Тақырып. «Арнайы педагогика» Кіріспе. Арнайы педагогика теориясының жалпы сұрақтары
Түрлі мәдениеттерде дамуында ауытқуы бар түлғалар
жүктеу/скачать 262.77 Kb.
|
| 2.Түрлі мәдениеттерде дамуында ауытқуы бар түлғалар.
Арнайы педагогика пэнінің міндеттері түрлі мәдениеттерде жалпы кезеңдерді бөлу арқылы діни қалыптасуына байланысты: Мүмкіндіктері шектеулі адамдарға білім берудің арнайы жүйесінің қалптасуын түсіндіру эр тарихи дэуірлерде дамуында ауытқуы бар балаларға қоғам жэне мемлекеттің көңіл өлуін зерттеу отандық және шетелдік арнайы педагогиканың даму деңгейіне салыстырмалы анализ мемлекетіміздегі жэне шетелдегі дамуында ауытқуы бар адамдарға арнайы білім беру жүйесінін қалыптасуының елеулі мэдени негіздерін түсіндіру. Білім алуда мүмкіндігі шектеулі түлғаларға эзірден қорғау проблемаларын зерттеу.Тарихи мәліметтер бойынша кемтарлық жэне әртүрлі кемістіктер адам баласының жаратылу кезеңінен болады.. Ғылыми зерттеулер даму деңгейіне байланысты кемтарлыққа көзқарас эртүрлі болады. Ертедегі римде кемістіктері бар балалардан қүтылуға асыққан оларды ормандарға немесе адам баспайтын жерге апарып тастайтын, кейде өлтіруге дейін барған. Өйткені кемтар балаларға қүдайдың қарғысы тиген, оларға дені сау адамдар арасында орын жоқ деген орта ғасырдағы. Кемтарлыққа көз-қарас өте нашар болады. Әсіресе кемақыл психикасы зақымданған балалардың жағдайы қиын болған. Оларды жазалап қамауда үстап, қоғамнан аластатқан. Орта ғасырдың соңғы кезеңіне қарай феодалдық қоғам қойнауында капиталистік мануфактура дамыған кезде қала халқының ішіндегі түрлі кемістіктер, психикалық аурулар қоғам назарын өзіне аударды.. Бірақ бүл кезде қоғамдық идеологияда емдеу үстем болды - осыған сәйкес аталған кемістіктер, психикалық аурулар жын-шайтан айналдырған адамдар ретінде қарастырылды. Ауруларды монастірге жіберетін, Москва русьтерін де солай еткен. Алайда кейбір ерекшеліктерде болады. Мысалы, орыс жерінде психикалық ауруларға дуаланған адамдар ретінде қараған, ауруларға жүмсақ қарым-қатынаспен қарауды сүрады шіркеу кейіпкерлермен қатар күрес жүргізген. ХУ-ХУІІ ғасырда Еуропа елдерінде кемістіктері бар адамдарға психиологиялық ауруларға арналып баспаналар үйымдастырылды. Қараңғы орындарда шіріп кеткен төсеніш сабақтың үстінде олар шынжырмен байланып жылдар бойы, тіпті ондаған жылдар бойы жатты. Олар аяусыз соққыға жиі үшырайтын. Дегенмен зиялы қауым ішінде кемтарларға жанашырлық көрсеткен адамдарды жэне дэрігерлер мен оқытушылардың көмегі көбірек тиді өйткен, басқа мамандарға қарағанда осы мамандықтар кемақыл балалармен жиі кездесетін болған. Бүл адамдарды осындай азапта қатаң 18 ғасырда аяқ шеніне дейін жалғасты. Кемтар балаларға сапалы көмек беруді алғашқылар қатарында медицина саласының мамандары болған. Олардың назар аударғандары кемақылдықты өте ауыр ауру түріне душар болған күрделі кемістіктері бар балалар болған. Ол кезде мүндай мүндай балаларды қоғамдық ортаға бейімдеп жағдайын жеңілдету мүмкін емес деген көзқарас қалыптасқан. Аномальды балалар қай кезде де философиялық ойға негіз болып келеді. Сондықтан да философтар, егер баланың қүлағы есітпесе, көзі көрмесе, дүрыс сөйлемесе оның дүниені, өзін қоршаған ортаны танып - білуі қалай өтеді деген мэселемен шүғылданды. Аристотель аномальды балаларға арналған екі трактат жазды. Кардано, Гольвеций, Дидро және басқалар аномальды балалар туралы арнайы кітаптар жазды. А. И. Радищев өзінің атақты трактатында аномальды балалар дамудың кейбір заңдылықтарын анықтады. Неміс философтары Кант жэне Бауэр аномальды балалардың даму ерешеліктері жөнінде жазған. Организімнің аномальдық түрғыда бүзылу механизмі қандай деген мэселе өте ерте кезден көңіл бөлінді. Бір немесе екі орган жүмыс істемей қалғанда, басқалары өзара қандай қарым - қатынаста болады? Бала естімегенде оның өзі қандай күйде болады? Көрмеген кезде күлақ қандай қалыпта болады? Баланың орталық жүйке жүйесі бүзылғанда, сезім органдары қандай күйде болады? Атап айтқанда, мүндай мэселелерімен Дарвин жэне жаратылыс ғылымының басқа да өкілдері айналысты. Қазіргі уақытта дамуында ауытқуы бар балалардың ішкі процестері мен механизмдерін танып білуге үлкен көңіл бөлінуде. Аномальды балаларды зерттеу жүйесінде ғылымның жаңа бөлімі пайда болды. Оның көру мен есту түйсіктерін тікелей зерттеумен айналысқан жэне ақыл - ой кемдігінің клиникасын зерттеген саласы бөлініп шықты. Аномальды балаларды зерттеудің қажеттілігінен дэрігерлер, физиологтар жэне медицина -биология ғылымының басқада өкілдері күш біріктіріп жүмыс істеуде. Педагогтар аномальды балаларды оқытудың эр түрлі жүйесін қолданып, бар күш - жігерін жүмсап бақты. Буржуазиялық элем мүндай бастама атаулының барлығына дерлік салқын қарады. Сондықтан да аномальды балаларды оқыту процесі өте кеш - XVIII ғасырдың соңы мен XIX ғасырдың басында басталды. Бүл уақытта аномальды баланы жеке оқыту тэсілі орын алады. Бүлай оқыту мен оны эксперимент түрінде жүргізілген кейбір ғылымның өкілдері айналысты. Ал капиталистік қоғамда осы уақытқа дейін аномальды балаларды мемлекет тарапынан, шіркеулік жэне әлденеше мемлекеттік оқу орындары ғана бар болды. Міндетті түрде жалпыға бірдей оқу жүйесі де жоқ еді. Капиталистік дүние аномальды балаларға шын мәнісінде өте эділетсіздікпен қарады. Алайда өмір өз талабын орындатуда. Сондықтан да соңғы 20-30 жылдарда кемістігі бар балаларды оқыту жүйесі кеңейтілді, осы категориядағы балаларды зерттеу жүмыстарын қолға алынып, көптеген лабораториялар қүрылды. Халықаралық конгрестер мен кеңестер тағы басқа жиі өткізіліп жүрді. О”сы жылдарда элденеше рет мылқаулық жөнінде жэне көрудің бүзылуына байланысты халықаралық конгрестер өткізілді. Бала тілінің бүзылуы жөніндегі 16-Конгреске даярлық жүмыстар жүріп жатты. Совет қүрылысы аномальды балаларга қатысты капиталистік қүрылыс тудырған бөгеттердің барлығын да жойды. В.И.Ленин 1918 жылдың өзінде - ақ аномальды балаларды тэрбиелеудегі жэне оқудағы барлық шектеулікті жою жөнінде дереке қол қойды. М.И. Калинин 1931 жылы міндет тітүрде жалпығы бірдей оқуды енгізу туралы декретке қол қойды. Социалистік қоғамның аса ірі қайраткерлері А.В. Луначарский, А.М. Горкий, Н.К. Крупская өз еңбектерінде аномальды балаларды оқыту жэне тэрбиелеу жөнінде элденеше рет мэселе көтерді. Біздің елімізде аномальды балаларды тәрбиелеп, оқудың мемлекеттік негізі қүрылған, арнаулы мекемелердің жүйесі бар. Бүл жүйе бойынша бастауыш білім беретін кластар ғана жүмыс істеп қоймады, сонымен қатар орталау жэне орта білім беретін кластар да жүмыс істейді. жүктеу/скачать 262.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|