ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ӨҢІРІНДЕГІ ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ҚОСПАЛАРҒА СИПАТТАМА

Әртүрлі аурулары бар балаларға диетологиялық көмекті ұйымдастыру балаларды тамақтандырудың маңызды бөлімі. Фенилкетонурия, галактоземия, целиакия және тағы басқа зат алмасудың бұзылуымен жүретін тұқым қуалайтын ауруларда емдік тамақтандыру емдеудің жалғыз әдісі. Мұндай ауруларға құрамы арнайы тағайындалған сүт қоспалары қажет. Оларға мысалы, фенилкетонурияда беретін құрамында арнайы фенилаланині, белок гидролизаты жоқ бір жасқа дейінгі балаларға «Афенилак» және бір жастан асқан балаларға аминқышқылды қоспа «Тетрафен» жатады. Қазіргі таңда тағамдық аллергиясы бар балаларға тамақтануды ұйымдастыру актуальды проблема. Біздің жүргізген зерттеулердің көрсеткіші бойынша ерте жастағы балаларда тағамдық аллергияның негізгі себебі сиыр сүті ақуызы. Сондықтан бұл ауруды емдеудегі диетотерапияның негізгі принципі – себеп тудыратын аллергенді басқа тағам көзіне ауыстыру. Осыған байланысты сиыр сүтіне тағамдық аллергиясы бар балаларды тамақтандыруда соя ақуызының изоляты негізіндегі қоспаларды қолдану педиатрлар арасында кең қолдау тапты.

Өндіріс жағдайында дайындалатын соя ақуыз изолятында трипсин ингибиторы мен қиын сіңірілетін (раффинозалар, стахиозалар) көмірсулардың жоқтығынан, ерте жастағы балаларда метеоризм мен диарея туғызады. Соя изолятына метионинді қосу керек. Соя қоспаларында майлардың көзі ретінде өсімдік майлары (жүгері, күнбағыс, соя, кокос, күнжүт және т.б.) қосылады. Көмірсулық компонент декстринмальтоза, сахароза, глюкоза мен фруктозаның әртүрлі қатынастарынан тұрады. Барлық соялық қоспаларда лактоза жоқтықтан сиыр сүтіне аллергиясы бар балаларға ғана емес, сондай-ақ лактозалық жетімсіздік пен галактоземияда да диеталық тағам ретінде қолдануға болады. Қазіргі кездегі соялық қоспалар дәрумендермен, минералды заттармен, микроэлементтермен, жас қажеттілігіне қарай есептелген тауринмен байытылған.

Соя ақуызы негізінде жасалған қоспаларға «Нутрисоя» («Нутриция» фирмасы, Голландия), «Хумана-СЛ» («Хумана», Германия), «Энфамил-соя» («Бристоль Майерс Сквибб», США), «Алсоя» («Нестле», Швейцария), «Симилак-Изомил» («Росс Лабораториз», США), «Фрисо-соя» («Фрисланд», Голландия), «СМА» («Вайт Леберли», США) жатады.

Дегенмен, көптеген балаларда сиыр сүті ақуызына аллергиясы болса, онда соя ақуызына да аллергиясы болады. Сондықтан осындай науқас балаларға антигені жоқ ақуызды қоспалар шығару бүгінгі таңдағы проблемалардың бірі. Бұл балалардағы аллергия поливалентті болып келеді. Көптеген фирмалар соңғы кездері сүт ақуызы гидролизатына негізделген, орта ауырлықтағы тағамдық аллергияда қолданылатын гипоантигенді қоспалар дайындап, шығара бастады. Бұндай қоспалардағы майлар мен көмірсулар компоненттері әйел сүті құрамындай. Бұл қоспалар толық балансталған немесе қоспаның тәуліктік көлемінде (шамамен дененің 1 кг массасына 120 ккал) баланы барлық қажетті тағамдық заттармен, сол сияқты микроэлементтермен, дәрумендермен, тауринмен қамтамасыз етеді.

Бұл қоспаларға: «Хумана-1 ГА» және «Хумана-2 ГА» («Хумана» фирмасы, Германия), «Хипп-ГА» («Хипп», Австрия), «Фрисопеп 1» және «Фрисопеп 2» («Фрисланд», Голландия) жатады.

Соңғы кездері шетел фирмалары ақуыздың терең гидролизі негізінде тағамдар шығаруда. Субстрат ретінде ақуыздың әртүрлі көздері: кахзеин және сүттің сарысулық ақуызы, соя изоляты, ет ақуызы, өгіз коллагені, т.б. қолданылады. Қажет емес гидролиз өнімдерін арнайы технологиялық (адсорбенттермен өңдеу) тазалаудан өткізеді; қажет болса аминқышқылдары қосылады. Кей кезде бұл тағамдарда байланыспаған, бос аминқышқылдары 20 пайызды құрайды. Бұл қоспалар гипотрофиясы, ішектеабсорбциялау мен дигестия процесстері бұзылған, ауыр дәрежедегі поливалентті аллергиясы бар балаларға арналған. Сондықтан олардың құрамына орташынжырлы триглицеридтерді, көмірсулық компонентте – дисахаридтерді (лактоза, сахароза) алып тастап, крахмал, декстринмальтозаны және моносахаридтерді (глюкоза мен фруктозаны) қосады. Глюкоза полимерлерін (модифицирленген крахмалдарды) ендіру, науқас балалардың ішегінде керекті микрофлораның өсуіне, қоспаның агрегаттық ұстамдылығының жоғарылауы мен осмолярлығының төмендеуіне ықпал етеді.

Ақуыздық субстраттың жоғары дәрежелі гидролизді қоспаларға : «Прегестемил» және «Нутрамиген» («Бристоль Майерс Сквибб» фирмасы, США), «Альфаре» («Нестле», Швейцария), «Пепти-Юниор» («Нутриция», Голландия) жатады.

УДК 616.33-002-053.2

Клиникалық тәжірибеде, балалардағы асқазан мен 12-елі ішектің қосылып зақымдануында диагнозды айқындау, асқазан-ішек жолдарының жоғарғы бөліктерін эндоскопиялық зерттеу әдістерін қолдану арқылы мүмкін. Осы бөліктерді жалпы қарау нәтижесі асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабаттарынан көзделіп алынған биоптаттарды гистологиялық зерттеу нәтижелері бойынша айқындалды. Созылмалы гастродуоденит клиникасы жиірек ойық жара тәрізді синдроммен көрініп, ойық жара ауруы мен оның асқынулары дамуына алып келетін, созылмалы гастродуоденитті ойық жара алды жағдай ретінде анықтауға мүмкіншілік берді.

Ересек жастағы науқастарда «созылмалы гастрит» термині қолданылады, ал созылмалы дуоденит диагнозы екіншілік ретінде қаралып, қойылмайды. Созылмалы гастродуодениттің біріншілік немесе екіншілік екендігі туралы сұрақты шешу тек қана науқас балаларды ұзақ уақыт бойы бақылау арқылы анықтауға болады, себебі барлық созылмалы гастроэнтерологиялық патологияның пайда болу қайнар көзі балалық шақта жатады. Біздің ұзақ уақыт (12 жылға дейін) созылмалы гастродуоденитпен біріншілік диагностикаланған, эндоскопиялық, ал кейбіреулерінде гистологиялық айқындалған 189 науқас балалар диспансерлік бақылауда болды.

Алғашқы диагностикаланған созылмалы гастродуоденит диагнозымен ауырған науқас балаларды клиникалық қарап, зерттеу ОҚО, Облыстық балалар ауруханасының гастроэнтерология бөлімшесінде бақылаудың 1-ші жылында әр ай сайын, ал эзофагогастродуоденоскопия – 2 реттен жүргізілді. Содан кейінгі бірінші 4 жылда, егер де созылмалы гастродуодениттің қозу көріністері болмаса, балаларды қарау мен эндоскопия жылына 2 реттен жүргізілді. Аурудың қозу кезеңінде науқастарды жалпы қарау мен зерттеу жиірек жүргізілді. Бақылаудың 5-ші жылынан кейін науқастар жылына 2 реттен қаралып, эндоскопия жылына 1 рет жүргізілді. Клиникалық және эндоскопиялық зерттеулерден басқа науқастарда кейбір биохимиялық көрсеткіштер (билирубин, холестерин, трансаминаза, сілтілі фосфатаза, тимол сынамасы), асқазанды фракционды зондтау (немесе интргастральді рН-ты анықтау), электрогастрография, холецистография және ректороманоскопия (көрсеткіштері бойынша) жүргізілді.

Созылмалы гастродуоденит диагнозын қозудың клиникалық айқындылығының қою мезгіліне тәуелділігі зерттелді. Аурудың қозу себептеріне 60% балаларда ұсынылған тамақтану тәртібінің бұзылуы, 20% - интеркуррентті аурулар, 20% - себебін анықтау мүмкін болмады. Созылмалы гастродуодениттің қозу айқындылығын алғашқы симптомдарымен салыстыру назар аударарлықтай болды. Бақылаудың 1-ші жылында аурудың рецидивінің клиникалық көріністерінде айтарлықтай ерекшелік байқалмады. Балалардың жартысында 1 жыл мен 3 жылдың арасында ауырсыну синдромының интенсивтілігі азайды. Мұндай тенденция диспансерлік бақылау ұзарған сайын сақталып, ауырсыну синдромы эпигастрий аймағындағы ауырлық сезімі мен дискомфортқа ауысты. Созылмалы гастродуодениттің қозуы күзде (34,8%) өте жиілеп, қыста – (21%) азайса, көктемде тағы жиілеп (32,3%), жазда өте азайды (11,7%).

Бізді диспансерлік бақылаудың эффектілігінің еміне, диетотерапия бойынша ұсыныстарды, күн тәртібін орындау сапалылығына тәуелділігі ынталандырды. Диспансерлік бақылаудың эффектілігінің критериі ретінде созылмалы гастродуодениттің рецидивтерінің саны болып табылды. Біздің бақылауымыз бойынша, кеңестер мен кепілдемелерді дұрыс сақтаған балаларға қарағанда, кепілдемелерді дұрыс сақтамаған балаларда аурудың қозуы 3 есе жиі байқалды.

Сонымен қатар диспансерлік бақылау мен емдеудің әртүрлі мезгілінде асқазанның шырышты қабатының (АШҚ) зақымдалу жайылымы зерттелді (2-кесте). Диспансерлік бақылау мен емінің 1-ші жылы, эндоскопия көрсеткіштері бойынша, асқазанның шырышты қабаты 9,8% балаларда қалпына келді; 1-3 жылдан соң асқазанның шырышты қабатының қалыпқа келуі азайды, ал 4-8 жылдан соң мұндай балалар тіптен жоқ болды. Пангастритті табу жиілігі өзгермеді, асқазанның фундальді бөлімінің зақымдануы білінбеді (барлығында пангастрит байқалды), антральді гастриті бар науқастар пайызы жоғарылады.

Асқазанның шырышты қабатының өзгеру локализациясын анализдеудің тәжірибелік маңызы зор. Алғашында пангастрит диагностикаланған созылмалы гастродуодениті бар 110 балаларды бақылаудың 1-ші жылының соңында пангастрит 64,5% балаларда сақталды, ал 22,8%-да асқазанның шырышты қабатының зақымдалуы локальді болды (антральді бөлімінде – 21,9%-да, фундальді бөлімінде – 0,9%-да); 12,7% балаларды эндоскопиялық тексергенде, асқазанның шырышты қабатында қабынуға тән өзгерістер байқалмады (олардың 93%-да дуоденит сақталды). Тек қана 0,9% науқас балаларда, гастродуоденитке тән асқыну клиникасы бола тұра, эндоскопиялық асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабатындағы қабынулық процесс қалыпқа келді.
2 Кесте - Балалардағы асқазанның шырышты қабатының (АШҚ) алғашқы диагностикаланған зақымдануында диспансерлік бақылау мен емдеудің әртүрлі мезгілінде асқазанның шырышты қабатының зақымдалуының жиілігін анықтау

Зақымдалудың таралымы және локализациясы	Алғашқы көрсеткіштер	Бақылаудың 1 - жылында	1-3 жылдан кейін	4-8 жылдан кейін
АШҚ өзгермеген	0	9,8	4,1	0
АШҚ бөлек зақымдануы: Антральді бөлімі	27	26,6	28,8	49,1
Фундальді бөлімі	4,2	3,5	0	0
АШҚ-ың таралмалы зақымдалуы	68,8	60,1	67,1	50,9

Асқазанның антральді аймағында қабынуы бар балаларды бақылағанда, бақылаудың 1-ші жылының соңына қарай 30% балаларда антральді гастрит таралмалы түріне өтсе, ал 70%-да процесс антральді аймақта орналасты және де барлық бақылаудағы балаларда эндоскопиялық дуоденит белгілері сақталды.

Бақылаудың 1-3 жылдарында, алғашқы антральді аймақтың зақымдануы диагностикаланған 62% науқас балаларда пангастрит дамып, тек 38% балада гастриттің бұрынғы локализациясы сақталды. Осындай қабыну процесінің жайылуға тенденциясы ұзақ диспансерлік бақылауда (4-8 жыл) да байқалды.

Алғаш диагностикаланған антральді гастриті бар балалардың ешқайсысында асқазанның шырышты қабатында эндоскопиялық қалыпты жағдай байқалмады. Бұл гастритті зақымдалу локализациясына байланысты бөлу керек екенін және де барлық науқастар толық ем қабылдау керектігін куәландырады. Сондай ақ тап осыны алғаш диагностикаланған проксимальді гастриттің ағымының көрсеткіштері растайды. Бақылаудың 1-ші жылының соңына қарай 11 баланың 7-де (63,7%) қабыну процессі асқазанның барлық бөлімдеріне жайылды (пангастрит), ал 4 науқаста (36,4%) – асқазанның қабыну процесінің бұрынғы локализациясы сақталды; бақылаудың 2-ші жылында барлық балаларда қабыну процесі жайылмалы болды (пангастрит).

Созылмалы гастродуоденитке, 3-кестеде көрсетілгендей, 12-елі ішектің буылтығының зақымдалы тән, ал жайылмалы дуоденит сирек кездеседі.

Кесте 3

Бақылау кезеңінде жайылмалы дуодениттің жиілігі жайлап азайды, бірақ 12-елі ішектің шырышты қабатының толық қалыпқа келуі сирек байқалды; ол науқастардың 12,7%-да 4-8 жылдан соң байқалды.

Диспансерлік бақылау мен емдеудің әртүрлі мезгілінде 12-елі ішектің щырышты қабатының өзгеру локализациясы зерттелді. Бақылаудың 1-ші жылының соңына қарай балаларда алғаш диагностикаланған 12-елі ішектің буылтығының зақымдалуы 14,3%-да қабыну процессі жайылмалы түрде, 72,5%-да процесс бұрынғы орнында, ал 13,2%-да – қабыну процессі жойылды, бірақ 8,1%-да қабыну процессі асқазанда сақталып, 5,1% балаларда асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабаттарындағы қабыну процесстері сақталды. Диспансерлік бақылау мен емінің 1-3 жылдарында 25% балаларда қабыну процессі 12-елі ішектің шырышты қабатының барлық жеріне жайылды, 69%-да бульбит, 6%-да 12-елі ішек буылтығындағы қабыну процессі жойылып, 1,9% балаларда асқорыту жолдарының жоғарғы бөлімдеріндегі шырышты қабаты қалыпқа келді.

Бақылаудың 4-8 жылдарында 27,8% балаларда 12-елі ішек буылтығындағы қабыну процессі жойылды, бірақ асқазанның шырыш қабатында сақталды, яғни гастродуоденит гастритке айналды; 5,5% балаларда асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабаты өзгермеді, 66,7%-да қабыну өзгерістері буылтықта сақталды.

Асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабатының эндоскопиялық түрлерінің трансформациясының тәжірибелік маңызы зор. Диспансерлік бақылау мен емдеудің 1-ші жылында 45% балаларда асқазанның шырышты қабатындағы эндоскопиялық өзгерістер сол күйінде қалды, 55%-да олардың асқазанның басқа зақымдалу түрлеріне трансформациясы байқалды, 40%-да – ауыр түріне (эрозияның пайда болуы, субатрофия белгілері), 60% - жеңіл түріне (беткейлі, гипертрофиялық гастрит) ауысуы байқалды. Диспансерлік бақылау мен емінің 1-3 жылдарында 30% балаларда АШҚ-да бұрынғы қабыну , ал 70%-да басқа эндоскопиялық жеңілдеу түріне ауысуы байқалды.Диспансерлік бақылау мен жүйелі емдеудің 4-8 жылдарында 26% балада асқазандағы қабыну процессі өзгеріссіз, 74%-да қабыну азайды.

Демек, қабыну процессінің локализациясына байланысты асқазан мен 12-елі ішектің шырышты қабатындағы эндоскопиялық өзгерістерді талдау жасағанда, асқазанда олар жайылмалы түрге өтіп, ал 12-елі ішекте проксималды бөлімдеріне шоғырланады (бульбит). Диспансерлік бақылауда байқалғаны, гастрит пен дуодениттің бір эндоскопиялық түрінің басқа түрлерге трансформациялануы.

Сонымен, созылмалы гастродуодениттің ағымы ұзақ. Сондықтан науқас балалар диспансерлік бақылауда тұрып, лайықты ем қабылдауы тиіс, ал 15 жасқа толған соң ересектердің емханасындағы жасөспірімдер кабинетіне өткізілуі тиіс. Осы зерттеу материалдары балалық шақта басталған гастроэнтерологиялық патологияның созылмалы өтетінін растайды.
Резюме

Было проведено длительное (до 12 лет) диспансерное наблюдение за 189 детьми с первично диагностированным хроническим гастродуоденитом, верифицированным эндоскопически, а у части детей и гистологически, а так же лечение их. Хронический гастродуоденит имеет длительное течение, поэтому больные должны находиться под диспансерным наблюдением, получать соответствующее лечение. В ходе диспансерного наблюдения отмечена трансформация одних эндоскопических форм гастрита и дуоденита в другие. Переход хронического гастродуоденита в язвенную болезнь наблюдался не чаще, чем последняя первично диагностируется при эндоскопическом исследовании.

A long-term (around 12 yrs) dispensary follow-up of 189 children with initially diagnosed chronic gastroduodenitis was conduced. Correlations between the effectiveness of dispensary management and the quality of children’s response to doctor’s recommendations were analyses. Every person was subjected to an analysis of inflammation location in gastric mucosa and duodenum with duration of dispensary follow-up. Dispensary monitoring revealed the transformation of some endoscopes signs (forms) of gastritis and duodenitis into some others. Transformation of chronic gastroduodenitis into duodenal ulcer was not as frequent as the occurrence of initial endoscopes evidence of the latter disease.

616.33:616.342:616.839]-053.2

Магниттік өріс тікелей, рефлекторлы, биологиялық белсенді нүктелер арқылы, және тікелей емес, сұйық орта арқылы организмнің органдары мен тіндеріне әсер етеді [4].

Тұрақты магниттік өрістің терапевтикалық дозасы - 20-40 мТ. Магниттік өрісте пайда болатын молекулярлық дипольдардың коллинеарлы орналасуында қысқа инфрақызыл спектрлі электромагнитті толқындарды интенсивті өзіне сіңіру әсерінен, лазер организм тіндеріне терең енеді. Тереңде орналасқан патологиялық ошақтарды контактілі-стабильді әдіспен емдеу, жоғары терапевтикалық эффект береді.

Магниттік өріс әсерінен тіндер мен тінішілік қанайналым микроциркуляциясы белсеніп, транскапиллярлы алмасулар жақсарады, ақуыз бен нуклеин қышқылдарының синтезделуі жылдамдайды, биоэнергетикалық және тотығу мен қалпына келу процестері белсеніп, жергілікті қабыну реакциясы азаяды. Ол сондай-ақ қабынуға, ісінуге, ауырсынуға жақсы әсер етіп, тромболитикалық, биостимулдаушы, ауырсыздандырғыш, регенераторлық, трофикалық және де ең маңыздысы - иммунды жүйені коррекциялау эффектілері бар [4,5,6]. Магнитолазеротерапияға жүйке жүйесі, әсіресе оның вегетативті бөлімі жоғары сезімтал.

Магнитолазердің әсерінен вегетативті жүйке жүйесінің функционалды жағдайының өзгеру механизміне екі көзқарас бар: оның біреуіне вегетативті өзгерістер супрасегментарлы құрылысқа әсер етуінен болса, екіншісі – вегетативті құрылымдар тікелей емес қатысады.Жоғарыда айтылған жайттар ескеріліп, 6-15 жастар аралығындағы 40 бала тексерілді, оның ішінде асқазан мен 12-елі ішектің созылмалы аурулары бар 20 науқас бала (негізгі топ) және 20 дені сау бала (бақылау тобы).

Асқазан мен 12-елі ішектің созылмалы аурулары – бұл созылмалы, рецидивті, үдеуге бейім асқазан мен 12-елі ішек шырышының қабыну-дистрофиялық бұзылысы [8]. Жиілігі бойынша, балалар гастроэнтерологиялық дерттерінің 58-65 пайызын құрайды, жасына сай арта түседі.

Вегетативті жүйке жүйесі қызметінің жиі кездесетін толық суреттемесін алу үшін, оның 3 мінездемесін білу қажет: тонусын, реактивтілігін және қамтылуын [3]. Вегетативті тонустың жағдайын артериалдық қысым мен пульс көрсеткіштері арқылы; вегетативті реактивтілікті рефлексогенді зоналарға әсер ету арқылы; вегетативті қамтылуын клинико- және ортостатикалық сынамалар жүргізу кезіндегі пульс параметрлерін бақылау арқылы бағаланды.Науқас балаларды клиникалық зерттеу Облыстық балалар ауруханасының арнайы гастроэнтерология бөлімшесінде жүргізілді. Аурудың диагнозы науқастың анамнезі, клиникалық және зертханалық-аспапты зерттеулер (эндоскопиялық, рентгенологиялық) нәтижелерінде қойылды. Науқастың 14-де созылмалы гастродуоденит, 6 – 12-елі ішек ойық жара ауруы айқындалған. Осы 20 науқастың 6 субремиссия фазасында болған. Дені сау балалардың анамнезі мен объективті зерттеулерінде асқазан-ішек жолдарының патологиясы байқалмаған.

Зерттеу нәтижесінде, дені сау балаларға магнитолазеротерапияны асқазан-ішек жолдарының, оның ішінде 12-елі ішек пиязшығының және асқазанның пилорикалық бөліміне, сондай-ақ VII-IX көкірек омыртқаларының оң және сол аймақтарындағы тіндерге әлсіз компрессиямен бір рет әсер еткенде, вегетативтік құрылыстың жергілікті симпатико-тоникалық реакциясы жоғарылады [7].

Гастродуоденалдық аймақта (өршу фазасында) созылмалы ауруы бар 20 науқастың 14-де – зақымдалу ошағы проекциясының үстінде гипертермия зонасы байқалды, ал вегетативті тонус мінездемесінде парасимпатикалық әсер күшейді. Осы негізгі топтағы науқастарда, Ашнер рефлексі мен симпатикалық қамтылу - ортостатикалық сынама негізінде, симпатикалық реактивтілік жоғарылады. Асқазан мен 12-елі ішектің созылмалы ауруларында симпатико-адреналды жүйенің, оның соматикалық бөлігінің функционалды белсенділігі төмендейді, осының салдарынан гастродуоденалды аймақтың нейрогуморальді реттелуі бұзылысқа алып келеді.

Сонымен, бұл топтағы науқастарға магнитолазеротерапиямен әсер еткенде симпатикалық жүйке жүйесінің жергілікті белсенген түріндегідей вегетативті ганглийлардың адекватты реакциясын тудырмайды.

Ремиссия фазасындағы созылмалы гастродуоденит пен 12-елі ішек ойық жарасы бар 6 науқастың вегетативті жүйке жүйесінің функционалды жағдайын бағалалағанда – вегетативті тонустың ваготонияға бейім екендігі байқалды. Симпатикалық реактивтіліктің барлық көрсеткіштерінің (көз-жүректік, солярлы, синокаротидті рефлекстер бойынша) жоғарылауы және клинико-, ортостатикалық сынамалар нәтижесінде симпатикалық қамтылудың да жоғарылауы байқалды.

Біздің алған мәліметтеріміз бойынша, магнитолазеротерапияның әсері вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлігінің функционалды активтілігін жоғарылатады және вегетативті құрылымдардың компенсаторлы реакциясының адекваттылығын көрсетеді.

Магнитолазеротерапияны 1 рет жүргізіп, 3 сағаттан соң көптеген гастродуоденалды аймақтың созылмалы ауруы бар науқастардың қан анализін алып тексергенде, лейкоциттер мен лимфоциттер санының көбейгені, таяқшаядролы нейтрофилдердің төмендегені байқалды. Байқалған бұл өзгерістер магнитолазеротерапияның жалпы әсері мен организмнің спецификалық емес резистенттілігіне белсенді әсер етуінің салдары болып табылады.Бұл организмнің адаптациялық мүмкіндігін мінездейді.

Магнитолазеротерапияны асқазан-ішек жолдарына 1 рет жүргізгенде-ақ, көптеген науқастардың оң емдік эффект берді: көңіл-күйі жақсарды, диспепсиялық белгілер жойылды, ауырсыну синдромы азайды [5]. Әдістеме бойынша жүргізілген магнитолазеротерапия ешқандай балада теріс реакция тудырған жоқ..Сонымен, зерттеу нәтижесі бойынша, магнитолазеротерапия балалар гастроэнтерологиясында емдік тәжірибеде қолдануға болады. Магнитолазеротерапия организмнің спецификалық емес резистенттілігін жоғарылатады[6]. Гастродуоденалды зонада ауруы бар науқастарда магнитке сезімталдылығы симпатикалық жүйке жүйесінің функционалды жағдайына байланысты. Вегетативті жүйке жүйесінің функционалды жағдайының көрсеткіштері науқасқа магниттік өріс әсерінің бір индикаторы болып табылады және де магнитолазеротерапия жүргізгенде индивидуальді магниттік әсердің дозасын анықтау үшін қолдануға болады.