Гормональды препараттардың ветеринарлық мақсатта қолданылуына сипаттама

Гормональды препараттардың ветеринарлық мақсатта қолданылуына сипаттама

Қалқанша бездің қызметінің жоғарылауы барлық қолайсыз құбылыстарға әкеліп соқтырады. Ағзадағы гормондардың жетіспеушілігінің әр алуан негізі болуы мүмкін және оны әрдайым айқындап отыру қажет. Мысалы, инсуллиннің жетіспеушілігі оның ағзадағы аз мөлшерде өндірілуінен болуы мүмкін, ол жылдам инсулиназамен ериді, жаңа қосылыстарға енеді, одан басқа, эфферентті жүйенің құрылымы олармен өзара әсерлеспейді.

Гормонды препараттардың фармакодинамикасының бағытына сәйкес оларды аса жиірек ағзадағы жетіспейтін гормондарды толықтыру үшін (гормонның кетуі барысына көбінесе гормонға қарсы шығатын немесе гормон өндіретін бездің қызметін төмендететін фармакологиялық құралдар қолданылады);

Ағзадағы гормонның жетіспеушілігіне байланысты емес аурулар барысында арнайы фармакотерапия мен фармакостимуляция үшін қолданылады. Бұдан басқа, гормонды препараттарды қажет мезгілде  жануарлардың табиғи ұрықтандырылуын жоғарылату үшін және де ауылшаруашылық жануарлардың таза салмағының өсімін арттыру үшін, азықтандыру шығындары мен азықтандыру мерзімдерін қысқарту үшін пайдаланылады.

Соңғы жылдары гормоналды препараттар фармакологиялық интенсивті түрде зерттелуде. Бұл бағыттың жетістіктері жаңа гормоналды препараттардың ашылуы мен синтезіне, қартаюдан бұл әсердің байланысын анықтауға, фармакодинамикасының биохимиялық негіздерін ашуға және т.б. септігін тигізеді.

Барлық гормоналды препараттар токсинді және көп жағдайларда олардың қауіптілігі бірден айқындалмайды, ол бірте-бірте дамиды және ұзақ уақыттан кейін айқындалады.

Бірақ олардың тиімділігі тек қана, егер патологияның себептері белгілі болған жағдайда ғана жоғары болады.

1. Ол ағзада аз мөлшерде өндіріледі;

2. Ол жылдам белсенділігін жоғалтады;

3. Жаңа қосылыстарға  енеді;

4. Эфферентті жүйенің құрылымы олармен өзара әсерлеспейді.

Аталған төрт себептердің әрбіреуі, өз алдына, әр түрлі факторлармен шартталуы мүмкін:

а) өндіруші жасушалардың кемуі

б) өндіруші жасушалар қызметінің әр алуан токсин-мен басылуы

в) гармон синтезінің бөлек топтарының бұзылуы.

Гормоналды препараттардың кішігірім дозасы айтарлықтай көптеген физиологиялық процестерді өзгертеді, — біреулері белсенділікке қарай, басқалары төмендету жағына қарай оны білу қажет. Сондықтан гормоналды препараттарды қолдану бойынша нұсқауда олардың фармакологиясын, қолдану көрсетілімдері мен қарсы көрсеткіштерін нақты көрсетеді.

Жануарларға арналған дәрiлiк заттардың қауiпсiздiгiн бағалау мынадай тәуекелдердi көздеуi тиiс:

      1) жануарларға арналған дәрiлiк зат құрамының, жекелеген құрамдастарының және (немесе) өзге де ингредиенттерiнiң сәйкес келмеуi;

      2) жануарларға арналған дәрiлiк затты қолдану жөнiндегi нұсқаулықта көрсетiлген оны пайдалану ережесiнiң сақталмауы;

      3) жануарларға арналған дәрiлiк затты ұсынылатын мөлшерде тағайындауы бойынша пайдалануға қарамастан, асқынулар мен жанама әсерлердiң пайда болуы;

      4) жануарлар, сондай-ақ жануарлармен байланыста болған адамдар үшiн токсикологиялық қауiптiң туындауы;

      5) иммунологиялық дәрiлiк заттарды пайдалану кезiнде жануарлар үшiн биологиялық қауiптiң туындауы;

      6) жануарлар ағзасында дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттар құрамының қалдықтары нормаларының асып кетуi.

      Ветеринарияда пайдаланылатын дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттар жануарлардан және мал шаруашылығы өнiмдерiнен жеке сақталуы тиiс. Дәрiлiк заттарды қабылдау мен босатудың есебi жүргiзiлуi тиiс.

Ветеринарияда пайдаланылатын дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттар, сондай-ақ шығару және пайдалану (қолдану) процесiндегi шикiзаттың жануарлардың, ветеринариялық көмек көрсететiн немесе мал шаруашылығы өнiмдерiн қолданатын адамдардың денсаулығы мен өмiрiне зиян келтiру тәуекелi болады, олар мынадай тәуекелдердi қамтиды:

      1) дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттар конструкциясының жетiлмеуiне байланысты;

      2) дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн технологиялық процестердiң, сапа көрсеткiштерiн бақылау жүйелерiнiң жетiлмеуiне байланысты;

      3) қолданылатын шикiзатқа, құрамдастарға, химиялық заттарға, субстанцияларға байланысты дәрiлiк заттар қауiпсiздiгiнiң тәуекелi;

      4) дайындау сатысында бөгде қосылулармен, микроорганизмдермен өнiмнiң ластануына, контаминациясына байланысты;

      5) қоршаған ортаның ластануына және жануарлар мен адамдардың шығару кезiнде, дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттарды кәдеге жарату мен жою процесiнде өндiрiстiк қалдықтардың шығарындыларын ықтимал жұқтыруына байланысты;

      6) дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттарды арнайы бiлiмi, жұмыс тәжiрибесi жоқ, асептика мен антисептика нормаларын сақтамайтын адамдардың пайдалану тәуекелi;

      7) дәрiлiк заттарды қолдануда (көзге, қоршаған ортаға шашу, түсу) абайсыз болу тәуекелi;

      8) сақтау процесiнде өзгерген қасиеттерi бар дәрiлiк заттарды қолдану тәуекелi (температуралық режимдердi сақтамау, физикалық, химиялық факторлардың әсер етуi);

      9) биологиялық препараттар салынған жануарларда инфекцияның латенттiк өршу нысаны болғанда асқыну және ауыр салдарлар тудыратын;

      10) табиғи және климаттық факторларға ұшыраған жануарларға биологиялық препараттарды қолданғаннан кейiн туындайтын;

      11) тасымалдаудың бұзылуы кезiнде дәрiлiк заттар қасиеттерiнiң өзгеруiне байланысты;

      12) жасанды және химиялық және биологиялық құрамдастардың сапасына сәйкес келмейтiн дәрiлiк заттарды пайдаланумен байланысты;

      13) құрамында дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттардың қалдық мөлшерi бар мал шаруашылығы өнiмдерiн тамаққа қолданатын адамдардың өмiрi мен денсаулығына зиян келтiру тәуекелi.

Ветеринарияда пайдаланылатын дәрiлiк заттар мен биологиялық препараттарды қолдану кезiнде мынадай тәуекелдерге байланысты негiзгi қауiпсiздiк талаптарын назарға алу қажет:

      1) жануарлардың қырылуына әкеп соқтыратын асқынулардың туындауы;

      2) дәрiлiк заттардың сапасына немесе дұрыс тағайындалмауына (диагнозына) байланысты тиiмсiздiгi.

Дәрiлiк заттарды, биологиялық препараттарды қолданғаннан кейiн жануарларда, сондай-ақ байланыста болатын жануарларда, мал шаруашылығы өнiмiн қолданған адамдарда және қоршаған ортада асқынулардың болуын анықтайтын негiзгi факторлар: жануарларға арналған дәрiлiк заттардың, биологиялық препараттардың қауiпсiздiгi мен қолданылу тиiмдiлiгi оларды ұтымды тағайындаумен қамтамасыз етiледi. Тағайындау кезiнде аурудың диагнозын, жануардың түрi мен жасын, қолда бар дәрiлiк нысандарды, мөлшерлеменi, қолдану ретiн және емдеу курсының ұзақтығын, жаңа реакциялардың дамуын болдырмау жөнiндегi ықтимал шараларды және жануарларға арналған басқа да дәрiлiк заттармен өзара әрекеттесуiн ескеру керек.

Жануарларға арналған дәрiлiк затты, биологиялық препаратты кез келген қолдану жануарларға арналған дәрiлiк заттың атауын (заттаңбада жазылған), серия нөмiрiн, мөлшерiн, салу жолын; жануарларға арналған дәрiлiк затты қабылдаған жануарды (ларды) сәйкестендiрудi; дәрiлiк затты, биологиялық препаратты тағайындау себептерiн және дәрiлiк затты, биологиялық препаратты тағайындаған және қолданған адамның (дардың) қолдарын, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жануарлары үшiн сою алдында ұстау және (немесе) мал шаруашылығы өнiмiн пайдалану мерзiмiн көрсете отырып, құжатталуы тиiс.