$$$UMKD_LANG$KZ
$$$UMKD_NAME$ Аты ПЭОӘК Агрономияда ғылыми зерттеудің әдістемесі
$$$UMKD_AVTORS$ Авторлар ПЭОӘК Каламов Б.Х., аға оқытушы;
$$$UMKD_YEAR$2012
@@@
###000-001#
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ПӘННІҢ ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Карантиндік зиянкестер, аурулар және арамшөптер»
5В080100 «Агрономия»
мамандығына арналған
Құрастырғандар:
Каламов Б.Х., аға оқытушы;
Семей 2012
&&&&
###000-002#Мазмұны -
Типтік бағдарлама
-
Жұмыс бағдарламасы
-
Глоссарий
-
Дәрістер конспектісі
-
Тәжірибелік және семинарлық сабақтар
-
Білім бақылау бөлімі
&&&
###000-003#ЭПОӘК- авторлары туралы мәліметтер
«Агрономияда ғылыми зерттеудің әдістемесі» (Кредит саны -3)ПЭОӘК авторлары туралы мәліметтер
|
Каламов Бахытбек Хамзиевич
|
Ғылыми дәрежесі:
|
жоқ
|
Ғылыми атағы:
|
жоқ
|
Қызметі:
|
Агротехнология кафедрасының аға оқытушысы
|
Мамандандыруы:
|
-
|
Байланыс мәліметтері:
|
Жұмыс телефоны:
|
+7 (7222)36-02-21
|
Электрондық пошта:
|
SauleMukanovna@mail.ru
|
Skype:
|
жоқ
|
Жалпы мәліметтер: Байланыс тел: 53-19-70, оқу ғимараты № 5, кабинет № 120
Байланыс сабақтарын өткізетін орын - – аудитория № 125
|
70 аса ғылыми мақалалардың авторы және «Агрономия» мамандығы бойынша «тәжірибелерден өту бағдарламаларының» қосымша авторы. 2010жылы Қазақстан-Ресей университетінің 72 сағат көлеміндегі «Қашықтықтан оқыту технологиялалары» біліктілікті жоғарылату курстарын тамамдады.
|
&&&
###002-000#2 Жұмыс бағдарламасы
-
Қолдану саласы
-
Нормативті сілтемелер
-
Жалпы ережелер
-
Әдебиет және ресурстар
-
Пән мазмұны, пәннің модульдік бөлінуі
-
СӨЖ тақырыптары мен мазмұны
-
Пәнді оқу бойынша әдістемелік ұсыныстар
-
Курс форматы
-
Курс саясаты
-
Баға қою саясаты
-
Студенттер білімін бақылау
-
Оқу үдерісінің және қашықтық кеңестердің графигі
&&&
###002-001#2.1 Қолдану саласы
«Карантиндік зиянкестер, аурулар және арамшөптер» пәнінің электрондық оқу-әдістемелік кешені қашықтықтық оқыту технологиялалары (ҚОТ) бойынша оқитын 5В080100 «Агрономия» мамандығының студенттеріне арналған. ПЭОӘК студенттерді курс мазмұнымен, өзектілігімен, қажеттілігімен, саясатымен және студенттің оқу процессінде қандай дағдылар мен іскерлікті үйренетінімен таныстырады.
Пәнді ҚОТ бойынша оқу кезінде ПЭОӘК негізгі құрал болып табылады.
&&&
###002-002#2.2 Нормативті сілтемелелер
Осы «Карантиндік зиянкестер, аурулар және арамшөптер» пәнінің электрондық оқу-әдістемелік кешені (ПЭОӘК) берілген пән бойынша оқу үдерісін ҚОТ пайдалана ұйымдастыру ретін анықтайды және келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес әзірленген:
5В080100 «Агрономия» мамандығына арналған
мамандығының Мемлекеттік жалпыға бірдей міндетті білім стандарты, элективті пәндердің каталогы негізінде.
&&&
###002-003#2.3 Жалпы ережелер
Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
1 кесте
Курс
|
Семестр
|
Кредиттер
|
Аудиториялық жұмыс
|
СӨЖ
(сағ)
|
Барлығы
(сағ)
|
Қорытынды бақылау түрі
|
АС (сағ)
|
ҚК (сағ)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
126
|
135
|
емтихан
|
&&&
2.3.1 Пәннің қысқаша мазмұны.
Өсімдік карантині, мемлекет аумағын немесе оның жеке бір бөлігін карантинді аурулар мен зиянкестер және арамшөптердің таралуынан сақтау үшін ұйымдастырылады. Осыған байланысты ол сыртқы және ішкі карантин болып екіге бөлінеді. Сыртқы карантиннің негізгі мақсаты – еліміздің аумағын карантиндік маңызы бар нысандардан қорғау. Осы мақсат үшін шет елдермен шекаралардағы арнайы бекеттерде елімізге әкелініп жатқан өсімдік өнімдерінің (дән, жеміс-жидек, орман және жеміс ағаштары, сәндік дақылдардың көшеттері мен тұқымдары, т.б.) барлығы карантиндік тексеруден өтеді.
«Карантиндік зиянкестер, аурулар және арамшөптер» пәні – карантинді объекттерді, олардың зиянкестілігін, географиялық таралуын, экологиясы мен биологиясының ерекшелігін, олардың аймағымызға кіру, таралу жолдары туралы құлақтандыру.
«Карантиндік зиянкестер, аурулар және арамшөптер. ҚР-на таралып кетуіне жол бермеу мақсатында және таралған зиянды организмдерді жою мақсатында карантиндік шаралар жүйесі іске асырылды.
-
Жыл сайын төмендеуге объектілер тексерістен өтуі тиіс:
-
Территориялар, қоймалар, элеваторлар өңдеу өнеркәсіп орындары ауыл шаруашылық өнімдері мен шикізаттары
-
Тұқым шаруашылықтары питомниктер ғылыми зерттеу мекемелері, тұқым учаскілері себу және отырғызу материалдары
-
Барлық ауыл шаруашылқ дақылдары егістер және шеттен әкелінген ген тұқымдары
Карантиндік объектілерді анықтау мақсатында еліміздің солтүстік аумақтарында екі рет оңтүстік аймақтарында 4 рет тексерілуден өткізілуі тиіс, ал жылы қоймаларды тексеру әр квартал сайын өткізілуі тиіс. Елімізге сырттан әкелінген барлық өсімдіктектес материалдарды ауыл шаруашылық дақылдардың тұқымдарын қапшықтарды тексеріп, сараптама жүргізу мақсатында шекара аймақтарында карантиндік тексеру орындары жұмыс істеуде.
2.3.2 Курстың негізгі мақсаты: насекомдардың биологиясы мен морфологиясымен таныстыру, арамшөптер мен аурулардың қоздырушыларымен, олардың зиян келтірушілігімен, географиялық таралуын, тасымалдану әдістері мен анықталу және теңестiру, сонымен бiрге карантинді шаралар және күресу шараларымен таныстыру.
2.3.3 Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:
- студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізудегі теориялық негізін меңгеру;
- тәжірибе қоюды үйрену, тәжірибе қою тәсілдерінің приниптерін меңгеру;
- тәжірибе нәтижесінің экономикалық тиіміділігі тәсілдерін меңгеру.
2.3.4 Пәнді оқу нәтижесінде студенттер:
- негізгі карантинді зиянкестердің түрлерін, аурулар мен арамшөптердің қоздырушыларын;
- карантинді зиянкестердің, аурулар мен арамшөптердің қоздырушыларының морфологиясын, биологиясын;
- зиянды карантинді объектілерді, олардың оқшау бөлiгiн жоюды;
- географиялық таралуын және карантинді объекттерiнiң тасымалдану әдiстерiн;
- карантинді объекттерден өсiмдiктердi қорғаудың қазiргi заманғы әдiстерiн. себептерін білу керек
2.3.5 Курс пререквизиттері:
-
Энтомология
-
Биология
-
Ботаника
-
Фитопатология
-
Химия
-
Микробиология
-
Агрохимия
2.3.6 Курс постреквизиттері:
-
Энтомология
-
Өсімдік шаруашылығы
-
Ауыл шаруашылық энтомологиясы
&&&
###002-004#2.4 Әдебиет және ресурстар
2.4.1 Негізгі әдебиет және ресурстар
2.4.1.1Е.А. Соколов. Вредители запасов, их карантинное значение и меры борьбы. Оренбург 2004 год М. Қойшыбаев. Микроорганизм және егін өнімі. Қайнар баспасы, 1984ж.
2.4.1.2Методическое руководство по лабораторной карантинной экспертизе растительных материалов и почвы. Москва, 1980Қосымша әдебиет.
2.4.2Өсімдік қорғаудың орысша – қазақша анықтамалық сөздігі. Калымбетов Б., Тілменбаев Ә., Матбаев Б., Жанұзақов А. Алматы, Қайнар, 1977ж
2.4.2.1 Егін шаруашылығы, ауыл шаруашылығы машиналарын жасау және өсімдік қорғау салаларына арналған орысша-қазақша сөздік. Е. Белғара. Астана: Елорда, 2006ж.
&&&
###002-005#2.5 Модуль бойынша пәннің мазмұны
2 кесте
Модульдің атауы
|
Тақырыптың атауы
|
Мазмұны
|
Әдебиет
|
1
|
2
|
3
|
8
|
Модуль 1
Карантиннің даму тарихы.
|
ҚР-дағы карантин қызметiнiң құрылымы. Өсiмдiктердiң карантины бойынша мемлекеттiк қызметтiң есептерi.
|
Өсімдік карантині, мемлекет аумағын немесе оның жеке бір бөлігін карантинді аурулар мен зиянкестер және арамшөптердің таралуынан сақтау үшін ұйымдастырылады. Осыған байланысты ол сыртқы және ішкі карантин болып екіге бөлінеді.
|
Е.А. Соколов. Вредители запасов, их карантинное значение и меры борьбы. Оренбург 2004 год М. Қойшыбаев. Микроорганизм және егін өнімі. Қайнар баспасы, 1984ж.
|
Карантинді объектілердің кіру және таралу жолдары. Өсiмдiк карантинін зерттеу әдiстерi.
|
ҚР-на аумағына карантиндік және аса қауіпті өсімдіктердің зиянкестері аурулары және арамшөптер тұқымдары шекара аумағында немесе шекара аймағындағы аудандарға зиянкестер өз аяғымен өтіп кету жағдайлары болып тұрады.
|
Модуль 2
Аса қауіпті картоптың колорадо қоңызы, күресу шаралары
|
Төрт ноқатты бұршақ қоңызы
|
Денесін тотық түсті түктер басқан қара қоңыз. Ұзындығы 4-5 мм. Мұртшалары 11 бунақты, алдыңғы бунақтары қызғылт.
|
Методическое руководство по лабораторной карантинной экспертизе растительных материалов и почвы. Москва, 1980Қосымша әдебиет.
|
Модуль 3
Калифорниялық қалқанша, күресу шаралары.
|
Шығыс алма жемірі, күресу шаралары.
|
Көбелектің алдыңғы қанаттары артқыларына қарағанда ұзын, көлденең орналасқан көптеген қара сызықтары бар ағаштың қабығына ұқсас қара сұр түсті болады.
|
Өсімдік қорғаудың орысша – қазақша анықтамалық сөздігі. Калымбетов Б., Тілменбаев Ә., Матбаев Б., Жанұзақов А. Алматы, Қайнар, 1977ж.
|
|
Картоп рагы, тиімді күресу шаралары.
|
Ауру тамырдан басқа мүшелердің бәрін, әсіресе түйнектерді күшті зақымдайды. Аурудың бірінші белгілері жас түйнек көзшелерінен басталады, кейіннен ісік өсінділері үлкейе береді, кейде тіпті оның көлемі түйнек көлемімен бірдей болады.
|
Егін шаруашылығы, ауыл шаруашылығы машиналарын жасау және өсімдік қорғау салаларына арналған орысша-қазақша сөздік. Е. Белғара. Астана: Елорда, 2006ж.
|
&&&
###002-006#2.6 Тақырып тізімі және СӨЖ мазмұны.
3 кесте
№
|
СӨЖ тақырыбы
|
СӨЖ мазмұны
|
Өткізу мерзімі
(апта)
|
Қойылатын баллдар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
Қазақстан Республикасында таралған карантинді зиянды организмдер
|
Өсімдіктер карантинінің халықаралық уағдаластықтың принциптері
|
12
|
10
|
&&&
###002-007#2.7 Пәнді оқу бойынша әдістемелік нұсқаулар
а) Пәнді оқу барысында қажетті уақытты ұйымдастыру және жоспарлау бойынша кеңестер:
Семестрдегі оқу жүктемесін біркелкі үлестіру керек және әрбір студент міндетті түрде орындайтындай, тапсырмалар жиынтығын беру керек және олардың орындалуын қатаң бақылау керек. Бұл үшін кафедрада бақылаудың әртүрлі формасы бар. Әрбір пән бойынша өздік жұмысының сағат санын анықтау, оқу тапсырмаларын регламенттеу нақтылыққа, анықтылыққа әкеледі, басқа сабақтардың есебінен СӨЖ дің көбейіп кетпеуін қамтамасыз етеді. Бұл қорытынды студенттердің пікірімен нақтыланады. Пәнді оқу барысында сұрақтардың бір бөлігін студент өздігінен оқу керектігін білу қажет.
Біздің кеңес: өз уақытыңыздың шығынын талдау керек. Өз уақытыңды есепте және бақылау жаса, оған ұқыпты қара.
б) студенттің іс-әрекеті немесе пәнді оқудың сценариі.
1. Оқу материалын дұрыс орналастыру және пәннің өткен материалдарын және басқа пәндерді байланыстыру.
2. Тақырыпқа байланысты сабақты өткізудің түрлері мен әдістері анықталады. Пәннің көптеген сұрақтарын нақты мысалдарын және зертхана жұмыстарынан меңгеруге болады.
3. теориялық курс зертханалық-тәжірибелік жұмыстармен және тәжірибеден өту барысында, оның ішінде диплом алды тәжірибеден өту барысында бекітіледі.
Зертханалық сабақтар тақырып дәрістері оқылғаннан кейін жүргізіледі.
Сөзсіз, бұндай сабақтарда ойлау, талдай білу қабілеттері дамиды. Пәнаралық байланыс студенттердің ғылым негізін терең меңгеруге қажет. Олар ойкеңістігінің кеңеюіне, білуге деген қызығушылықтың дамуына, жаңа ғылымды өздігінен игеруге және оларды тәжірибеде қолданудың белсенділігін жоғарылатады.
Пәнаралық байланыстың негізінде бір пәнмен келесісінің арасын жалғастыруға болады, оқу материалдарын көшіруді болдырмау керек. Оқу процесінде бұндай байланыстар туындауы мүмкін, оларды алдын ала анықтап және де оларды жұмыс бағдарламасына жоспарына кіргізу керек.
в) оқу-әдістемелік кешенінің материалдарын қолдану бойынша ұсыныстар.
ПЭОӘК енгізілген оқу-әдістемелік материалда дамыған ғылымның жетілдірілген деңгейін көрсетуі керек, оқу материалының логикалық мазмұнын қарастыру керек, студенттердің оқу материалын терең меңгеру үшін және оны тәжірибеде пайдалану үшін жетілген әдістер мен техникалық тәсілдер қолдану керек.
Кредиттік оқу жүйесінде СӨЖ-дің үлесі өсіп, мәні жоғарылайды, ал бұл өз кезегінде студенттің жұмысын өзгертеді, оның іс-әрекетіне талап жоғарылайды.
г) әдебиеттермен жұмыс істеу бойынша ұсыныстар: оқырманның мақсатын білмей, қандай әдебиет көздерімен жұмыс жасау керек екенін, қандай көлемде әдебиет қолдану керек екенін айту қиын. Студент оқу бағытын жоспарлай білу керек, табылған әдебиет көзіне тез және дәл есеп беріп, содан кейін оны кез-келген уақытта оңай табылатындай етіп қою керек. Өйтпеген жағдайда үлкен әдебиет қорын белсенді пайдалану мүмкін емес.
Пән бойынша арнайы әдебиетпен жұмыс істеудің негізгі мақсаты келесідей болып бекітіледі: үлкен көлемдегі материалдан өзіне керекті негізгі мәліметтерді, болашақ мамандарға қажетті материалдарды таңдап алу керек.
д) Емтиханға дайындалу бойынша кеңестер. Жазғы және қысқы сессия-ең қиын жұмыс кезеңдері. Қысқы сессия уақытында, семестр бойына жүйесіз жұмыс істеу нәтижесінде меңгеруге мүмкін емес үлкен материалдарды еске түсіруге тура келеді. Сессия уақытында материалдарды тек қайталап, бір жүйеге келтіріп және түсініксіз сұрақтар бойынша кеңестер алуға болады.
Сессияға дайындықты алғашқы, ынтамен тындалған дәрістерден және толық орындалған зертхана-тәжірибелік, семинар сабақтарынан бастау керек. Бұл сіздің табысыңыздың негізі.
Есте сақтаңыздар-түнгі дайындық сабақтары аз өнімділік береді. Олар ойдың жұмысқа қабілеттілігінің төмендеуіне әкеледі. Уақытты жоспарлау кезінде, қандай емтихан сізге қиын болады және қайсысына уақыт қорын көп қолдану керек екенін ескеру керек.
Өзіндік дайындық үшін кафедра берген бақылау сұрақтарын және бағдарламаларын ұтымды пайдалану керек.
Семестрдегі ұқыпты жұмыстарыңыз және емтиханға деген екпінді дайындығыңыз сізге сенімділік туғызады және біліміңізге сай бағаны аласыз.
&&&
###002-008#2.8 Курстың форматы
Аудиториялық сабақтар курсты оқу бойынша әдістемелік ұсыныстарға сәйкес жүргізіледі. Әрбір тақырыпты оқу кезінде жұмыс дәптерінде зерттелген тақырыптың мақсаты, тапсырмасы, шешімі және қорытындысы көрсетілуі керек. Сабақтың бағасы сабаққа келуі бойынша 1 балл, жауап беруі және қатысуы бойынша 1-ден 3 баллға дейін есептеледі. СОӨЖ аудиториялық және аудиториядан тыс деп бөлінеді.
Аудиториялық толық өңделген бақылау жұмысы түрінде жұмыс дәптерінде және реферат түрінде орындалады.
&&&
###002-009#2.9 Курс саясаты
Сабаққа қатысу: дәріс және тәжірибелік сабақтарға міндетті түрде қатысу керек. Дәріс кезінде түсінбеген материалдарды оқытушыдан қосымша түсіндіруін сұрауға болады. Егер студент белгілі бір себептермен сабаққа қатыса алмаса, барлық өткен материалдар бойынша жауап беруі тиіс.
Үй жұмысы: үй жұмысы өткен материалдарды бекіту үшін және міндетті түрде орындау үшін арнайы жасалған. График бойынша әр тақырыптың соңында тапсырылуы керек.
Межелік бақылау: межелік бақылау қорытындысы студенттің сабаққа қатысуын, өздік жұмысты уақытында орындауын, сабақта ауызша және жазбаша түрде жауап беруін ескере отырып қойылады. СӨЖ және СОӨЖ орындалып, өткізілуі кестеге сәйкес жүреді. Көшіріп алу және плагиат: кез-келген көшіріп алу және плагиат (дайын басылымдарды, басқа студенттердің жұмыстарын пайдалану, көшірп алу) үшін қатаң жазалап, аудиториядан шығарумен қоса, жалпы курс үшін «Ғ» бағасын қоюмен қамтылады.
Емтихан: қорытындыс бойынша бағалық баллдар қойылады. Емтиханда сіздің дәрістік жазбаларыңызды және кітаптарда пайдалануға болмайды.
Тәртіп: сабақ үстінде үнемі тәртіп бұзған студент аудиториядан шығарылып, жіберіледі және барлық курс бойынша «қанағаттанарлықсыз» бағасы қойылады. Сабаққа кешігіп келуге болмайды, сабаққа кешікен студент дәрісханаға кірмейді. Сабақ кезінде ұялы иелефондар өшірілуі тиіс.
Ұсыныстар: оқу процесіне белсенді қатысу керек, барлық тапсырмаларды талпынып орындау керек, ұжымдық жұмыстарға қатусы керек. Пунктуальды, сабырлы болу керек.
&&&
###002-010#2.10 Баға қою саясаты
1. Дәріс конспектілері: тақырыптың барлық сұрақтары бойынша толық конспектілеу-1 балл; сабаққа келу-0,1 балл; дәрістерге қатысу-0,1 балл. Жиыны-5 балл.
2. Зертханалық сабақтарда жұмыс:
- зертханалық-тәжірибелік сабақтарға қатысу- 1,5 балл;
0,5 балл-ЗТС жұмыстарынуң барлық тапсырмалары орындалса;
0,5 балл-тақырыпты теориялық талдау кезінде теориялық сұрақтарға жауап беру (қысқа тест т.б.)
0,5 балл-тақырып бойынша қорытындылау жауаптары. Жиыны-100 балл.
3. семинар сабақтарында жұмыстар: тақырып бойынша СОӨЖ рамкасында-1,25 балл (0,8 балл-семинарда сұрақтарға толық дұрыс жауап берсе);
4. 0,2 балл – семинар сұрақтарына конспекті жасағаны үшін (0,25 балл-толықтырғаны үшін). Жиыны-5 балл.
5. Тақырып бойынша коллоквиум-2,5 балл (2 балл-коллоквиумға белсенді қатсқаны үшін, 0,5 балл-толықтырғаны үшін). Жиыны – 5 балл.
6. Тақырып бойынша рефераттар мен баяндамаларды қорғау-2,5 балл (көркемделінуі-0,5 балл, мазмұны-1,5 балл). Жиыны -15 балл.
7. СӨЖ: тақырып бойынша сызбалардың, кестелердің сызылуы, тапсырмаларды орындау- 1 балл, барлық орындалған тапсырмалар бойынша жиыны-15 балл. Жиыны-50 балл.
Студенттің семестр бойғы рейтингілік бал 50 % - ға тең немесе көп болса, ол пән бойынша қорытынды бақылауға жіберіледі.
Пән бойынша қорытынды баға шәкілімен анықталады.
4кесте
Әріптік эквивалент бағалар
|
Баллдың сандық эквиваленті
|
Пайыздық мәні
|
Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
|
А
|
4,0
|
95-100
|
Өте жақсы
|
А-
|
3,67
|
90-94
|
- « -
|
В+
|
3,33
|
85-89
|
Жақсы
|
В 3.00
|
80-84
|
- « -
|
В-
|
2,67
|
75-79
|
- « -
|
С+
|
2,33
|
70-74
|
Қанағаттанарлық
|
С
|
2,00
|
65-69
|
- « -
|
С-
|
1,67
|
60-64
|
- « -
|
Д+
|
1,33
|
55-59
|
- « -
|
Д
|
1,00
|
50-54
|
- « -
|
F
|
0,00
|
0-49
|
Қанағаттанарлықсыз
|
&&&
###002-011#2.11 Пән бойынша студенттің білімін бақылау мына формада жүргізіледі:
- ағымдағы бақылау (АБ), модуль бойынша 4,9,14 апталарда жүргізіледі
- жазбаша СӨЖ- ді орындау – 12 аптада
- межелік бақылау (МБ) тестілеу түрінде 8-15 аптада жүргізіледі
- бақылаудың қорытынды формасы (БҚФ) – академиялық кезеңнің аяғында жүргізіледі (ауызша емтихан)
&&&
###002-012#2.12 Оқу процесінің және қашықтық кеңес берудің күнтізбелік кестесі
5 кесте
№
|
Апталар
|
Модуль 1
|
Модуль 2
|
Модуль 3
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
1
|
Бақылау түрі
|
|
|
|
М1
|
|
|
|
АБ1
|
М2
|
|
|
СӨЖ
|
|
М3
|
АБ2
|
2
|
Баллдар
|
|
|
|
10
|
|
|
|
30
|
10
|
|
|
10
|
|
10
|
30
|
3
|
Консультациялар
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
&&&
Достарыңызбен бөлісу: |