межкультурная коммуникация и корпоративная культура. − М., 2002. − С. 10 −12

27 Вежбицкая А. Язык. Культура. Познание. − М., 1996. − С. 43−46

28 Грушевицкая Т.Г., Попков В.Д., Садохин А.П. Основы межкультурной коммуникации : учебник для ВУЗов / под ред. Садохина. − М. : Юнити-ДАНА. 2003. − С.165 −169

29 Тюленев СВ. Теория перевода : учебное пособие. − М. : Гардарики, 2004. − С. 92−95

30 Kazakh traditions and ways Almaty. Dyke Press, 2002. − С. 5,7,9, 18

31 Костыгина С.И. English for University Students. − М. : издательский центр «Академия», 2006. − 285 с.

32 Бартминский Е. Этноцентризм стереотипа : Речевые и ментальные стереотипы в синхронии и диахронии. Тезисы конференции. − М., 1995. − С. 36−38

33 Сорокин Ю.А. Стереотипы, штампы, клише : К проблеме определения понятий // общение : теоретические и прагматические проблемы. − М., 1978. − С. 22 −24

34 Красных В.В. Этнопсихолингвистика и лингвокультурология : курс лекций. – М. : ИТДГК «Гнозис», 2002. − С. 45−48

35 Виноградов B.C. Перевод : Общие и лексические вопросы : учебное пособие. − 2-е изд., перераб. − М. : 6 КДУ, 2004. − С. 37

36 Коран. − М. : НПП «Буква», 1991

38 Speak out. − 1998. −№ 10, 11.

39 Kathleen Carrol, Marina Novikova. Holidays go round and round. −Минск : Издательство «Химера», 1998. − С. 121

40 Кобозева И.М. Лингвистическая семантика. − М., 2000. − С. 34−38

41 Elena Kostina. About the UK of GB & NI. − М. : «Московский лицей», 2000. − 357 с.

42 Alyona Pavlova. Holidays in the USA. Английский язык № 4. − 2005

43 Б. Сапаралы, Ж. Дауренбеков. Той, той, той... − Алматы : Өнер, 1993. − С. 250 −253, 538 −545, 549

44 Traditions, Customs & Habits. Сост.Балк Е.А., Леменев М.М. − М. : Инфра − М., 2001. − 289 с.

45 Сатинова В.Ф. Британия и британцы. − Минск : Изд. Вышэйшая школа, 2004. − 135 с.

Мазмұны

Кіріспе	3
1 Мәдениетаралық коммуникация, оның түйінді ұғымдары……………………………………………………	4
1.1 Коммуникативтік қызмет…………………………………..	4
1.2 Тіл мен қоғамның өзара қызметі…………………………..	6
1.3 Тіл және мәдениет………………………………………….	9
1.4 Мәдениетаралық коммуникация тарихынан.......................	15
1.5 Вербальды коммуникация.....................................................	20
2 Мәдени айырмашылықтар...................................................	24
2.1 Мәдениетаралық коммуникацияда қиындықтардың туу себептері...............................................................................	24
2.2 Түрлі мәдениеттер стереотипы...........................................	26
2.3 Мәдени түсінбеушіліктер....................................................	31
2.4 Түрлі ұлттық мәдениеттерде шиеленісті шешу стратегиялары.......................................................................	37
3 Практикалық бөлім................................................................	39
Тестер......................................................................................	61
Салыстырмалы аударма........................................................	79
Әдебиеттер	116