Үш күндік жэне төрт күндік безгекте эритроцитке дейінгі циклі
жүктеу/скачать 411.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 31.1.1. ГЕМАТОШИЗОТРОПТЫ ЗАТТАР
|
Үш күндік жэне төрт күндік безгекте эритроцитке дейінгі циклі аяқталганнан кейін біркатар тіндік мерозоидтар кайтадан бауыр жасушасына өтеді, ол жерде ұзак уақыт бойы баска клиникалык көріністерді шақырмай, даму циклін қайтшшйды. Плазмодидіц бұл түрі параэритроцитарлык деп аталады. Олар плазмодийдің эритроциттік кайталануын жэне алыс рецидивтің пайда болуын камтамасыз етеді. Тропикалык безгекте параэритроцитарлы түрі жок. Алгашында безгектін химиотерапиясы үшін хин ағашы кабатынан бөлініп алынган хинин қолданылды. Кейін кептеген безгекке қарсы синтетикалык препараттар құрастырылган болатын. Безгекке қарсы заттар химиялык кұрылысы бойынша келесі топтарга бөлінеді. А. Хинолин туындылары 4-орын ауыстыршган хинолиндер Хингамин (хлорохин) Хинин Мефлохин 8 - аминохинолиндер Примахин Б. Пиримидин туындылары' Хлоридин(пириметамин) Безгекке карсы заттар бір-бірінен адам агзасында плазмодий дамуының белгілі бір түрінің әсер етуі бойынша ерекшеленеді. Осыған байланысты олар келесі топтарга бөлінеді: гематошизотропты заттар (эритроциттік шизонтгарга әсер етеді); гистошизотропты заттар (тіндік шизонттарға эсер етеді); а) эритроцитке дейінгі (біріншілік тіндік) түріне әсер ететіндер; б) параэритроциттік (екіншілік тівдік) түріне әсер ететіндер; 3) гамонтотропты заттар (жынысты түріне эсер ететіндер); Безгектің алдын алу және емдеу үшін тиімді қолдануда, безгекке карсы заттардың багытталган эсерлерін білудің үлкен маңызы бар. 31.1.1. ГЕМАТОШИЗОТРОПТЫ ЗАТТАР Әсіресе хингамин (хлорохин, делагил, резохин) кеңінен қолданылады. Ол 4-аминохинолиннің туындысы. Оның безгекке карсы эсерінде негізінен - плазмодидің эритроциттік түріне бағытталған гематошизотропты эсері болып табылады. Ол осы қасиеттері жағынан безгекке қарсы барлык басқа препараттардан жоғары. Аз дәрежеде Р. \і\ах ' Бұл топка безгек плазмодиінін дегидрофолатредуктазасын тежейтін триметоприм препараты да жатады. 563 жыныс жасушаларына әсер етеді. Плазмодийдің хингаминге т^рактылыгы салыстырмалы түрде баяу' дамиды. Сонымен бірге хингамин амебицидтік әсер көрсетеді. Булан баска онын иммунодепрессивтік және аритмияга карсы касиеттері бар. Асказан-ішек жолдарынан хингамин тез жэне толыгырак сінеді- Осы жол аркылы енгізгенде қан сарысуында препараттың жоғарғы концентрашясы 1 -2 сағ кейін жиналады. Дәрілік затгардын жартысына жуыгы сарысу белоктарымен байланысады. Тінде де хингаминнін жоғарғы концентрациясы табылады. Агзадан баяу шыгады. Сарысуда онын концентраииясын 50% азайту үшін 3 күнге жуык уакыт қажет. Хингаммн жэне онын метаболиттерінің шыгарылатын негізгі жолы - бүйрек аркылы. Препараттын 70% жуыгы өзгермеген түрде шыгарылады. Элиминаши жылдамдыгы кышкыл ортада жоғарылайды және зәрдін сілтілік іда темендейді. Хингаминді безгектің барлык түрінде және ішектен тыс ы. Сонымен қатар ол коллагеноздар кезінде (мысалы, және ревматоидтык артрит кезінде) тиімді (иммунодепрессивтік әсерше баоа). Оны жүрек ырғағы бүзылганда және амилоидоз кезінде алдын алу | тагайындайды. Әдетте хингаминді ішке, кейде парентералды тагайь Безгекті емдегенде хингаминді наукас жаксы көтереді. Жанама әсерлері . негізінен оны жогарғы мөлшерде ұзақ уакыт колданганда (коллагеноздарды емдеген кезде) пайда болады. Олар дерматит, диспепсиялык құбылыстар. бастың айналуы түрінде болады. Көрудің нашарлауы (ретинопатияны косқанда) ауыр аскынулар болып табылады. Лейкопения, бауыр кызметінің тежелуі сирек байкалады. Хингаминді ү-зак уакыт колданганда көру жағдайын, бауыр жэне кан түзу жүйесінің кызметін бакылау керек. Фармакологиялык касиеттері және колдануга көрсетілулері бойынша г а л о х и н (циклохин), гидроксихлорохин (плаквенил), амодиахин (камохин) ұксас препараттар болып табылады. Гематошизотропты заттарга хлоридин де (пириметамин) жатады. Ол дигидрофолатредуктаза ферментінің тежегіші бола отьфып, дигидрофолий кышкылынын2 алмасуын бұзатын заттарга жатады. Тіндерде айкын қорга жиналуымен (бірак хингаминге карағанда аздау) және әсер ету ^закгылыгымен ерекшеленеді. Хлоридиннің әсері баяу дамуына байланысты аегізінен безгектің жеке профилактикасы үиіін колданылады. Осы препаратка ' Октустж-Шыгыс Азия біркатар елдерінде, Онтүстік және Орталық Америкада Р Һкі/агит, штаммдарытанхингамикгетұрактылыгы аныюалган. 1 Бигумалдьщ да(прогуанші) осындай әсер мехшюмі бар, кейде хингаминге плазмодндін резистентгілігі болганда қолданылады. 564 безгек плазмодиінін тұрактылығы айтарлыктай тез дамиды. Хингаминге тұракты тропикалык безгек кезінде хлоридинді сульфаниламидтермен жұптастырады. Хлоридинді сульфаниламидтермен қоса тек безгекте емес, сонымен бірге токсоплазмозда да колданады. Хин ағашы қабатының алкалоиды х и н и н эритроциттік шизонттарга жойғыш әсер көрсетеді. Оның безгекке карсы белсенділігі салыстырмалы түрде төмен. Хининнің үлкен артыкшылығы әсерінің тез дамуы болып табылады. Хинин айтарлықтай уыттығымен сипатталады. Оны қолданғанда әртүрлі жанама әсерлер жиі байқалады (бастың айналуы, есту және көрудің бұзылуы, бүйрек кызметінің тежелуі, лоқсу, кұсу, диарея, аллергиялық реакциялар). Хингаминге тұрактылык дамыганда жэне көптеген тұрактылыктар1 кезінде, тропикалык безгектің ұстамасын токтату жэне емдеу үшін, хинин үлкен кызыгушылыктудырады. Дэрілік препараттар ретінде хинин сульфаты, гидрохлориді және дигидрохлориді қолданылады. 4-хинолинметанол туьшдыларынынтоптарынасинтетикалык препарат мефлохин жатады. Ол хинин сияқты гематошизотропты әсер көрсетеді. Үлкен әсер ету ұзақтығымен сипатталады. і]/2> 6 күн (хинидин үшін 1|Д~ 10 сағат). Тек ішке енгізіледі. Тітіркендіргіш эсерімен сипатталады. Хининге караганда уыттыгы аз. Диспепсиялық бұзылыстар, тері бөртпелері, бастың ауыруы, бастың айналуы болуы мүмкін. Препаратты көп мөлшерде қолданғанда неврологиялық бұзылыстар, тырысулар пайда болуы мүмкін. Сульфаниламидтер мен сульфондардың да гематошизотропты белсенділігі бар. Олардың әсері безгек плазмодиімен пара-аминобензой қышқылының жұмсалуын бұзу кабілетіне байланысты. Сульфаниламидтерден сульфазин, сульфапиридазин, сульфадиметоксин, сульфален, сульфадоксин қолданылады. Сульфондар тобынан, безгекті емдеу және алдын алу үшін, алапеске карсы зат ретінде эйгілі, негізінен диафенилсульфон (дапсон) қолданылады. Сульфаниламидтер мен сульфондардың гематошизотропты белсенділігі салыстырмалы түрде үлкен емес. Олардың әсерлері баяу дамиды. Ереже бойынша бұл препараттар жеке қолданылмайды. Әдетте оларды безгекке карсы баска дәрілік заттармен, мысалы дигидрофолатредуктазаны тежейтін (хлоридин, триметоприм және баскалармен) хининмен қосып тагайындайды. Жұптастырылганпрепараттардыжиіқолданадымысалы, фансидар (хлоридин+сульфадоксин). ' Кептеген безгекке карсы дәрілік заттарға эртүрлі химиялыктоптардын тұрактылыгы. 565 Кейде хингаминге тұрақтылық дамыганда тетрациклин қатарының антибиотигі доксициклин колданылады. жүктеу/скачать 411.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|