«Теориялық деректану» пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Құрастырушы: _________________т.ғ.д., профессор Жүсіпова Л.Қ.

Тарих кафедрасы

050114-Тарих мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған «Теориялық деректану»

пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 07.08.2004ж. № 671 - бұйрығымен бекітілген 050114 –Тарих мамандығы бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты негізінде әзірленген
20__ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама.
Кафедра меңгерушісі_______Мамытова С.Н. 20__ж. «____» ________
Факультет деканы ____ Акишев А.А. 20__ж. «___»__________
Факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 20__ж. «___»__________№____ хаттама
ОӘК төрағасы ______Батталов Қ.Қ. 20___ж. «_____»___________

ақпараты

Жүсіпова Лаура Қуандыққызы – тарих, археология және этнология кафедрасы профессоры, тарих ғылымдарының докторы

Кафедра №431 аудиторияда орналасқан. Байланысу телефоны: 13-26.
2 Пән туралы мәліметтер

Атауы: «Қазақстан аумағындағы Ресей империясының мемлекеттік мекемелердің тарихы».

Сағат саны: 180 сағат

Курс 3 семестрлерге арналған.

Бақылау формасы: емтихан.

Сабақтарды өткізу орыны мен уақыты Оқу үрдісін ұйымдастыру және басқару департаменті бекіткен кестеге сәйкес белгіленеді.

Бұл элективті пән Қазақстан территориясындағы Ресей империясының мемлекеттік мекемелерін енгізу және олардың даму тарихымен, осы мекемелердің патшаның отаршылдық саясатын жүзеге асырудағы рөлі және орынымен таныстыруға бағытталған.
3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр	Кредиттар саны	Аудиториялық сабақ түрлері бойынша қарым-қатынас сағаттарының саны						Студенттің өздік жұмысының сағат саны		Бақылау нысаны
		барлы-ғы	Дәріс	практи-ка	Зертха-налық	студия-лық	жеке	барлығы	СРСП
3	2	45	30	15				45	15	Емт.
Бар-лығы	4	45	30	15				45	15

4 Пәннің мақсаты және міндеттері

Пәннің мақсаты – деректің табиғатын белгілі уақыттағы әлеуметтік жағдайда пайда болған, сол жағдайды бейнелейтін және өзін жасаған субъект туралы мәлімет беретін тарихи таным құралы ретінде зерттеу.

Пәнді оқытудың міндеттері:

деректерді іздеп табу, таңдау және сыни талдай білу қабілетін қалыптастыру;

-тарихи зерттеудің өкілетті тарихи – ақпараттық негізін жасау;

-деректанудың ұғымдық – терминологиялық аппаратын меңгеру;

-деректерді талдау барысындағы білім жүйесін қалыптастыру және оны іс жүзінде пайдалана білу мүмкіндігін игеру;

-Қазақстан тарихының негізгі кезеңдерінің деректерімен және олардың ерекшеліктерімен таныстыру.

Постреквизиттер

Курсты меңгеру нәтижесінде студенттер білуі тиіс:

-деректерді деректанулық сыннан өткізу;

-тарихи деректерді жан – жақты талдау;

-тарихи құжаттарды бір – бірімен салыстыру;

-деректердің шынайылық дәрежесін анықтау;

-деректерді сыныптау жолдарын меңгеру.

Курсты оқытудың нәтижесінде студенттер мынандай теориялық ілімдерді игеруі тиіс:

-осы пәнді оқытуда студенттер деректанудың теориялық және методологиялық мәселелерін, әдіс – тәсілдерін, принциптерін.

Пәннің тақырыптық Үлгі

жоспары Ф СО ПМУ 7.18.2/07


3. Пәннің мазмұны

«Деректану» пәні тарихи пәндердің цикліне кіреді. Курстың мақсаты мен міндеттері студенттің 18-20-шы ғасырдың басындағы қазақ даласында ғы деректермен жұмыс, оның дамуы, рөлі мен орыны туралы білім жиынтығын алуды қажет етеді.

Пән 30 апта бойы оқытылады. Пәннің жалпы еңбек көлемі – 90 сағатты құрайды, оның 60 сағаты аудиториялық сабақтарға 15 сағат студенттердің өзіндік жұмысына бөлінген.
10 Курс компоненттері

10.1 Пән тақырыптарының мазмұны

1-тақырып. Кіріспе

Қазақстан тарихын ғылыми кезеңдеудің негзідері және Қазақстан тарихының деректері туралы жалпы түсінік.

Тарихи деректер бейнелеу теориясы тұрғысынан. Деректердегі объективтілік пен субъективтілік туралы. Тарихи шыңдық пен деректің, дерек пен тарихшының диалектикалық байланыс механизмі. Тарихи танымның ретроспективті сипаты. Тарихи дерек ұғымы ақпарат теориясы туралы білім тұрғысынан. Деректану және тарихи зерттеу.

Тарихи деректер эволюциясы. Қазақстан тарихы деректерінің түрлік өзгерістерге ұшырауының өзіндік ерекшеліктері. Деректердің дамуының негізгі тенденциялары.

Орыс тарихшысы В.О.Ключевский XIX ғ. соңындағы Ресей тарих ғылымының ерекшелігі мен міндеттері, тарихи деректер, тарихи сын және тарихи сынның ерекшеліктер туралы. А.С.Лаппо – Данилевскийдің (1863 – 1918) деректану методологиясы туралы концепциясы. Деректану – тарихи деректер туралы біртұтас жүйелі ғылым.

Е.Бекмахановтың деректанушылық көзқарастары. О.Сүлейменовтың “Азия” – сы және деректің түпнұсқалық проблемасы. Қазақтың деректанушы ғалымдары және олардың еңбектері. Қазақстан тәуелсіздігі және деректану ғылымы.

Объективтік принцип, тарихилық принцип, партиялық принцип – деректану методикасының негізгі принциптері.

Деректермен жұмыс істеудің негізіг үш кезеңі: деректерді іздеу, табу (деректанулық эвристика), деректанулық талдау (сын), деректердегі алынған мәліметтер нақты зерттеулерге пайдалану, тәсілдерін жасау (методика).

7-тақырып. Деректің пайда болуын сынау

Дерек авторының не құрастырушының атын анықтау (атрибуция). Тарихи деректің әлеуметтік функциясын анықтау. Деректанудың шынайылық проблемасы. Тарихи деректану ғылымындағы өкілеттілік проблемасы.

Шежіренің деректік маңызы, орыны, ерекшелігі. Шежіренің түрлері. Шежіренің тарихи дерек ретіндегі эволюциясы. Шежіренің пайда болуын сынау. Шежіредегі объективтілік пен субъективтілік. Шежіретану – кезеңдері мен қажеттілігі. Ш. Уәлиханов, А.Байтұрсынұлы шежіренің деректік маңызы мен ерекшелігі туралы. Шежіренің қазақтардың этногенезисін, Қазақстан территориясында тайпалардың орналасуын, түркі халықтарының этногенетикалық байланыстарын зерттеудегі маңызы. Шежіретану проблемалалары.

Араб деректері, IX – XIII ғғ. ал – Жазидің, ибн – Фадлан, ал Факихтың т.б. тарихи трактаттары, ал – Масудидің (“Ахбар – аз - заман”), Худун ал – Алемнің (Дүние шеңбері. X ғ.), Ибн – Хордабектің (“Шет аймақ кітабы ”), Ибн – Рустенің ( “Асыл алқалар кітабы”) т.б. тарихи – географиялық еңбектер мен географиялық карталардың деректік маңызы және оларға деректанулық талдау жасау жолдары.

Батыс Европа саяхатшылары Плано Карпиниди (1182 – 1252), Вильгелм Рубруктің, Марко Полоның т.б. жазбалары.

10-тақырып. Жылнамалар және жылнаматану

Қазіргі жылнаматану проблемалары: жылнама жазушылықтың бастапқы кезеңін қалпына келтіру, жылнаманың шынайылық проблемасы, жылнаманың өкілеттілік проблемасы.

Дулатитану ғылымының қалыптасуы. “Тарих–и Рашидидің” деректік маңызы. Қадырғали би Қосымұлының “Жылнамалар жинағы”. Деректанулық талдау. Әбілғазы Баһадурдың (1603 – 1663) “Түріктер шежіресі”, “Зафарнама” және “Бабурнама”.

Батырлар жырының тарихи дерек ретіндегі маңызы, орны, ерекшеліктері. Оларды тарихи дерек көзі ретінде зерттеу методикасы. “Абылай хан”, “Қабанбай батыр”, “Бөгенбай батыр ”, “Наурызбай батыр”, “Өтеген батыр” т.б. жырларға.

Ресейдің Қазақстанды отарлау саясатын тікелей іске асырушы жергілікті мекемелер: Батыс – Сібір шекара комиссиясының Орынбор облыстық канцеляриясының, губерниялық және болыстық есеп комитеттерінің, жер басқармаларының, Орынбор губернаторының канцеляриясының, Түркістан генерал – губернаторының канцеляриясының т.б. қорларының материалдары.

XX ғ. басындағы қазақ зиялыларына және “Қазақ” газетіне қатысты пайда болған бақылау және сот құжаттарының өткен ғасырдың басындағы еліміздегі азаттық үшін жүргізілген күрес тарихының деректері. 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыс тарихының деректері.

РКФСР, КСРО және Қазақстан конституциялары. Кеңестік заң қабылдау жүйесінің ерекшеліктері. Кеңестік заңдар мен заң актілерінің деректік орыны мен маңызы. Оларды дерек көзі ретінде талдаудың методтары.

Большевиктік мерзімді басылымдардың пайда болуы, сипаты, бағыт – бағдары, мақсаты және ерекшеліктері. Кеңестік газеттер мен журналдардың деректік маңызы және оларды талдаудың методтары. “Ақ жол ”, “Еңбекші Қазақ”, “Социалды Қазақстан”, “Социалистік Қазақстан” газеттері, “Қызыл Қазақстан”, “Қазақстан Большевигі”, “Қазақстан Коммунисі” журналы.

Кеңестік кезеңдегі жеке адамдық құжаттарды сыныптау. Қоғам қайраткерлерінің хаттары тарихи дерек ретінде. Күнделіктер, естеліктер, заманхаттар. Сәкен Сейфулиннің “Тар жол, тайғақ кешуі”. Куәгерлер мәліметі Зұлмат тарихының дерегі ретінде. Жеке адамдық құжаттарды зерттеу методикасы.

Кеңестік статистика жүйесінің қалыптасуы мен мақсаты. Статистикалық мәліметтердің жалпы сипаттамасы. Ауыл шаруашылық, өнеркәсіп статистикасы. Демографиялық статистика және оның Қазақстан трагедиясының тарихының дерегі ретіндегі маңызы. Халық санағын алу статистикасының міндеттері мен методы. Статистикалық материалдар мен жұмыс істеу методикасы. Математикалық талдау тәсілдерін қолдану.

Саяси қуғын – сүргін құжаттарын дерек көзі ретінде зерттеу жолдары. XX ғ. 70 – 80 жылдарындағы Қазақстандағы тәуелсіздік үшін күрес тарихының деректері.

Н.Назарбаев еңбектері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерек көзі. Сыныптау проблемасы. Маңызы мен ерекшелігі.

ҚР заң шығарушы органдарының шығарған заңдарының тәуелсіз Қазақстан мемелекетінің құрылу, қалыптасу және даму тарихының дерегі. Заң актілері еліміздегі жаңа экономикалық қатынастардың қалыптасу тарихының деректері.

10.2 Практикалық сабақтардың мазмұны және тізімі

Қазақстан тарихын ғылыми кезеңдеудің негзідері және Қазақстан тарихының деректері туралы жалпы түсінік.

2-тақырып. Деректану теориясы, тарихы және терминдері

Тарихи деректер бейнелеу теориясы тұрғысынан. Деректердегі объективтілік пен субъективтілік туралы. Тарихи шыңдық пен деректің, дерек пен тарихшының диалектикалық байланыс механизмі. Тарихи танымның ретроспективті сипаты. Тарихи дерек ұғымы ақпарат теориясы туралы білім тұрғысынан. Деректану және тарихи зерттеу.

3-тақырып. Тарихи деректерді сыныптау проблемасы.

Тарихи деректер эволюциясы. Қазақстан тарихы деректерінің түрлік өзгерістерге ұшырауының өзіндік ерекшеліктері. Деректердің дамуының негізгі тенденциялары.

4-тақырып. Деректанудың қалыптасуы және дамуы

Орыс тарихшысы В.О.Ключевский XIX ғ. соңындағы Ресей тарих ғылымының ерекшелігі мен міндеттері, тарихи деректер, тарихи сын және тарихи сынның ерекшеліктер туралы. А.С.Лаппо – Данилевскийдің (1863 – 1918) деректану методологиясы туралы концепциясы. Деректану – тарихи деректер туралы біртұтас жүйелі ғылым.

5-тақырып. Қазақ ғалымдары мен ойшылдарының деректанушылық көзқарастары.

Е.Бекмахановтың деректанушылық көзқарастары. О.Сүлейменовтың “Азия” – сы және деректің түпнұсқалық проблемасы. Қазақтың деректанушы ғалымдары және олардың еңбектері. Қазақстан тәуелсіздігі және деректану ғылымы.

6-тақырып. Тарихи деректерді талдау методикасы

Объективтік принцип, тарихилық принцип, партиялық принцип – деректану методикасының негізгі принциптері.

Деректермен жұмыс істеудің негізіг үш кезеңі: деректерді іздеу, табу (деректанулық эвристика), деректанулық талдау (сын), деректердегі алынған мәліметтер нақты зерттеулерге пайдалану, тәсілдерін жасау (методика).

7-тақырып. Деректің пайда болуын сынау

Дерек авторының не құрастырушының атын анықтау (атрибуция). Тарихи деректің әлеуметтік функциясын анықтау. Деректанудың шынайылық проблемасы. Тарихи деректану ғылымындағы өкілеттілік проблемасы.

8-тақырып. Халық ауыз әдебиетінің туындылары тарихи дерек ретінде.

Шежіренің деректік маңызы, орыны, ерекшелігі. Шежіренің түрлері. Шежіренің тарихи дерек ретіндегі эволюциясы. Шежіренің пайда болуын сынау. Шежіредегі объективтілік пен субъективтілік. Шежіретану – кезеңдері мен қажеттілігі. Ш. Уәлиханов, А.Байтұрсынұлы шежіренің деректік маңызы мен ерекшелігі туралы. Шежіренің қазақтардың этногенезисін, Қазақстан территориясында тайпалардың орналасуын, түркі халықтарының этногенетикалық байланыстарын зерттеудегі маңызы. Шежіретану проблемалалары.

9-тақырып. Ежелгі жазба тарихи деректер.

Араб деректері, IX – XIII ғғ. ал – Жазидің, ибн – Фадлан, ал Факихтың т.б. тарихи трактаттары, ал – Масудидің (“Ахбар – аз - заман”), Худун ал – Алемнің (Дүние шеңбері. X ғ.), Ибн – Хордабектің (“Шет аймақ кітабы ”), Ибн – Рустенің ( “Асыл алқалар кітабы”) т.б. тарихи – географиялық еңбектер мен географиялық карталардың деректік маңызы және оларға деректанулық талдау жасау жолдары.

Батыс Европа саяхатшылары Плано Карпиниди (1182 – 1252), Вильгелм Рубруктің, Марко Полоның т.б. жазбалары.

10-тақырып. Жылнамалар және жылнаматану

Қазіргі жылнаматану проблемалары: жылнама жазушылықтың бастапқы кезеңін қалпына келтіру, жылнаманың шынайылық проблемасы, жылнаманың өкілеттілік проблемасы.

11-тақырып. Орта ғасырлық жазба ескерткіштер

Дулатитану ғылымының қалыптасуы. “Тарих–и Рашидидің” деректік маңызы. Қадырғали би Қосымұлының “Жылнамалар жинағы”. Деректанулық талдау. Әбілғазы Баһадурдың (1603 – 1663) “Түріктер шежіресі”, “Зафарнама” және “Бабурнама”.

12-тақырып. Батырлар жыры – қазақтардың жоңғар шапқыншылығына қарсы күрес тарихының дерегі.

Батырлар жырының тарихи дерек ретіндегі маңызы, орны, ерекшеліктері. Оларды тарихи дерек көзі ретінде зерттеу методикасы. “Абылай хан”, “Қабанбай батыр”, “Бөгенбай батыр ”, “Наурызбай батыр”, “Өтеген батыр” т.б. жырларға.

13-тақырып. Іс – қағаздық құжаттар.

Ресейдің Қазақстанды отарлау саясатын тікелей іске асырушы жергілікті мекемелер: Батыс – Сібір шекара комиссиясының Орынбор облыстық канцеляриясының, губерниялық және болыстық есеп комитеттерінің, жер басқармаларының, Орынбор губернаторының канцеляриясының, Түркістан генерал – губернаторының канцеляриясының т.б. қорларының материалдары.

14-тақырып. Саяси бақылау және іздеу органдарының құжаттары мен сот процестерінің материалдары

XX ғ. басындағы қазақ зиялыларына және “Қазақ” газетіне қатысты пайда болған бақылау және сот құжаттарының өткен ғасырдың басындағы еліміздегі азаттық үшін жүргізілген күрес тарихының деректері. 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыс тарихының деректері.

15-тақырып. Заң актілері – тарихи дерек көзі.

РКФСР, КСРО және Қазақстан конституциялары. Кеңестік заң қабылдау жүйесінің ерекшеліктері. Кеңестік заңдар мен заң актілерінің деректік орыны мен маңызы. Оларды дерек көзі ретінде талдаудың методтары.

16-тақырып. Мерзімді басылымдар.

Большевиктік мерзімді басылымдардың пайда болуы, сипаты, бағыт – бағдары, мақсаты және ерекшеліктері. Кеңестік газеттер мен журналдардың деректік маңызы және оларды талдаудың методтары. “Ақ жол ”, “Еңбекші Қазақ”, “Социалды Қазақстан”, “Социалистік Қазақстан” газеттері, “Қызыл Қазақстан”, “Қазақстан Большевигі”, “Қазақстан Коммунисі” журналы.

17-тақырып. Жеке адамдық құжаттар тарихи дерек ретінде.

Кеңестік кезеңдегі жеке адамдық құжаттарды сыныптау. Қоғам қайраткерлерінің хаттары тарихи дерек ретінде. Күнделіктер, естеліктер, заманхаттар. Сәкен Сейфулиннің “Тар жол, тайғақ кешуі”. Куәгерлер мәліметі Зұлмат тарихының дерегі ретінде. Жеке адамдық құжаттарды зерттеу методикасы.

18-тақырып. Статистикалық деректер.

Кеңестік статистика жүйесінің қалыптасуы мен мақсаты. Статистикалық мәліметтердің жалпы сипаттамасы. Ауыл шаруашылық, өнеркәсіп статистикасы. Демографиялық статистика және оның Қазақстан трагедиясының тарихының дерегі ретіндегі маңызы. Халық санағын алу статистикасының міндеттері мен методы. Статистикалық материалдар мен жұмыс істеу методикасы. Математикалық талдау тәсілдерін қолдану.

19-тақырып. Саяси қуғын – сүргін құжаттары.

Саяси қуғын – сүргін құжаттарын дерек көзі ретінде зерттеу жолдары. XX ғ. 70 – 80 жылдарындағы Қазақстандағы тәуелсіздік үшін күрес тарихының деректері.

20-тақырып. Қазақстан Республикасы тарихының деректері (1991 – 2001 жж.)

Н.Назарбаев еңбектері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерек көзі. Сыныптау проблемасы. Маңызы мен ерекшелігі.

21-тақырып. Заң актілері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерегі.

ҚР заң шығарушы органдарының шығарған заңдарының тәуелсіз Қазақстан мемелекетінің құрылу, қалыптасу және даму тарихының дерегі. Заң актілері еліміздегі жаңа экономикалық қатынастардың қалыптасу тарихының деректері.

1-тақырып. Кіріспе

Қазақстан тарихын ғылыми кезеңдеудің негзідері және Қазақстан тарихының деректері туралы жалпы түсінік.

2-тақырып. Деректану теориясы, тарихы және терминдері

Тарихи деректер бейнелеу теориясы тұрғысынан. Деректердегі объективтілік пен субъективтілік туралы. Тарихи шыңдық пен деректің, дерек пен тарихшының диалектикалық байланыс механизмі. Тарихи танымның ретроспективті сипаты. Тарихи дерек ұғымы ақпарат теориясы туралы білім тұрғысынан. Деректану және тарихи зерттеу.

3-тақырып. Тарихи деректерді сыныптау проблемасы.

Тарихи деректер эволюциясы. Қазақстан тарихы деректерінің түрлік өзгерістерге ұшырауының өзіндік ерекшеліктері. Деректердің дамуының негізгі тенденциялары.

4-тақырып. Деректанудың қалыптасуы және дамуы

Орыс тарихшысы В.О.Ключевский XIX ғ. соңындағы Ресей тарих ғылымының ерекшелігі мен міндеттері, тарихи деректер, тарихи сын және тарихи сынның ерекшеліктер туралы. А.С.Лаппо – Данилевскийдің (1863 – 1918) деректану методологиясы туралы концепциясы. Деректану – тарихи деректер туралы біртұтас жүйелі ғылым.

5-тақырып. Қазақ ғалымдары мен ойшылдарының деректанушылық көзқарастары.

Е.Бекмахановтың деректанушылық көзқарастары. О.Сүлейменовтың “Азия” – сы және деректің түпнұсқалық проблемасы. Қазақтың деректанушы ғалымдары және олардың еңбектері. Қазақстан тәуелсіздігі және деректану ғылымы.

6-тақырып. Тарихи деректерді талдау методикасы

Объективтік принцип, тарихилық принцип, партиялық принцип – деректану методикасының негізгі принциптері.

Деректермен жұмыс істеудің негізіг үш кезеңі: деректерді іздеу, табу (деректанулық эвристика), деректанулық талдау (сын), деректердегі алынған мәліметтер нақты зерттеулерге пайдалану, тәсілдерін жасау (методика).

7-тақырып. Деректің пайда болуын сынау

Дерек авторының не құрастырушының атын анықтау (атрибуция). Тарихи деректің әлеуметтік функциясын анықтау. Деректанудың шынайылық проблемасы. Тарихи деректану ғылымындағы өкілеттілік проблемасы.

8-тақырып. Халық ауыз әдебиетінің туындылары тарихи дерек ретінде.

Шежіренің деректік маңызы, орыны, ерекшелігі. Шежіренің түрлері. Шежіренің тарихи дерек ретіндегі эволюциясы. Шежіренің пайда болуын сынау. Шежіредегі объективтілік пен субъективтілік. Шежіретану – кезеңдері мен қажеттілігі. Ш. Уәлиханов, А.Байтұрсынұлы шежіренің деректік маңызы мен ерекшелігі туралы. Шежіренің қазақтардың этногенезисін, Қазақстан территориясында тайпалардың орналасуын, түркі халықтарының этногенетикалық байланыстарын зерттеудегі маңызы. Шежіретану проблемалалары.

9-тақырып. Ежелгі жазба тарихи деректер.

Араб деректері, IX – XIII ғғ. ал – Жазидің, ибн – Фадлан, ал Факихтың т.б. тарихи трактаттары, ал – Масудидің (“Ахбар – аз - заман”), Худун ал – Алемнің (Дүние шеңбері. X ғ.), Ибн – Хордабектің (“Шет аймақ кітабы ”), Ибн – Рустенің ( “Асыл алқалар кітабы”) т.б. тарихи – географиялық еңбектер мен географиялық карталардың деректік маңызы және оларға деректанулық талдау жасау жолдары.

Батыс Европа саяхатшылары Плано Карпиниди (1182 – 1252), Вильгелм Рубруктің, Марко Полоның т.б. жазбалары.

10-тақырып. Жылнамалар және жылнаматану

Қазіргі жылнаматану проблемалары: жылнама жазушылықтың бастапқы кезеңін қалпына келтіру, жылнаманың шынайылық проблемасы, жылнаманың өкілеттілік проблемасы.

11-тақырып. Орта ғасырлық жазба ескерткіштер

Дулатитану ғылымының қалыптасуы. “Тарих–и Рашидидің” деректік маңызы. Қадырғали би Қосымұлының “Жылнамалар жинағы”. Деректанулық талдау. Әбілғазы Баһадурдың (1603 – 1663) “Түріктер шежіресі”, “Зафарнама” және “Бабурнама”.

12-тақырып. Батырлар жыры – қазақтардың жоңғар шапқыншылығына қарсы күрес тарихының дерегі.

Батырлар жырының тарихи дерек ретіндегі маңызы, орны, ерекшеліктері. Оларды тарихи дерек көзі ретінде зерттеу методикасы. “Абылай хан”, “Қабанбай батыр”, “Бөгенбай батыр ”, “Наурызбай батыр”, “Өтеген батыр” т.б. жырларға.

13-тақырып. Іс – қағаздық құжаттар.

Ресейдің Қазақстанды отарлау саясатын тікелей іске асырушы жергілікті мекемелер: Батыс – Сібір шекара комиссиясының Орынбор облыстық канцеляриясының, губерниялық және болыстық есеп комитеттерінің, жер басқармаларының, Орынбор губернаторының канцеляриясының, Түркістан генерал – губернаторының канцеляриясының т.б. қорларының материалдары.

14-тақырып. Саяси бақылау және іздеу органдарының құжаттары мен сот процестерінің материалдары

XX ғ. басындағы қазақ зиялыларына және “Қазақ” газетіне қатысты пайда болған бақылау және сот құжаттарының өткен ғасырдың басындағы еліміздегі азаттық үшін жүргізілген күрес тарихының деректері. 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыс тарихының деректері.

15-тақырып. Заң актілері – тарихи дерек көзі.

РКФСР, КСРО және Қазақстан конституциялары. Кеңестік заң қабылдау жүйесінің ерекшеліктері. Кеңестік заңдар мен заң актілерінің деректік орыны мен маңызы. Оларды дерек көзі ретінде талдаудың методтары.

16-тақырып. Мерзімді басылымдар.

Большевиктік мерзімді басылымдардың пайда болуы, сипаты, бағыт – бағдары, мақсаты және ерекшеліктері. Кеңестік газеттер мен журналдардың деректік маңызы және оларды талдаудың методтары. “Ақ жол ”, “Еңбекші Қазақ”, “Социалды Қазақстан”, “Социалистік Қазақстан” газеттері, “Қызыл Қазақстан”, “Қазақстан Большевигі”, “Қазақстан Коммунисі” журналы.

17-тақырып. Жеке адамдық құжаттар тарихи дерек ретінде.

Кеңестік кезеңдегі жеке адамдық құжаттарды сыныптау. Қоғам қайраткерлерінің хаттары тарихи дерек ретінде. Күнделіктер, естеліктер, заманхаттар. Сәкен Сейфулиннің “Тар жол, тайғақ кешуі”. Куәгерлер мәліметі Зұлмат тарихының дерегі ретінде. Жеке адамдық құжаттарды зерттеу методикасы.

18-тақырып. Статистикалық деректер.

Кеңестік статистика жүйесінің қалыптасуы мен мақсаты. Статистикалық мәліметтердің жалпы сипаттамасы. Ауыл шаруашылық, өнеркәсіп статистикасы. Демографиялық статистика және оның Қазақстан трагедиясының тарихының дерегі ретіндегі маңызы. Халық санағын алу статистикасының міндеттері мен методы. Статистикалық материалдар мен жұмыс істеу методикасы. Математикалық талдау тәсілдерін қолдану.

19-тақырып. Саяси қуғын – сүргін құжаттары.

Саяси қуғын – сүргін құжаттарын дерек көзі ретінде зерттеу жолдары. XX ғ. 70 – 80 жылдарындағы Қазақстандағы тәуелсіздік үшін күрес тарихының деректері.

20-тақырып. Қазақстан Республикасы тарихының деректері (1991 – 2001 жж.)

Н.Назарбаев еңбектері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерек көзі. Сыныптау проблемасы. Маңызы мен ерекшелігі.

21-тақырып. Заң актілері тәуелсіз Қазақстан тарихының дерегі.

ҚР заң шығарушы органдарының шығарған заңдарының тәуелсіз Қазақстан мемелекетінің құрылу, қалыптасу және даму тарихының дерегі. Заң актілері еліміздегі жаңа экономикалық қатынастардың қалыптасу тарихының деректері.

Мамандық(тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

050203-Тарих мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Кафедра меңгерушісі _________ Мамытова С.Н. 20 ж. «___» ________

1. 
   Деректанулық ұғымдар мен терминдер
   

Комеков Б.Е. Государство кимаков ІХ-ХІ вв.по арабским источникам.Алма-Ата.1972.

2. 
   Деректану теориясы.
   

Кононов А.Н.Махмуд Кашкарский и его «Дивану лугат ат – тюрк»//Сов.тюркология.1972,N1,с.3-17.

3. 
   Деректану пәні.
   

Кононов А.Н. Поэма Юсуфа Балагунского«Благодатное знание».В кн.Юсуф Басагунский.Благодатное знание.М.,1983.с.495-517.

4. 
   Тарихи деректерді сыныптау проблемасы
   

Рашид-ад-Дин.Сборник летописей.Т.І.Кн.І.С.47-48,50,68,69,75.

5. 
   Деректанудың қалыптасуы және дамуы.
   

6. 
   Батыс Европа елдерінде зерттеу ісімен айналысатын мамандарға деген қажеттіліктің артуы.
   

Сүлейменов О.АЗиЯ.-Алматы. Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности.М.-Л.,1951.

Малов С.Е. Енисейская письменность тюрков.М.-Л.,1952.

7. 
   Кеңестік тарихнамадағы деректану ғылымының дамуының негізі кезеңдері және деректану пәнін оқытудың ерекшеліктері.
   

Байтұрсынов А.Шығармалары.-Алматы.1989.216 – б. Кляшторский С.Г. Древнетюрские рунические памятники как источник по истории Средней Азии.М.,1964.

Комеков Б.Е. Государство кимаков ІХ-ХІ вв.по арабским источникам.Алма-Ата.1972.

8. 
   Тарихи деректерді талдау методикасы. Деректанулық сын.
   

Татищев.В.Н.История Российская.Т.І.-М-Л.,1982

9. 
   Объективтік принцип,тарихилық принцип,партиялық принцип-деректану методикасының негізі принциптері
   

Пушкарев Л.Н.Типологическая классификация русских писменных источников по отечественной истории.М.,1969.С.474-478.

Әрбір студент сабақтың барлық түріне қатысуға міндетті, топтың тақырыпты таллқылауында белсенділік танытып, өз курстарыныңыздық қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Сабақта өзін-өзі устаудың алгиақтығына шара қолданылыды, типті аудиториядан қуылғанға шейін. Мен сіздерден мына талаптардың орындалуын талап етемін: сабақ барысында ұялы телефондар сөндірілсін, аудиторияға сырт киімен кірмеу, университеттің ішкі ережесін бұзбау.

Сабақтың жібергендерге мен мынадай айыптық санкция белгілеймін; белгісіз себептермен дәріс, тәжірибе сабақтарына қатысқапағандардан 3 балл алынып тасталынады.

Үй тапсырмасын орынағандарға ең жоғарғы сандық 11 балл қойылады, сөннымен қатар тәжірибелік сабақты болмағанға (белгісіз себептермен) – 0 балл, үй тапсырмасы орындалмай қолғандықтан – минус 1 балл. Осы жіберілген сабақтарды студент қайыра орындап шыққан жағдайда ең жоғарғы 10 баллдың орнына 5 балл қатылады, алайда тәжірибе сабағында белгілі себептермен қатыса алмай қалған жағдайда 11 балл қойылады. Студенттердің өздік жұмысы орындалса 1 балл, орындалмаған жағдайда 0 баллмен өлшенеді.

Әрбір сабаққа дайындық міндетті, берілген тапсырма толығымен оқылуға тиіс. Сіздің дайндығыңыз тәжірибе сабағы барысында сұрақ беру мен тест тапсырмаларын арқылы пәннің әрбір аяқталған тарауы барысында тексеріледі.

Дәрістік және тәжирибелік сабақ барысында белсенділік танытқан студент марапатына 3 балл қосылады. Белсенділікке жауап берген студенттің айтарына қосымша тың материалдар ұсыну.

Егер сіз бақылау шаралары уақытында белгілі себептермен қатыса алмасаңыз, сізге келесі сабақтың барысында қайта өтуіңізге мүмкіндік беріледі, басқаша жағдайда сіз «0» баллға не баласыз.

Семестр барысы 2 межелік бақылаудан тұратып тест түрінде өтеді. Тест бақылауы пәннің өтілген тараулары материадарынан беріледі.

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі «Қазақстан аумағындағы Ресей империясының мемлекеттік мекемелердің тарихы» пәні бойынша 050114-Тарих мамандығы бойынша күндізгі оқу нысанындағы студенттерге арналған

Шартты белгілеулер: 1 ДҮТ – №1 дәрісті дайындау үшін берілетін үй тапсырмасы; Қ – оқу үрдісіне қатысу; ПҮТ 1 – №1 практикалық сабақтарға дайындалу үшін үй тапсырмасы; ӨО ҮТ1 – материалды өздігінен оқуға №1 үй тапсырмасы; КТ – конспект тексеру; 1Т –№1 тест.

1 Атабаев Қ. Қазақстан деректанулық негіздері. Алматы, 2002.

2 Атабаев Қ. Қазақ баспасөзі – Қазақстан тарихының дерек көзі. Алматы, 2000.

Қосымша әдебиеттер:

3 Бөкейхан Ә.Таңдамалары. Алматы. 1995.

4 Источниковедение: теория, история, метод. Источники Россииской истории: учебное пособие. М., РГТУ.1998.

5 Бекмаханов Е. XIX ғ. 20 – 40 жылдарындағы Қазақстан. Алматы, 1992.

6 Сыздықова Р., Қойгелдиев М. Қадырғали би Қосымұлы және оның жылнамалар жинағы. Алматы: 1991.

7 Қозыбаев М. Ғұмырнама жанрын зерттеу мәселелері.// Қазақ тарихы. 1997, № 4.

8 Субханбердина Ү. Қазақ халқының ата мұралары. Алматы, 1999.

9 Сейфуллин С. Тар жол тайғақ кешу. Алматы, 1992.

10 Қонаев Д. Өтті дәурен осылай. Алматы, 1992.

11 Мұхамед Хайдар Дулати. Тарих – и Рашиди.

12 Бернгейм Э. Введение в историческую науку. СПб., 1908

13 Ланглуа Ш.В., Сеньабос Ш. Введение в изучение истории СПб., 1898.

14 Лаппо – Данилевский А.С. Методология истории СПб., 1910 Ч.I.1913, Ч.II.

15 Медушевская О.М. Современное зарубежное источниковедение. М., 1983.

16 Ключевский В.О. Соч. В девяти томах. Т. VII. Специальные курсы. М., 1989. С. 7.

17 Источниковедение истории СССР. // Под ред. Ковальченко И.Д.М., 1981. С. 12.

18 Пушкарев Л.Н. Типологическая классификация русских писменных источников по отечественной истории. М., 1969. С. 474 – 478.

19 Татищев В.Н. История Российская. Т. I. – М – Л., 1982.

20 Шлецер А.Л. Русские летописи на древнеславянском языке. Ч.I. СПб., 1908.

21 Байтұрсынов А. Шығармалары. – Алматы, 1989. 216 – б.

22 Сүлейменов О. АзиЯ. – Алматы, 1992.

23 Уәлиханов Ш. Таңдамалы. – Алматы, 1985.

24 Лихачев Д.С. Текстология. М – Л. 1962.

25 Рашид – ад – Дин. Сборник летописей. Т. I. Кн. I. С. 47 – 48, 50, 68, 69, 75.

26 Кононов А.Н. Махмуд Кашгарский и его “Дивану лугат ат - тюрк” // Сов.Тюркология. 1972, № 1, с. 3 – 17.

27 Кононов А.Н. Поэма Юсуфа Балагунского “Благодатное знание”. В кн. Юсуф Балагунский. Благодатное знание. М., 1983, с. 495 – 517.

28 Кляшторный С.Г. древнетюрские рунические памятники как источник по истории Средней Азии. М.,1964.

29 Кумеков Б.Е. Государство кимаков IX – XI вв. По арабским источникам. Алма – Ата, 1972.

30 Лихачев Д.С. Текстология. Л., 1983.

31 Малов С.Е. Памятники древнетюрской письменности. М – Л., 1951.

32 Малов С.Е. Енисейская письменность тюрков. М – Л. 1952.

33 Пищулина К.А. Юго – Восточный Казахстан в середине XIV – начало XVI вв. Вопросы политической и социально – экономической истории. Алма – Ата, 1977.

34 Пронштейн А.П. Методика исторического источниковедения. Ростов – на – Дону. 1976.