-йын де формантына -п тұр, -п отыр, -л жатыр, -п жүр

а) -йын деп тұр форманты жетекші етістікке тіркесіп, амалдың басталу я аяқталу карсаңында екенін (түрға-

б) -йын деп жатыр форманты өзі тіркесетін жетекші етістікке амалдың дереу болғалы жатқанын я жедеқа-был әзірлік жасалып жатқанын білдіретін реңк үстейді. Мысалы: ол Москваға жүрейін деп жатыр: Абзал мақа-ла (кат) жазайын деп жатыр т. б.

в) -йын деп жүр форманты жетекші етістікке тірке-сіп, амалды субъект жүзеге асыру камында екенін я жү-зеге асыру карсаңында жүргенін білдіреді. Мысалы: осы ойымды сізге айтып қояйын деп жүрмін; ол әуелі Москваға барып келейін деп жүр т. б.

23. 
    с к е р т у: Жетекші етістікке тіркесетін күрделі осы төрт форманттың -йын деп деген компонентінін. ор-нына -ғалы жұрнағын колдануға да әбден болады.
    

0. 
   -йын деді форманты жетекші етістікке тіркесіп, оған амалдың басталу я аяқталу қарсаңындағы әлі де үдеп кетпеген я дамып үлгермеген немесе үдеуге я бә-сеңдеуге бет алған нақтылы бір кезеңін я мезетін біл-діретіндей реңк жамайды. Мысалы: М ен будан сескене-йін дедім; ол маған аіиуланайын деді; жауын саябыр-лайын деді; жел басылайын деді; бала ақмлды болайын деді; егін жаппай пісейін деді; су таусылайын деді т. б.
   

0. 
   -йын депті форманты да жетекші етістікке -йын деді форманты жамайтын мағынаны үстейді. Бірақ -йм деді және -йын депті форманттарының, екі түрлі форма бол-ғандьіқтан, мағыналарында сәл де болса, айырмашы-лықтзр бар. Ол айырмашылық мынаған саяды: егер сөйлеуші (субъект) амалдың (істің) тікелей басы-қа-сында болса, жетекші етістікке -йын деді форманты қо-сылады: егер сөйлеуші амалдың (істің) тікелей басы-Қасында болмай, іс кезеңдерінің басталуы я аяқталуы оның (субъектінін) көргенінен, естігенінен, білгенінен (сезгенінен т. б.) бүрын (тыс, сырттай) болған болса,. онда жетекші етістікке -йын депті форманты косылады. Мысалы: жаңбыр басылайын деді; жаңбыр басылайын депті; су бітейін деді; су бітейін депті дегендердін негіз-