2-4 сынып Құрастырған:Қазы жалпы орта білім беретін мектебінің бастауыш сынып мұғалімі Жакаева Айгуль Ирангаиповна
жүктеу/скачать 36.04 Kb.
|
| Етістіктің жіктелуі
Етістікке іс-әрекеттің қай жақта айтылғанын білдіру үшін жіктік жалғаулары жалғанады. Мысалы: жүрмін,жүрсің,жүр. Етістікке жіктік жалғаулары жалғанып өзгеруін етістіктің жіктелуі дейді. Етістіктің шақтары Етістік іс -әрекеттің жүзеге асу мезгілін білдіреді. Соған орай етістіктің үш шағы болады: осы шақ, өткен шақ, келер шақ. Осы шақ етістіктер іс-әрекеттің қазір болып жатқанын білдіреді. Осы шақ етістіктері не істеп жатырмын? не істеп жатырсың? не істеп жатыр? сұрақтарына жауап береді. Мысалы: жазып отырмын. Өткен шақ етістіктері іс-әрекеттің бұрын болғанын білдіреді: оқыды, келіпті, ағытты. Өткен шақ етістіктері не істедім? не істедің? не істеді? сұрақтарына жауап береді. Келер шақ етістіктері іс-әрекеттің алдыңғы уақытта болатынын білдіреді. Мысалы: егемін, егесің,егеді. Келер шақ етістіктері не істеймін? не істейсің? не істейді? сұрақтарына жауап береді. Сын есім Заттың түрін, түсін,сапасын,көлемін білдіретін сөздерді сын есім дейміз. Сын есімдерге қандай? қай? деген сұрақтар қойылады. Мысалы: қызыл , тәтті, әдемі,ұзын ,биік, кең, аласа, тар, ащы Сыни есім негізгі және туынды болып бөлінеді. Түбір сөзден болған сын есімді негізгі сын есім деп атаймыз. Мысалы: таза, әдемі Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сын есімді туынды сын есім деп атаймыз. Мысалы: өнер+лі , күш+ті Мағыналары бір-біріне қарсы сын есімдерді қарсы мәндес сын есім деп атаймыз. Мысалы: қалың –жұқа , ащы – тәтті, жұмсақ – қатты. Сын есімдер дара және күрделі болып екіге бөлінеді. Дара сын есім бір сөзден тұрады.Мысалы: көк , қою, ұзын Күрделі сын есім екі не одан да көп сөзден тұрады. Күрделі сын есімнің құрамындағы сөздер бөлек – бөлек жазылады. Мысалы: ақ сары, көк ала. Сан есім Заттың санын, ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз. Сан есімдерге қанша? неше? нешінші? деген сұрақтар қойылады. Мысалы: бес, жеті, екінші, алтыншы. Сан есім есептік және реттік болып екіге бөлінеді. Есептік сан есімдер заттың дәл санын білдіріп,неше? қанша? деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: екі, бес,мың алты жүз Реттік сан есімдер заттың рет санын білдіріп нешінші?,қаншасыншы? деген сұрақтарға жауап береді. Олар есептік сан есімдерге -ыншы,-інші , - ншы,-нші жұрнақтарын жалғау арқылы жасалады. Мысалы: бес+інші,алты+ншы Сан есімдер дара және күрделі болып екі түрге бөлінеді. жүктеу/скачать 36.04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|