Тақырыбы: Turbo Pascal дағы енгізу және шығару операторлары

1. Курстық жұмыстың тапсырмасы .......................................................................3

2. Курстық жұмыстың орындау графигі............................................................... 4

3. Кіріспе..................................................................................................................... 5

3.1 Паскаль программалау тілі.................................................................................. 5

3.2 Паскаль тілінің негізгі элементтері.................................................................... 6

3.3 Мәлімет типтері.................................................................................................... 8 3.4 Паскаль тілінде программа дайындау жолдары..............................................10

3.4.1 Программа құрылымы.....................................................................................10

4. Turbo Pascal - дағы енгізу және шығару операторлары .................................12

4.1 Сандық мәліметтерді енгізу операторы ..........................................................12

4.2 Символдық мәліметтерді енгізу операторы..................................................... 16

4.3 Мәліметтерді шығару операторы .....................................................................22

5. Блок схема құрылымы......................................................................................... 25

6. Программаның түсінігі.........................................................................................27

6.1 Алгоритмнің түсінігі...................................................................................27

7. Қолдану ережесі....................................................................................................28

8. Программа.............................................................................................................29

9. Программаның нәтижесі..................................................................................... 33

10. Қорытынды .........................................................................................................34

11. Қолданылған әдебиеттер................................................................................... 35

Курстық жұмыстың тапсырмасы.

Енгізу және шығару операторына блок схема құрып және Turbo

Pascal - да программасын жазу.

1. 
   Курстық жұмыстың орындау графигі.
   

Мақсаттарды орнатып қоюы.	5.10.2008-5.11.2008
Мақсатты зерттеу және шешім әдісің таңдау.	8.11.2008-21.11.2008
Алгоритм құрылымы.	25.11.2008-29.11.2008
Бағдарламаның жазылуы.	2.12.2008 -15.12.2008
Бағдарламаның жөнделуі	18.12.2008-20.12.2008
Түсіндіргіш анықтаманың дайындалуы.	22.12.2008-23.12.2008

.

3. Кiрiспе.

Бұл тілде жазылған программа компьютерде орындалу барысында алдымен трансляцияланады (машина тiлiне аударылады), объектiк программаға түрлендіріледі де содан кейiн ғана орындалады. Осы сәтте компьютерде программаның екі нұсқacы болады, оның бiрiншiсi - алгоритмдiк тiлдегi алғашқы түпнұсқасы, ал екiншiсi - объектiк кодтағы жазылған программа. Есеп нәтижесін машиналық кодта жазылған программа арқылы аламыз, ал программаны түзету қажет болғанда, оның алгоритмдiк тiлде жазылған алғашқы нұcқacы өңделеді.

Қазiргi кезде Паскаль кез келген күрдлі есептерді шығара алатын, кең таралған стандартты оқу тіліне айналды.

3.2 Паскаль тілінің негізі элементтері.

Паскаль тілінде программа жеке - жеке жолдардан тұрады. Оларды теру, түзету арнайы мәтіндік редакторлар атқарылады. Программа алдындағы азат жол немесе бос орын саны өз қалауымызша алынады. Бір қатарда бірнеше команда немесе оператор орналаса алады, олар бір - бірімен нүктелі үтір (;) арқылы ажыратылып жазылады, бірақ бір жолда бір ғана оператор тұрғаны дұрыс, ол түзету жеңіл, әрі оқуға ыңғайлы.

Паскаль тілінде программа үш бөліктен тұрады: тақырып, сипаттау бөлімі және операторлар бөлімі.

Кез келген программаның алғашқы жолы PROGRAM сөзінен басталатын оның тақырыбынан тұрады. Одан кейін программаның ішкі объектілерінің сипаттау бөлімі жазылады. Бұл бөлім программадағы айнымалылар, тұрақтылар тәрізді объектілердің жалпы қасиеттерін алдын ала анықтап алуға көмектеседі. Сипаттау бөлімі бірнеші бөліктерден тұрады, бірақ программаның күрделілігіне байланысты көбінесе ол бір немесе екі ғана бөліктен тұруы мүмкін.

Программаның соңғы және негізгі бөлімі операторлар бөлімі – болып табылады. Орындалатын іс - әрекеттер, командалар осы бөлімде орналасады. Ол begin түйінді сөзінен басталып, бірақ атқарылатын операторлар (командалар) тізбегі жеке - жеке жолдарға жазылып біткен соң end түйінді сөзімен аяқталады.

Program BASTAU:

Сипаттау бөлімі

begin

Операторлар бөлімі

end

Операторлар бөлімінде командалар ретімен орналасады. Олардың кейбірі шартқа байланысты атқарылса, ал кейбір қайталанатын цикл немесе қосымша программа түрінде орындалады. Операторлар бөлімінде орнатылатын негізгі әрекеттерді қарастырайық.

3.4 Мәлімет типтері.

Мәліметтердің әр типі тек өзіне ғана сәйкес келетін операциялар жиынын орындата алады. Мысалы, 1 мен 2 мәндері бүтін сандар типіне жатады, оларды қосуға, азайтуға, көбейтуге және бөлуге болады.АJI, «ІВМ» және «РС» мәндері сөз тіркесі типіне жатады, бұларды біріктіріп жазуға ғана болады («ІВМ РС»). Қосуға, азайтуға, көбейтуге, бөлуге болмайды. Кез келген тұрақты, айнымалы функция немесе өрнек өзіне тән бір типпен ғана сипатталады. Паскаль тілінде шамалардың типін көрсету міндетті болып табылады. Сондықтан программа алдына оның сипаттау бөлімінде пайдаланылатын барлық шама атаулары және оның типтері көрсетілуі қажет.

Паскаль тілінде пайдаланылатын барлық типтер скалярлық (қарапайым) және құрылымдық (структуралық) болып үлкен екі топқа бөлінеді. Скалярлық (қарапайым) типке шамалардың стандартты типі және жасанды тип (тағайындалған) жатады. Стандартты типтерге:

• Бүтін - INTEGER;

• Нақты - REAL;

• Логикалық - BOOLEAN;

• Тіркестік - (STRING);

• Мәтіндік (ТЕХТ) тәрізді типтер жатады.

Құрылымдық типтері жиымдар - ARRAҮ, жазбалар - RECORD, жиындар - SET және файлдар - FILE түрлеріне бөлінеді.

Бұлардан өзге типтер программаның типтері сипаттау бөлігінде анықталуы қажет. Тұрақты сандардың типін олардың сыртқы пішініне қарап - ақ ажыратуға болады, ал айнымалылар мен функциялар типтері программаның сипаттау бөлімінде көрсетіледі.

Ол үшін type түйінді сөзі қолданылып, жазылу пішімін былай көрсетуге

болады:

Логикалық шамалар екілік сандар жүйесіне сәйкес «1» және «О» деген мәндерді ғана қабылдайды. Мұндағы «1» тексерілетін белгілі бір шарттың - логикалық тұжырымның орындалатынын, яғни ақиқат екенін, ал «О» сол шарттың орындалмайтынын - тұжырымның жалған екенін көрсетеді. Бұл екі мән программада ағылшын тіліндегі айтылуына сәйкес true (1) және false (О) болып жазылады.

Мәліметтердің қарапайым түрлерін стандартты типтер деп атау қалыптасқан. Стандартты типтердің real түрінен өзгелері реттелген деп аталады, өйткені оларды бүтін сан арқылы өрнектей отырып өсуі не кемуі бойынша реттеп орналастыруға болады.

• Бүтін типтер - SHORTINT, INTEGER, LONGINT, ВУТЕ, WORD;

• Нақты тип - REAL, SINGLE, DOUВLE, EXTENDED, СОМР;

• Логикалық - BOOLEAN;

• Симводық - CНAR;

• Ауқымды (диапозонды) тип;

• Саналатын тип;

3.5 Паскаль тіліндегі программа дайындау жолдары.

Мәліметтерді сипаттау бөлімінің болуы міндетті емес, ал екінші негізгі бөлімінің болуы міндетті. Басқа блокқа кірмейтін блок негізгі (глобальді) блок болып саналады. Ал блок ішіндегі блок - жергілікті (локальді) блок деп аталады.

Негізгі блок - негізгі программа блогы, сондықтан ол басқа блоктарға кірмеуі тиіс. Жергілікті блоктарға процедуралар мен функциялар кіреді, олар кейбір программаларда болмауы да мүмкін.

Программалардың негізг объектілері болып саналатын айнымалы, тұрақты және oлapдың типтері орналасқан блогына байланысты басты немесе жергілікті деп аталады. Программа объектілерінің де жұмыс істеу, ықпал ету аймағы сол өздері орналасқан блокпен шектеледі. Блоктық құрылым программа мәтінін тиянақты түрде қатесіз құрастыруға мүмкіндік береді.

Турбо Паскаль программасының тақырыбын (атауын) жазбай кетуге де болады, бірақ жалпы Паскаль тілінің стандарты бойынша программада тақырып болуы қажет.

Сонымен Паскаль тіліндегі кез келген программаның тақырыбы, одан кейін сипаттау бөлімі және begin және end сөздерімен қоршалған операторлар бөлімі болуы керек.Сипаттау бөлімі толық жағдайда, 7 бөліктен тұрады, олар:

1. 
   Программамен байланысатын кітапханалық модульдер атауларының
   

2) Белгілерді (lаbеl) сипаттау;

3) Тұрақтыларды (const) сипаттау;

4) Мәліметтер типтерін (true) анықтау;

5) Айнымалыларды (var) сипатгау;

6) Процедураларды (procedure) сипатгау;

7) Функцияларды (function) сипатгау;


оператор

Белгіні сипаттау



Тұрақтыны сипаттау

Типтерді анықтау

Айнымалыларды сипаттау

Процедураны сипаттау

Функцияларды сипаттау

4. Turbo Pascal- дағы енгізу және шығару операторлары.

Паскаль тілінде мәліметтерді енгізу және шығару үшін, яғни адам мен компьютер арасында мәлімет алмасу мақсатында алдын ала анықталған Input, Output файлдары қолданылады. Программа берілген мәндерді Input файлынан алады да, алынған нәтижені Output файлына орналастырады. Стандартты енгізу файлы болып пернетақта, ал шығару файлы болып дисплей экраны саналады. Ол үшін енгізу операторы пайдаланылады.

Паскаль тілінде мәлімет енгізетін READ ( READ - ағылшынша оқy )

операторының жалпы турі (пішімі) төмендегідей:

Енгізілетін айнымалылардың мәндері integer, reаl, char немесе stгіпg (сөз тіркесі) типтеріне жатуы мүмкін. Логикалық айнымалылардын мәндері өз типтеріне сәйкес Паскаль тілінің ережесі бойынша енгізіледі. Егер ол шарт бұзылса (мысалы, а1 типі integer болса, ал енгізгенде сhаг типтес мән терілсе), онда экранға енгізу-шығару қатесі шығады, оның пішімі мынадай болып келеді:

Мысал.

І: real;

К: cҺar;

Read (І, J, К);

...

Программаға мынадай бастапқы мәндер енгізіледі 212.5 38 ‘п’. Осыдан кейінгі келесі мәндер енгізілсін: 'л' 121.35 25.

Егер енгізу пернетақта арқылы емес, дискіден немесе файлдан жүзеге асырылса, онда жақша ішіне алдымен файл аты жазылады.

READLN (FN, аl, а2, ... , ап);

READLN (FN);
Мұндағы FN - енігізілетін мәндер жазылған дискідегі файлдың аты; а1- айнымалылар идентификаторлары, файлдарда да мәндер бір қатардан немесе келесі қатардан оқыла береді, сол себепті мұнда да жоғарыда көрсетілген операторлардың үш түрі қолданылады. Файлдағы мәліметтер де бір-бірінен «бос орын» немесе «енгізу» пернесін басу арқылы бөлінуі тиіс, яғни файлға енгізілгеннен кейін «_», ал енгізу соңында «Enter» пернесі басылады.

Файлдардан мәлімет енгізу мысалдары кейінірек қарастырылады.

Сонымен, параметрлердің сандық мәндері бір - бірінен бос орын арқылы

ажыратылып жазылады. Мәндерді беріп болдық дегенді білдіру үшін Enter (енгізу) пернесі басылады. Мысалы, енгізу операторы READ (А,В,С); түрінде берілсе, парметрлерге мәндер былай беріледі: 5 _ 6.2 _ 4.5 Enter. Бұл жағдайда

А=5, В=6.2, С=4.5 мәндер қабылдайды. Осы мәндер арқылы программа орындалып болған соң, басқа мәндер үшін программаны қайталау қажет болса, онда программа басынан бастап қайта орындау қажет.

Айнымалы сипатталғанда нақты ретінде көрсетілсе, оған нақты да, бүтін де мән беруге болады, себебі нақты сан құрамына бүтін сан енеді. Ал машина «өзі» бүтін санды нақты сан түріне келтіріп алады.

Мысалы:

VAR

BEGIN

...

түрінде беріліп А,В айнымалылары үшін 4 5 Enter орындалса, онда машина оларды А= 4.0, В=5.0 түрінде қабылдайды.

Сандар арасында бір немесе бірнеше бос орын қалдыруға болады, себебі сан енгізілгенде бос орын есепке алынбайды.

Мәндерді енгізгенде мән енгізілген жолдан келесі жаңа жолға өту үшін параметрсіз немесе параметрге сәйкес READLN; READLN (аl, а2, ... ,аn); операторларын пайдалану қажет. Сонымен, READ (аl, а2,...,an); READLN; операторларының орнына бір ғана READLN (аl, а2,...,an) операторын пайдалануға болады.

4.2 Символдық мәліметтерді енгізу операторы.
Символдық деректерді пернетақтадан енгізу READ (READLN) операторы

арқылы жүргізіледі, оларды енгізудің төмендегідей ерекшеліктері бар.

1. Бос орын таңбасы - '_' Паскаль тілінде символ орнына жүретіндіктен,

символдық айнымалылардың мәндері (символдар) бос орынсыз жазылады.

2. Бір айнымалыға бір ғана символ меншіктеледі. Мысал ретінде төмендегі

программа үзіндісін қарастырайық:

......................

VAR А, В, С: CHAR;

.......................

READ (А, В, С);

.......................
Бұл мысалдағы READ операторы орындаларда пернетақтадан мынадай мәндер SNR енгізсек, онда айнымалылар өз орындарына сәйкес: A='S', B='N', C='R' мәндерін қабылдайды. Егер мәндерді S_N_R түрінде берсек, онда айнымалылар орындарына сәйкес A='S', В='_', С=' N' мәндерін қабылдайды да, соңғы екі таңба ешқайда енгізілмейді.

3. Символдық айнымалыларды енгізудің тағы бір ерекшелігі - тек Eпter

пернесі басылса да, оны READ операторы бос орын символы ретіндe қабылдайды. Мысалы, айнымалыларға: А=3, В=4, C='W', D='F' ,мәндерін меншіктеп, оны экранға шығару қажет болса, онда оған мынадай программа жазу керек:

VARA, В: INTEGER;

С, D: CНAR;

BEGIN

READ (А, В);

READ (С, D);

WRlTELN (А, В, С, D);

END.

Бұл программа орындалу кезінде пернетақтадан мынадай мәндер енгізілген болса:

WF

READLN;

READ (С, D);

READ (А, В);
Программада сандық және символдық мән қабылдайтын айнымалылар үшін екі рет енгізу операторын жазудың да қажеті жоқ. Жоғарыдағы екі оператор орнына READ (А, В, С, D) операторын ғана жазуға болады. Егер READ (А, В, С, D) операторын орындауда айнымалыларға мәнді былай берсек:
45 31

KN

онда дисплей экранында 4531К көрінеді, демек А = 45, В = 31, С= ‘_’, D= 'К' болғаны, ал егер мәндер былай берілсе:

Онда дисплейден 4531KN көрінеді, яғни осылай береді.

Readln операторы көмегімен пернетақтадан бір символ енгізіп оны экранның келесі қатарына қайта шығаруды орындайтын testread программасының мәтіні төменде келтірілген.
var сҺ: cҺar;

begin

writeln (сҺ,' символы енгізілді ');

write ('Enter пернесін басыңдар'); readln

end.
Егер осы программаның 'Символ енгізіндер:' деген хабарламасынан кейін бір символ пернесін басып, оны босатпасақ, онда сол басылған символ бейнесі экранға 127 рет шығады да, одан кейін тек тырсылдаған дыбыс қана естіледі. Бұл 127 символ сақтай алатын пернетақта буферінің енгізілген таңбалармен толып қалғанын көрсетеді.

Негізінде, перне басылғанда бірден екі код қалыптасады, оның алғашқысы символ коды, ал екіншісі - кеңейтілу немесе сканерлеу коды. Алфавиттік-цифрлық перне басылғанда, олардың символ коды пайдаланылады. Ал кеңейтілу коды басқару пернелері (Ctrl, SҺift, Caps Lock, , , , , F1, F 2 т.б.) үшін өте маңызды. Бұлардың символ коды нөлге тең болып саналады да, программаларда олардың тек сканерлеу коды пайдаланылады. Скарнерлеу кодын пайдалану Турбо Паскаль программасының CRT модулінін Read Кеу функциясы арқылы жүзеге асырылады. Символ енгізу кезінде бұл Функция курсорды келесі орынға жылжытпай, ол орынға кез келген символ бейнесін шығара алады. Келесі testread2 программасы Read Кеу функциясын пайдаланып, кіші латын әріптерін бас әріптерге түрлендіреді.

Begin

Repeat

write (Up Case( сҺ));

until сҺ ='z",

end.

сканерлеу коды берілген.

Басылған пернелер	Сканерлеу коды	Басылған пернелер	Сканерлеу коды
Ctrl+@Ctrl+3 SҺift+Tab Alt+ 1..Alt+= Alt+Q ..Alt+P Alt+A ..Alt+L Alt+Z ..Alt+M Alt+Enter Ноте Ctrl+Home Ctrl+PgUp End	3 15 120..131 16..25 30..38 44..50 28 71 119 132 77 79 80	PgDn lns Del Fl ..FI0 SҺift+F 1..SҺift+F 10 Ctr1+Fl ..Ctrl+Fl0 Alt+F 1..Alt+F 10 Ctrl+PrintScreen PgUp 75 Ctrl+ Ctr1+End Ctrl+PgDn	81 82 83 59..68 84..93 94 ..103 О 104..113 114 73 Ctrl+ 115 116 117 118

Төмендегі scan_codes программасы басылған пернелердың сканерлеу кодын

анықтауға арналған. Ол программамен жұмыс істеу барысында Сtгl + PrtSс (принтерге экрандағы мәліметті шығару) немесе Ctr1+Alt+Del (ДОС-ты· қайта жүктеу) пернелер комбинациясын басу керек емес, ал Ctr1+Break пернелерін басу программа жұмысын тоқтатады.

Uses CRT;

Var сҺ: char;

Begin

Wrіtеlп('Программа жұмысын тоқтату үшін Ctrl+Break пернелерін басыңдар');

repeat

wrіtеlп('Келесі перне: ');

writeln;

writeln ('Символдық перне. Огd (сҺ) = " Ord(ch))

else

begin

сҺ : = Read Кеу;

writeln ('Сканерлеу коды: " Огd(сҺ));

end·,

end.

4. Символдық және сандық мәндерді енгізгенде, көбінесе EOLN (еnd of linе - жол соңы) стандартты функциясын пайдалану қолайлы болады. Бұл Функция мәні "жолдың соңы болды " немесе "мәндер беріліп болды" дегенді білдіретін Enter пернесі басылғанда ғана ақиқат (TRUE) болады да,қалған жайғдайлардың барлығында жалған (FALSE) болады. Бұл Функция көбінесе циклдік операторларда пайдаланылады.

4.3 Мәліметтерді шығару операторы.
Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін WRITE (жазу) операторы (процедурасы деп те айтылады) қолданылады:
WRІTE (аl, а2, ... ,an);
Мұндағы жақша ішінде жай айнымалылар немесе апострофтармен қоршалған символдар тобы болуы мүмкін. Мысалы, егер B=17.15. болып, мына команда орындалғанда:
WRlTE ('В мәні=', В);

экранда

деген сөз тіркесі көрінеді.

Шығарлатын мәндердің түрі айнымалылардың типі арқылы анықталады, олар iпteger, real, Вооlеап (true, false), char, striпg сияқты типтер түрінде беріле береді.

Шығарылатын параметрлер бір-бірімен үтір арқылы ажыратылыn, WRITE түйінді сөзінен соң жай жақша ішіне жазылады.

Шығару операторында жақша ішінде қағазға немесе экранға шығарлатын мәнінің пішімін- оның алатын орнын, яғни енін толық көрсетуге болады. Бүтін санды оның енін көрсете отырып экранға шығаруға болады, мысалы: b айнымалысының бүтін түрдегі мәнін көрсету

«56»

Нақты сандар ушін оның жалпы енін, сонан соң бөлшегі алатын орынды көрсету қажет, сол себепті аралас сандарды бейнелеуде оның ені қос нүктемен бөлінген екі бүтін сан арқылы жазылады. Сонымең нақты сан үшін пішім екі саннан тұрады:

ІІ- үтірден кейін алынатын бөлшек цифрлар саны.

Мұндағы 5 - нәтижеге берілген барлық орын, 2 үтіпден соңғы бөлшек бөлігіне берілетін орындар саны. Мысалы, С= - 145.7865 болғанда WRITE (С: 8: 3) операторы экранға - 145.786 мәнін шығарады, мұндағы жалпы орындар саны - 8, ал бөлшек үш санмен бейнеленетіндіктен соңғы бір цифр жазылмай қалып отыр. С айнымалысының берілген мәнін толық бейнелеу үшін WRITE (С: 9: 4) операторын жазу керек еді. Жалпы нақты санды экранда бейнелеу операторының жазылу түрі:

Егер нақты сан үшін: WRIТЕ ('Ү =', Ү: 8: 3) пішімі берілсе, ал оның мәні Ү=1.76 болса, экраннан Ү=1.760 тіркесі көрінеді.

Паскаль тілінде параметрсіз шығару операторы WRITELN жаңа жолға өту үшін қолданылады.

Егер WRITELN (аl, а2, ...,an); операторы қолданылса, онда аl, а2, ... ,аn. мәндерін экранға шығарған соң курсор келесі жолға көшеді.

WRITE операторын түсініктеме беруге қолдануға болады. Мысалы:

А, В, С мәндерін енігізіндер:

түсініктеме сөзі шығады, сонан кейін үш сандық мән енгізілуі тиіс.

Мысалы,
WRITE (' Т = ' , N: 3,": 4, ,М = ' , М: 4: 2)

болса, онда Т-ның үш орынды мәнінен соң 4 бос орын қалады да, одан соң М-нің нақты мәні жазылады.

Айталық, х= 7, ү= 15, Z= 11, ал R= 450,08 болсын, оларды экранға

шығарудың әр түрш тәсілдерін мына кестеде көрсетілген.

Оператордың жазылуы	Экрандағы нәтижесі
Write (х, у); Write (Х'_,_' ,у); Write ('Х =',Х); Write (Х, ": 3, Z); Write (Х+Ү =',Х+Ү); Write (Z,'- соңы); Write ('бітті'); Write (R);	7 15 7_,_ 15 Х=7 7 11 Х+Ү=22 ІІ-соңы бітті 4.5008Е+02

5. Блок схема құрылымы.

6. Программаның түсінігі.

Бұл блок - схемада n таңбасын студенттер санына өзгертеміз. With - оператор көмегімен студенттердің аты жөнін; тобын, туғaн жылын және әрбір пән бойынша алған бағаларын енгіземіз. Fоr оператор көмегімен студентердің әрбір пән бойынша алған бағаларының орташа бағасын есептейміз және олардың жауабын шығарамыз.

7. Қолдану ережесі.
Программаны іске қосыңыздар. Программа А:\ Student. ехе орналасқан.

Сіздің алдыңыздан меню терезесі көрінеді. Көрінген меню терезесінен керек жолды таңдап алып, (бағыттаушылар жоғары, төмен) таңдауды растау үшін "Enter" пернесін басыңыз.

Егер сіз «Программа туралы» жолды таңдасаңыз, онда сіз Авторы кім

екенін және программа аты туралы ақпарат көресіз. Жалғастыру үшін "Enter" пернесін басыңыз.

Егер сіз "Енгізу" жолын тандасаныз, онда алдыңыздан "Turbo Pascаl - дағы енгізу және шығару операторлар программасы" - на хабарлама шығады. Студенттердің санның енгізіңіз, "Enter" пернесін басыңыз, содан соң студенттердің аты - жөнің енгізіңіз, "Enter" пернесін басыңыз, сонан кейін олардың тобын енгізіңіз, "Enter" пернесін басыңыз және туған жылын енгізіңіз, "Enter" пернесін басыңыз,осылардан кейін студенттердің әрбір пән бойынша алған бағаларын енгізіңіз, "Enter" пернесін басқаннан кейін бастапқы меню терезесіне шығасыз.

Енгізілетін мәндерді енгізіп болғаннан кейін «Жауабы» жолын таңдасаңыз экранға программа нәтижесі шығады.

«Шығу» жолын тандасаңыз программадан шығасыз .

8. Программа.

{О каждом студенте известна следующая информация

~ Ф.и.о.

~ Год рождения

~ Группа

~ Оценка по математики

~ Оценка по истори

~ Оценка по в.т.

~ Оценка по статистики

Сформируйте таблицу, записав в нее всю известную о қаждом студенте и его средний балл. Подсчитайте средний балл по каждому предмету выведите таблицу на экран дисплея в алфотвитном порядке.}

{Подключения модуля CRT.}

Uses CRT;

{Описания записи о каждом студенте. }

tablica=record

паmе: string[15];

group: string[6];

god: integer;

vt, history, stat, math: byte;

sr bal:real;

end;

i,j, n:integer;a:tablica;

{Таблица- массив записей.}

mas: array [1 .. 30] of tablica;

{Переменные для сравнение средних значении пo предметам. }

s vt, s history, s stat, s math: real;

begin

{Bвод количества n записи.}

{Ввод элементов в массив записей.}

for і:=l to n do

with mas [і] do

begin

writeln (' і=', і: 4);

readln (nаmе);

writeln('GROUP') ;

readln (group);

writeln ('Year');

readln (god);

writeln ('Otsenki');

readln(vt,history,stat,math);

sr_bal:=(vt+history+stat+math)/4;

end;

s vt:=0; s history:=0; s stat:=0; s math:=0;

for і:=l to n do

begin

s history:=s history+mas[i] .history;

s stat:=s stat+mas[i] .stat;

s -math:=s -math+mas[i] .math;

end;

s vt:=s vt/n;

s stat:=s stat/n;

s math:=s math/n;

{Упорядочение массива записей в алфавитном порядке фамилии.}

for і:=l to п-l do

for j:=l to п-l do

if mas[j] .name>mas[j+l] .пате then

begin a:=mas[j];

та s [j ] :=та s [j +1] ;

mas[j+l] :=а;

end;

{Вывод результатов.}

write(' ':8,'FIO , , .. 4) .,•

wr і te (' ': 2, 'GROUP ');

write(' ':l,'Year ',":2);

write (": 3, 'OTSENKI', '

writeln('Sr.Bal') ;

for і:=l to n do

with rnas[i] do

write(narne:15);

write (' ',group: 8);

write(' ',god:4);

-- _. о. _

writeln(' ',vt:з,' ',history:3,' ',stat:3,’math : 3,' ', sr_bаl : 5 : 2) ;

end;

writeln (' , ' Sr. bа1: ' " ': 24, s_vt: 3 : 1, ' ',s_history:3:1, , ',s_stat:3:1, S rnath:3:1);

9. Программаның нәтижеcі.

2. і= 1 Ф.И.О.:Бисенов Нүргелді

3. Группа: 11-122

4. Год рождения: 1988

5. Отценки: 5454

6. і= 2 Ф.И.О. : Бақтығалиев Бекнұр

7. Группа: 11-122

8. Год рождения: 1989

9. Отценки: 5 4 5 5

10.і = 1 Ф.И.О.: Амангелді Медет

11.группа: 11-122

12.Год рождения: 1989

13.0тценки: 5 444
Енгізілген мәндердің нәтижесі:
Ф.И.О. Группа Год рождения Отценки Среднии бал

Бақтығалиев Бекнұр 11-122 1989 5 4 5 5 4.75

Бисенов Нүргелді 11-122 1988 5 4 5 4 4.50

Амангелді Медет 11-122 1989 5 4 4 4 4.25

Средний бал: 5.0 4.0 4.7 4.3

10. Қорытынды.

11. Қолданылған әдебиеттер.