A + V to broadcast радиодан хабарлау 2. Конверсия

Бір сөз табының басқа сөз табына ауысуы.

а) сөздердің оқылуы және жазылуы өзгермей:

V – N – A to light- light-light жарық беру- жарық (шам)- жарық

V – N to work –work жұмыс істеу –жұмыс

V – A to free- free босату –бос

б) соңғы дыбыс немесе екпіннің өзгеруі арқылы:

use [ju:s] – to use [ju:z] қолданыс- қолдану

Жаңа сөздерді префикстердің (приставкалар) көмегімен жасау:

а) re – [ri:] қайталау мағынасын білдіреді:

re + A/N/V recurrent қайталанатын

to re-read қайтадан оқу

б) со – [kou] жалпылау мағынасын білдіреді:

co + A/N/V co-ordinate барабар

co-existence қатар өмір сүру

co-operate ынтымақтасу

в) out –[aut] бір нәрсенің шамадан тыс шығу мағынасын білдіреді:

to outweight іліп қою

г) over – [ouver] «жоғары», «шамадан тыс» (сверх, над, пере-) дегенді білдіреді:

over+N overload шамадан тыс

д) pre – «алдында», «дейін» мағынасын білдіреді:

е) sub – «астында» мағынасын білдіреді

ж) болымсыздық мағынасын білдіретін префикстер (non-, un-, mis-, dis-, in-, il-, im-, ir-):

Жаңа сөздерді суффикстардың көмегімен жасау;

а) іс-әрекет жасаушының мамандығын, ұлтын білдіретін нақты зат есімдердің сөз жасау құрылымы:

V/R+er/or/ent teacher мұғалім

elevator элеватор

student студент

N/R+ary/ist/ian revolutionary революционер

artist артист

librarian кітапханашы

Russian орыс

б) дерексіз түсінікті білдіретін зат есім құрылымы:

V/R+sion/ation/tion/ssion explosion жарылыс

introduction кіріспе

transmission берілім

V/A/N +ance/ence/dom/ment/ness/ship/ure/hood

appearance сыртқы келбет

difference айырмашылық

freedom бостандық

payment төлем

darkness қараңғылық

friendship достық

pressure қысым

childhood балалық шақ

в) сын есім құрылымдары:

central орталық

changeable өзгермелі

powerful мықты

patriotic патриоттық

distant алыс

active белсенді

Polish польшалық

icy мұздай

г) сын есім құрылымдары:

fourteen он төрт

fourty қырық

fourth төртінші

fourtieth қырқыншы

д) үстеу құрылымдары:

е) етістік құрылымдары:

to graduate бітіру (ЖОО-нын т.б.)

to contribute үлесін енгізу

to finish аяқтау

to purify тазалау

to specialize мамандану

to harden тұрақтану

ж) есімше құрылымдары:

played ойнаушы

Baseless, careless, famous, dangerous, eatable, responsible, clinical, cultural, numerous, noxious, mournful, speakable.

Untrue, prehistoric, ultramodern, postwar, ex-champion, anti-body, decompose, decode, deform, depart, discover, disappearance, reread, reconstruct, coauthor, unequal, misunderstand, undress, disarm, anti-fascist, cooperation, co-existence, interaction, superhuman, ultra-violet.

1. Achievement - achieve, resistance - resistant, assistance - assist - assistant, celebration - celebrate, difference - different, city - citizen, nation - national - nationality, measure - measurement, develop - development, act - active - activity, contain - container, discover - discovery - discoverer, literature – literary.

2. British, foolish, understandable, heartless, pitiless, successful, experiment, function, musician, socialist, artist, capitalism, professional, fundamental, industrial, doubtful, useful, different, treatment, creative, attractive, peaceful, dangerous, elementary, childish, active, economic, director, worker.

3. React, reaction, reactor, reactivity; science, scientific, scientist; industry, industrial, industrious; cold, coldly, coldness; dark, darkness, darken; happy, happily, happiness, unhappy; equal, equally, unequal, equality; free, freedom, freely; attention, attentive, attentively; sun, sunny, sunless; care, careful, careless, carefully, carelessness.

To lead, to write, to read, to visit, to speak, to sleep, to act, to direct, to conduct, to drive, to fight, to mine, to report, to sing, to skate, to swim, to teach, to travel, to sail, to invent, to found, to compose.

Beauty, thank, hope, doubt, care, aim, use, shape, fruit, power, thought, harm, colour. Change, convert, prevent, break, compare, desire, profit, read, comfort, respect, expect.

Obstinate, unspoilt, hand-made, waterproof, easy-going, breathtaking, aggressive, deserted, overgrown, overcrowded, cunning, picturesque, arrogant, long-lasting, spoilt, automatic, accurate, artificial.

Turn, smile, smoke, snow, start, stay, step, stop, study, talk, visit, rest, air, paper, cover, handle, cause, watch, act, address, answer, brush, clean, cross, crowd, wave, wish, work, dance, doubt, dress, end, fight, help, hope, joke, laugh, lift, light, love, mind, paper, pencil, place, plan, play, post, reply, report, return, sail, show. Red, tight, soft, deep, short, dark, bright, weak, black, white, sweet, sharp, strength.

Іс-әрекет пен қимыл-сынды білдіретін сөз табы етістік деп аталады.

Ағылшын тілінде етістіктің (Finite) жіктелген және (Non-Finite) жіктелмейтін түрлері бар. Етістіктің жіктелген түріне жақтар, жекеше, көпше түрлер, шақтар, етіс формалары және рай жатады.

Мысалы: «I speak English every day - Мен күнде ағылшынша сөйлеймін» деген сөйлемде етістік 1-жақты, жекеше түр, белгісіз осы шақты, өздік етісті, ашық райды білдіреді. Бұйрық райдағы етістік те жіктеледі және сөйлемде to демеулігінсіз жасалады. Мысалы: Stand up! Go to the blackboard! Write!

Етістіктің жіктелмейтін түріне инфинитив (the Infinitive), герундий (the Gerund) және есімше (Participle I, II) жатады. Олар сөйлемде жақты, түрді, райды білдіре алмағандықтан, жеке өзі баяндауыш қызметін атқара алмайды.

Мысалы: I want to speak English. Менің ағылшынша сөйлегім келеді.

Етістіктер сөйлемдегі мағынасына және синтактикалық рөліне қарай 3- ке бөлінеді: негізгі, көмекші және модальды. Мысалы:

1. We work at school. Біз мектепте жұмыс істейміз.

To work етістігінің жеке мағынасы бар.

2. Көмекші етістіктерге: to be, to have, to do, shall, will жатады.

He is a worker. He will work tomorrow. Ол жұмысшы. Ол ертең жұмыс істейді.

3. Модальды етістіктерге (modal verbs): can, may, must және т.б. етістіктері жатады. Олар тікелей іс-әрекеттің өзін білдірмей әрекет істеушінің істелетін жұмысқа қатынасын, қабілетін, мүмкіндігін, ықтималдық қажеттігін білдіреді.

Көмекші to be (болу) етістігінің осы шақта жіктелуі

ЖЕКЕШЕ

Жақ	Болымды	Сұраулы	Болымсыз
1-ж	I am a doctor. Мен дәрігермін	Am I a doctor? Мен дәрігермін бе?	I am not a doctor. Мен дәрігер емеспін.
2-ж	You are a doctor. Сен дәрігерсің. Сіз дәрігерсіз.	Are you a doctor? Сен дәрігерсің бе? Сіз дәрігерсіз бе?	You are not a doctor. Сен дәрігер емессің. Сіз дәрігер емессіз.
3-ж	He (she) is a doctor. Ол дәрігер. It is a table. Ол үстел.	Is he (she) a doctor? Ол дәрігер ме? Is it a table? Ол үстел ме?	He (she) is not a doctor. Ол дәрігер емес. It is not a table. Ол үстел емес.

КӨПШЕ

Жақ	Болымды	Сұраулы	Болымсыз
1-ж	We are doctors. Біз дәрігерміз.	Are we doctors? Біз дәрігерміз бе?	We are not doctors. Біз дәрігер емеспіз.
2-ж	You are doctors. Сендер дәрігерсіңдер. Сіздер дәрігерсіздер.	Are you doctors? Сендер дәрігерсіңдер ме? Сіздер дәрігерсіздер ме?	You are not doctors Сендер дәрігер емессіңдер. Сіздер дәрігер емессіздер.
3-ж	They are doctors. Олар дәрігерлер.	Are they doctors? Олар дәрігерлер ме?	They are not doctors. Олар дәрігерлер емес.

Көмекші етістіктер

To be, to have, to do, shall, will етістіктері көмекші етістіктер деп аталады, өйткені олардың көмегімен етістіктің көптеген күрделі формалары жасалады.

Олар ағылшын етістіктерін шақтарға байланысты жіктеуде маңызды рөл атқарады. Көмекші етістіктер жеке өзі қолданылмайды және мағынасы жоқ.

To be, to have, to do, shall (should), will (would) етістіктері кейбір кездерде модальдық мағынаны білдіреді.

To be, to have, to do етістіктері сонымен қатар мағыналық етістік ретінде де қолданылады: to be – болу, to have – бар болу, to do – істеу.
To be етістігінің қолданылуы:

1. Көмекші етістік ретінде.	He is reading a book.	Ол кітап оқып отыр.
2. Сөз бен сөзді байланыстырушы ретінде.	This room is good.	Бұл бөлме жақсы.
3. Мағыналық етістік ретінде, «болу» мағынасында.	He is at home.	Ол үйде.
4. Бір нәрсені істеу міндеттілігі ретінде	We are to meet at noon.	Біз түсте кездесуіміз керек.

Present Indefinite – те to be етістігі басқа етістіктерге қарағанда формалары әр жақта әр түрлі: I am, he (she, it) is, we (you, they) are.

Past Indefinite – те to be етістігі жекеше және көпше түрде формалары әр түрлі: I (he, she, it) was, we (you, they) were.

1. 
   Көмекші етістік ретінде:
   

2. 
   Мағыналық етістік ретінде, «бар болу» мағынасында:
   

3. 
   Зат есімдермен тіркесіп:
   

4. 
   Бір нәрсені істеу міндеттілігін көрсету үшін:
   

5. 
   to have + зат есім н/е есімдік + Past Participle құрылымымен:
   

6. 
   to have + зат есім н/е есімдік + Инфинитив құрылымымен:
   

Present Indefinite –те to have етістігі 1-інші және 3- інші жақта жекеше түде формалары әр түрлі: I have, he (she, it) has. Көпше түрде бәріне бірдей: we (you, they) have. Көмекші етістік ретінде to have Perfect шақтарын жасау үшін өткен шақтағы есімшемен (Participle II) тіркесіп қолданылады. I have read this book. – Мен бұл кітапты оқыдым.

Қолданылуы:

1. 
   Present және Past Indefinite сұраулы және болымсыз формаларын жасау үшін:
   

He doesn't work here. – Ол мұнда жұмыс істемейді.

2. 
   Бұйрық райдың болымсыз түрін жасау үшін:
   

3. 
   Present жєне Past Indefinite – те тұрған іс-әрекеттің маңыздылығын көрсету үшін:
   

Қолданылуы:

will етістігі shall етістігі сияқты келер шақ формаларын жасау үшін қолданылады және кейбір кездерде модальдық мағынанда да қолданылады:

Қолданылуы:

1. Келер шақты білдіру үшін:
а) 2 және 3 жақтармен жекеше және көпше түрде	He will be free tomorrow?	Ол ертең бос болады.
б) 1 және жақпен тілек – талап ету ретінде	I will go there with pleasure.	Мен онда сүйсіне барамын.
2. Өтініш ету үшін:	Will you open the window?	Терезені ашыңызшы.

Бекіту жаттығулары
Жаттығу №1

I. Сіздің әңгімешіңіз Англиядан келген қонақ деп елестетіңіз. Төменде онымен әңгімелесуге бірнеше сұрақтың үлгісі берілген:

1. Where are you from? 2. Are you a student or a worker? 3. What is your name? 4. Are you in Russia as a tourist or an expert? 5. Is it your first visit to Russia? 6. Were you in Russia last year? 7. Where were you yesterday? 8. Are you busy now? 9. When will you be in the hotel tomorrow? 10. When will you be free?

1. Ол студент пе екен? 2. Жасы қаншада? 3. Ол немен айналысады? 4. Ол кеше институтта болды ма? 5. Кітапханада қашан болды? 6. Әдебиеттен лекцияда сейсенбі күні болды ма? 7.Сенбі күні үйде болды ма? 8. Жексенбі күні кинода болды ма? 9. Ол дерекеті фильм болды ма? 10. Фильм қызықты болды ма? 11. Ол ертең институтқа барады ма? 12. Жексенбі күні оның әпкесі үйде болады ма?

Hello! I (1) ____ a boy. My name (2) ____ Frank. I (3) ___ a pupil of the 4th form. I like animals. I have got two pets. They (4) ____ a cat and a dog. The cat's name (5) ____ Pussy and the dog's name (6) ____ Spot. They (7) _____ funny, because they (8) ____ a kitten and a puppy. They like playing together. Pussy (9) ___ white and Spot (10) ___ black. Their tails (11) ___ long. The cat's tail (12) ___ bushy and the dog's one (13) ___ not. I love my pets very much.

And what about you? What (14) ___ your name? How old (15) ___ you? Have you got any pets? If you have, what (16) ___ they?

Write soon! Best wishes, Frank.

1. She___ a doctor.

2. My friend___ not a scientist, he__ a journalist.

5. My brother___ a financial manager. He___ at work.

3. ___your friend a doctor? - Yes, she___.

4. ___you at home? — No, I___ not at home, I and my husband___ at work.

5. My brother___ a financial manager. He___ at work.

6. ___she a doctor? — Yes, she ___

7. ___your sister an artist? No, she ___ not an artist, she ___a teacher.

8. ___your brother at work? — Yes, he___.

9. ___your sister at work? - No, she___ at school.

10. My___ mother___ at work.

11. ___this her painting? • Yes, it___.

12. She___ an artist.

13. This___ my car.

14. My friend ___a designer.

15. I ___ at work.

Жаттығу №4

To be етістігін Present Indefinite-ке қойып ағылшын тіліне аударыңыз:

1. Ол студент. Ол университетте.

2. Менің досым суретші. Ол дәрігер емес.

3. Олар колледжде оқиды. Олар студенттер.

4. Мен инженермін.

5. Бұл жақсы шаңсорғыш.

6. Оқушылар мектепте.

7. Есік ақ. Ол жабық.

8. Олардың көліктері жаңа.

9. Менің әкем ұшқыш. Оның ұшағы үлкен.

10. Оның әпкесі медбике. Ол дәрігер емес. Ол өз жұмысын жақсы көреді.

11. Біз үйде жұмыс істейміз.

Өтініш пен бұйыру бұйрық рай арқылы беріледі. Бұйрық райдың хабарлы түрі етістіктің to қосымшасы жоқ инфинитивке сәйкес келеді:

Ағылшын тіліндегі бұйрық райдың жекеше және көпше түрде бір ғана формасы бар.

Әдетте бұйрық рай екінші жаққа байланысты айтылған. Өтініш пен бұйрық 3-жаққа байланысты айтылса let етістігі, ал 1-жаққа let’s етістігі қолданылады:

Let him read the text. – Ол мәтінді оқысын.

Let’s go for a walk. – Қыдырып келейікші.

Imperative – те тұрған етістік бұйрық емес өтінішті білдірсе, онда сөйлемде please сөзін қолдану керек:

Write him a letter, please. – Оған хат жазыңызшы, өтінемін.

Бекіту жаттығулары
Жаттығу №1

Ағылшын тіліне аударыңыз.

1. Маған қалам жіберіңіз. 2. Анна мен Петрды қарсы алыңызшы. 3. Маған қарындаш беріңізші. 4. 46 бетті ашыңыз. 5. Мәтінді аударыңыз. 6. Мына мәтінді оқыңыз. 7. Кешікпеңіз! 8. Қазір барыңыз! 9. Есікті жап. 10. Кітапты тап.

1. 
   Let me see! 2. Spell it. 3. Let me spell it. 4. Send me my test. 5. Meet me. 6. Let me meet Ted. 7. Tell her my name. 8. Tell me the truth. 9. Please, give me my bag. 10. Take your copybook and copy out these sentences.
   

Бір ғана ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылатын сөйлем жай сөйлем деп аталады.

Қазақ тілінде сөйлемдегі сөздер тәртібі өзгерсе де сөйлем мағынасы өзгермейді.

Мысалы: Кеше аңшы аюды өлтірді.

Сөйлемдегі сөздер тәртібі өзгергенмен сөйлемнің мағынасы өзгерген жоқ. Ал ағылшын тілінде септік жалғауларының жүйесі толық бұзылған және сөздің қызметі және оның басқа сөздермен байланысы оның сөйлемдегі орнымен анықталады.

Мысалы: Yesterday the hunter killed a bear.

Yesterday a bear killed the hunter.

Екінші сөйлемнің мағынасы бірінші сөйлемнің мағынасына қарама-қарсы. Сөздердің тәртібі өзгерсе, сөйлемнің мағынасы бұзылады. Сондықтан ағылшын тілінде сөйлемдегі сөздер тәртібі қатаң.

Ағылшын тілінде сөйлем айтылу мақсаты мен интонациясына қарай хабарлы, сұраулы, болымсыз және лепті сөйлем болып бөлінеді.
Хабарлы сөйлемнің құрылымы (Declarative)
Айтылу мақсаты хабарлау, суреттеу, баяндауды білдіретін сөйлемнің түрін хабарлы сөйлем дейміз.

Хабарлы сөйлемде ең бірінші орында бастауыш, екінші орныда баяндауыш, содан кейін басқа сөйлем мүшелері тұрады, яғни толықтауыш, пысықтауыш және т.б.

Пысықтауыш сөйлемнің басында немесе соңында келе береді. Анықтауыш қай сөзді анықтайды сол сөздің алдында келеді.

Ағылшын тілінің патшасы, сөйлеу барысында 70% -де қолданылады. Ағылшын тілінде қазақ тілінде сияқты 3 шақ бар: осы шақ, келер шақ, өткен шақ, әрбір шақтың аспектілері бар. Анықталмаған және ауыспалы осы шақ бар.

Present Indefinite күнделікті (every, day), жиі (often), кей кезде (sometimes), әрқашан (always), әдетте (usually) қайталанып отыратын іс-әрекеттерді білдіреді.

Жасалу жолы: Қарапайым деген атына байланысты қарапайым жасалады. Infinitive-те тұрған етістікті to – сіз қолдану. 3 жақ жекеше түрде –s, -es жалғаулары жалғанады.

Сұраулы сөйлем: Қазақ тілінде сұраулы сөйлемдер ма, ме, ба, бе, па, пе тіркесуі арқылы болса, ағылшын тілінде көмекші етістіктер арқылы болады. Do/does деген көмекші етістіктер арқылы жасалады: Do I work? Does she work?

Болымсыз сөйлем: Do/does деген көмекші етістікке not көмекші сөзі жалғанады: I don’t work. She doesn’t work.

Егер соңғы дыбыс қатаң дауыссыз дыбыс болса, «s» жалғауы [s] болып оқылады. Мысалы: writes [raits[.

Ал -ss, -ch, -x әріптерінен кейін «es» қосылып, [iz] болып оқылады. Мысалы: teaches [ti:tSiz].

Етістік «у» әрпіне аяқталып ,оның алдындағы әріп дауыссыз болса, онда «y» әрпі «і» әрпіне айналып es қосылады: to study [studies].

Егер ертістіктегі «у» әрпінің алдындағы әріп дауысты болса, онда «s» әрпі тікелей қосылады: says.

Ескерту: Present Indefinite сонымен бірге келешекте орындалатын істі білдіретін бағыныңқы мезгіл және шартты пысықтауыш сөйлемдерде қолданылады.

Мысалы: If you come earlier, you will meet her.

Бекіту жаттығулары
Жаттығу №1

Жақшаны ашып, етістікті қажетті формаға қойыңыз:

1. I often________ (to tell) a story about animals.

2. We often __________ (to tell) the truth.

3. Mary often ____________ (to tell) a lie.

4. They usually___________ (to go) to the park on Sunday.

5. Mary and I usually ____________ (to go) to the concert on Monday.

6. Ben usually _____________ (to go) to the cinema on Wednesday.

7. My mother always ____________ (to watch) TV shows at noon.

8. I always _____________ (to watch) in the New Year.

9. We always _______________ (to watch) the weather forecast in the morning.

10. The boys sometimes______________ (to work) in the shop.

11. His friends sometimes ______________ (to work) in the office.

12. Janet sometimes ______________ (to work) at school.

13. His uncle________________ (to play) basketball every weekend.

14. Ann’s daughters _____________ (to play) tennis every year.

15. Her stepson_______________ (to play) by ear every concert.

1. I _______ often _______ (not to tell) a story about animals.

2. We _______ often ______ (not to tell) the truth.

3. Mary _____ often ______ (not to tell) a lie.

4. Mary and Peter ______ often ______ (not to tell) jokes.

5. My friends ________ often ________ (not to tell) tales.

6. His father ________ often _______ (not to tell) secrets.

7. Mary and I________ usually _______ (not to go) to the concert on Monday.

8. Ben________ usually ________ (not to go) to the cinema on Wednesday.

9. My mother ________ always_______ (not to watch) TV shows at noon.

10. I _________ always__________ (not to watch) in the New Year.

11. Your aunt _________ always_________ (not to watch) films in the evening.

12. Her uncle ________ always______ (not to watch) football on TV at weekend.

13. Her children ________ always_________ (not to watch) cartoons at 10 a.m.

14. His friend _________ (not to play) the violin every Monday.

15. Ann’s daughters ___________(to play) tennis every year.

1. _______ you often __________ (to tell) a story about animals?

2. ________ Mary often __________ (to tell) a lie?

3. _________ Mary and Peter often ________ (to tell) jokes?

4. ________ my friends often __________ (to tell) tales?

5. _________ his father often _________ (to tell) secrets?

6. ________ they usually___________ (to go) to the park on Sunday?

7. __________ their parents usually_________ (to go) to the theatre on Tuesday?

8. _____ my sisters usually__________ (to go) to school on Friday?

9. _______ his relatives usually __________ (to go) to the picnic on Saturday?

10. ________ my mother always ________ (to watch) TV shows at noon?

11. ________ I always_________ (to watch) in the New Year?

12. _________ your aunt always_________ (to watch) films in the evening?

13. ________ our cousin always_________ (to watch) TV programs at 10 p.m.?

14. ________ her children always________ (to watch) cartoons at 10 a.m.?

Жаттығу №4

Жақшаны ашып, етістікті қажетті формаға қойыңыз:

1. 
   David _______ (to be) an English teacher.
   
2. 
   He _______ (to work) at school.
   
3. 
   He usually _______ (to get up) at 7 o'clock in the morning and _______ (to have) a shower.
   
4. 
   David _______ (to leave) home at 8 o'clock and _______ (to go) to school by bus.
   
5. 
   It _______ (to take) him 20 minutes to get it.
   
6. 
   Yesterday he _______ (to miss) the bus, so he _______ (to catch) a taxi.
   
7. 
   He _______ (to be) in time at school.
   
8. 
   Next weekend he _______ (to go) on a hike with his students.
   
9. 
   They _______ (to take) everything for their trip.
   
10. 
    David _______ (to hope) that the trip _______ (to be) a success.
    

Келер шақ қимылдың, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәттен, мезгілден кейін болатынын білдіреді:

I shall work. We shall work.

You will work. You will work.

He, she, it will work. They will work.

1. 
   Жақын арада болатын, орындалатын іс-әрекет: He’ll come back in 2 days.
   
2. 
   Қайталанатын іс-әрекет: She will take English lessons twice a week.
   

Hello! My name is Peter. Next summer I (1) ______ (to go) to my granny's house. She lives near the Black sea. I (2) ______ (to go) there with my mother and my younger sister by train. Every day we (3) ______ (to bathe) in the sea. I think my brother (4) ______ (to gather) shells, because he collects them. I (5) ______ (to cut) grass, water flowers in front of the house. My brother(6) ______ (to help) granny about the garden too. He (7) ______ (plant) apple-trees and peach-trees. Our granny's house is not far from the town. There (8) ______ (to be) a summer circus next summer in it. We (9) ______ (to visit) the town circus, because we like watching animals very much.

1. 
   I … give you a call in the evening.
   
2. 
   They … come in a few days.
   
3. 
   The film … begin in 5 minutes.
   
4. 
   … the boots be ready by Wednesday next?
   
5. 
   We … stay at our friends’.
   
6. 
   We … dine out tonight.
   

Өткен шақ қимылдың, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып, істеліп кеткенін білдіреді. Мен терезені аштым. – I opened the window.

Өткен шақ етістіктің екінші негізгі формасы болып табылады. Барлық ағылшын етістіктері Past Indefinite (екінші негізгі формасы) және Participle II (үшінші негізгі формасы) жасалуына байланысты дұрыс және бұрыс етістіктер болып екі топқа бөлінеді. Дұрыс етістіктердің екінші және үшінші формаларын жасау үшін етістікке – ed жалғанады. Мысалы:

to open – opened

to answer – answered

Ал бұрыс етістіктердің екінші және үшінші формалары ережеге бағынбай жасалады, оларды жaттап алу қажет.

Сұраулы сөйлем: Көмекші етістік did бастауыштың алдына шығады. Did we go home?

Болымсыз сөйлем: did етістігіне not көмекші сөзі қосылады. I didn’t work.

Yesterday – кеше, the day before yesterday – алдыңғы күні, last week (month, year, night, time, summer) - өткен аптада (айда, жылы, түні, жолы, жазда), two days ago – екі күн бұрын, in 1917-1917 жылы сияқты мезгіл пысықтауыштары қолданылады.

Орфография емлесі: - ed оқылуы:

[t] - қатаң дауыссыз дыбыстардан кейін: walked [wo:kt];

[d] - дауысты және ұяң дауыссыз дыбыстардан кейін: played [pleid], called [ko:ld];

[id] - және кейін: decided [di’saidid].

Алдында дауыссыз дыбысы бар –y-ға аяқталған етістіктерге –ed жалғанған кезде y i-ға айналады және -ied [id] деп оқылады. Мысалы: to study – studied [‘stɅdid].

Егер –y алдында дауысты дыбыс тұрса онды ештеңе өзгермейді: to stay – stayed. Егер етістік l әрпіне аяқталса, онда ол екіленеді: to travel – travelled.

Walk, dream, wash, drop, hope, stop, spell, dry, cry, watch, dust, cook, play, open, talk, want, clean, work, cover.

See, read, cut, hear, stand, put, sing, take, write, run, bring, eat, drink, speak, go, be, have, give, teach, sleep, know, buy, get, come.

begin, leave, see, have, come, make, lose, visit, travel, stay, start, buy, take, drive, paint, write, do, enjoy, speak, meet.

1. I play in the field. 2. He wants to go home. 3. The driver stops the car. 4, He drinks tea every day. 5. It begins to rain. 6. They like our house. 7. I dream every night. 8. My sister cleans the room. 9. The teachers gives us dictation. 10. He sits at his desk and writes a letter. 11. Mary comes early. 12. The cat catches the fish in the river. 13. The dogs eats its dinner. 14. The boys go for a holiday. 15. Richard knows George.

1. We ... Jim, we ... Max (meet. 2. He ... last Tueday, he ... last Thursday. (leave) 3. We ... Jack, we ... David. (see) 4. They ... a Volvo, they ... a Fiat. (buy) 5. You ... the answer, Tom ... the answer. (know) 6. I ... my passport, I ... my ticket. (lose) 7. We ... the pizza, we ... hot dogs. (have) 8. He ... a letter, he ... a posrcard. (write) 9. The film ... at 6.30 p.m., it ... at 7.30 p.m. (begin)

1. morning / you / time / get / up / what / in / the / did?

2. dinner / night / have / what / last / you / for / did?

3. did / train / last / you / by / when / travel?

4. do / what / Sunday / you / last / did?

5. did / summer / go / where / last / you?

6. visit / you / art gallery / an / last / did / when?

7. travel / on / you / how / work / did / to / Monday? 

On Monday we have five lessons. The first lesson is Russian. At this lesson we write a dictation and do some exercises. Nick goes to the blackboard. He answers well and gets a "five". Pete does not get a "five" because he does not know his lesson. After the second lesson I  go to the canteen. I eat a sandwich and drink a cup of tea. I do not drink milk. After school I do not go home at once. I go to the library and take a book. Then I go home.

1. 
   Yesterday when I (to be) _____ at the Zoo.
   
2. 
   I (to watch) _____ the mother Kangaroo.
   
3. 
   Inside her skin she (to have) _____ a pocket.
   
4. 
   She (to put) _____ her baby there to rock it.
   

Present Perfect-те, Past Indefinite-те өткен іс-әрекетті білдіріп, қазақ тіліне бірдей аударылады. Мысалы: I’ve read many books by Dickens. – Мен Диккенстің көп кітаптарын оқып шықтым.

Present Perfect пен Past Indefinite арасындағы айырмашылық мынада: Past Indefinite қимылдың, іс-әрекеттің белгілі бір уақытта өткен шақта болып өткен және осы шақпен еш байланысы жоқ екенін білдіреді. Ал Present Perfect осы шақта нәтижесі бар және өткен шақта белгілі бір уақытқа тәуелді емес өткен шақта болған іс-әрекетті білдіреді.

1. 
   Сөйлеп тұрған сәттен бұрын болған және онымен нәтижесі арқылы байланысқан іс-әрекетті білдіру үшін: Look, I’ve brought you some flowers. – Қара, мен саған гүл әкелдім.
   
2. 
   Іс-әрекеттің орындалу мерзімі белгісіз, сөйлеушінің назары іс-әрекеттің осы шақта орындалғанына және нәтижесіне сүйенген: A terrorist has killed the bank manager. - Террорист банк басқарушысын өлтірді.
   
3. 
   Мезгіл пысықтауыштары жоқ сөйлемдерде: Has the bell gone? – Қоңырау соғылды ма?
   
4. 
   Белгісіз уақыт үстеулері бар сөйлемдерде: ever, never, already, often(not) yet, always. He has just come.- Ол жаңа ғана келді.
   
5. 
   The Present Perfect мынадай пысықтауыштары бар сөйлемдермен: today, this week, this morning, this month, this year, just: He has often met Alice this week.
   
6. 
   The Present Perfect мынадай үстеулері бар сөйлемдермен: lately, for a long time, how long, so far, up to now, up to the present, fo three hours (days, months, years) и др.
   

How long have you been here?–I have been here for two weeks.–екі апта бойы.

Example: Open your book, please. - I have already opened it.

1. 
   Write down these new English words into your notebooks. ___________________
   
2. 
   Recite the poem "Autumn" by Pushkin, please. ____________________________
   
3. 
   Read "The Adventures of Tom Sawyer" by M. Twain. It's very interesting. _____
   
4. 
   It's an interesting educational program on TV today. I think you'd better watch it. _
   
5. 
   Help your sister about the house.____________
   
6. 
   Write a letter to your granny._______________
   

1. 
   He is reading a magazine but I ______ .
   
2. 
   They are watching the second film of a new American serial on TV now but I ____ .
   
3. 
   She is doing her homework but he _____ .
   
4. 
   We are learning new English words now but they ____ .
   
5. 
   They are reciting poems now but we ______ .
   
6. 
   My brother is having dinner now but I _____ .
   
7. 
   My friends are sending a message via e-mail now but I _____ .