Тақырып. «Арнайы педагогика» Кіріспе. Арнайы педагогика теориясының жалпы сұрақтары
Сөйлеумен тілдіңқалыптасу жәнеәлеуметтенуінедаму бүзылыстарының ықпалы
жүктеу/скачать 262.77 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мимика-жест
| 3.Сөйлеумен тілдіңқалыптасу жәнеәлеуметтенуінедаму бүзылыстарының ықпалы.
Тіл кемістігі дегеніміз-сөйлеу қабілетінің психофизиологиялық механизмінің бүзылу салдарынан сөйлеушінің сөйлеу тілінің қоршаған ортаға тэн мөлшерден ауытқуын айтамыз.Сөйлеу тілінің бүзылуының сипатына қарай бүзылу өз бетінше пайда болып,ол жоғалмайдыдайта бекиді.Одан эрі дамуына жағымсыз әсер етеді.Сөйлеу тілінің ең ауыр кемістігі төрт апталық және төрт айлық аралығында дамудың бүзылуынан пайда болады.Сонымен бірге тіл кемістігі табиғи жэне функционалды тіл кемістігі болып екіге бөлінеді.Іштегі нэрестенің бүзылуына анасының екіқабат кезіндегі токсикоз,вирусты жэне эндркринді аурулар,қанның резус факторының сэйкес келмеуі, жатырдың бала басын қысып қалуы,қан тамырларының жарылып кетуі,менингит,энцефалит,орталық жэне шеткі жүйке жүйесінің бүзылуы,түқымқуалаушылық,элеуметтік жагдайлардың қолайсыздыгы т.б. Саңырау балаларды оқыту барысында ауызша, жазбаша, дактильді жэне мимика - жесттік сөз қалыптасады. Саңырау балалар сөйлемегендіктен өзара қарым - қатынас, араласуы бэсеңдейді. Заттарды елестету мүмкіндіктері, жалпы дамуы төмендейді. Ауызша сөзді қабылдай алмагандықтан бүл балалардың сыртқы өмірді толық қабылдай алмауы, оның сыртқы тітіркендіргіштерге реакциясы төмен жэне тарылган. Саңырау балалар басқа сақталган талдагыштарды қоршаган шындықты тану, түрмысқа бейімделу үшін қолданады.Көрнекі - көрудің түрлері ауызша - логикалық қабылдаудан басым болады. Саңырау балалардың ауызша - сөйлеуін, тілінің дамуын, негізінен жазу жүмыстары, оқу процесстері қүрастырады.Сондықтан қарым - қатынас, араласу мүқтаждыгы сөздің көмегінсіз іске асырылуы мүмкін емес. Саңырау балалар заттардың суреттердің, эрекеттенудің көмегімен түрліше араласу қатынас амалдарын іздейді жэне шарасыз араласу түріне жүгінеді: мимика жэне жест арқылы сөйлесу, мимика жэне жест арқылы көрсетіп сөйлеу жүйесі. Әр сөздің өзіне қатысты белгісі бар. Алайда мүндай сөз дөрекі жэне өзгеше. Дені сау балаларда ауызша сөйлеу мөлшері естуімен қабылданады, ал саңыраулар осы мақсатқа көру процессін пайдаланады: еріннен оқу сияқты.Саңырау балага тэн түрліше дауыс бүзылулары кез-деседі:элсіз дыбысталу,биіктегі бірдейемес, мыңқылдақтық,фальцет,дыбыс тембрінің жасандылыгы. Саңырау балаларға арнайытэрбиелеу, оқыту эдістерін үйымдастырмайынша оларға толық жәрдем беру мүмкін емес. Ауызша сөйлеу жэне сөздерді ойланып сөйлеу арқылы ойлау эрекетінің қалыптасуы интеллектінің дамуында басты роль атқаратыны даусыз.Саңырауларды оқыту барысында жазбаша жэне дактильді сөз қалыптасады. Дактилология — мылқаулардың ымдау арқылы сөйлесу тэсілі. Дактилологиядағы әріптер, саусақты белгілі бір орынға қою арқылы сипатталады. Әр әріп дактильдік таңбамен белгіленеді. Мүнда Саусақтарды эліппе етіп, дактильді белгілермен сөздерді алмастырады. Дактильді сөз - бүл естуінде ауытқуы бар түлғалардың ауызша сөйлеуінің өзгеше, ерекше түрі, ауада қол саусақтарының қозғалысымен сөздің жасалуы болып табылады. Мимика-жест — бүл сөйлеудің қарапайым, жай формасы. Кереңдер тек арнаулы оқытуда ғана сөйлеуді меңғере алады. Бүнда көру, тактилді-вибрациялық анализаторлар қолданылады. Саңырау балалар заттардың суреттердің, әрекеттенудің көмегімен түрліше араласу қатынас амалдарыніздейді және шарасызараласу түріне жүгінеді: мимика жэне жест арқылы сөйлесу, мимика және жест арқылы көрсетіп сөйлеу жүйесі. Әр сөздің өзіне қатысты белгісі бар. жүктеу/скачать 262.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|