Айдын Мядятоьлу Гасымлы дцнйанын таъы тцркляр бакы – 2005 Ичиндякиляр



бет5/16
Дата02.07.2016
өлшемі1.39 Mb.
#173108
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

Инсаны мящв едяр ахырда шящвят”.

Щалбуки, гязяб кими шящвят щисси дя щейванларда даща камилдир. Беля ки, ит йемякдя, диэяр йыртыъылар щцъум вя парчаламагда, донуз ися шящвятдя Инсандан даща гадир, даща камилдирляр. Беля олан тягдирдя Инсан виъданы неъя иъазя веря биляр ки, бцтцн юмрц бойу донузла йарышасан вя сонда донуза мяьлуб оласан.

Яслиндя бцтцн инсанларда цч шящвят щисси мювъуддур:

1.щейвани шящвят; 2. йыртыъы вя йа вящши шящвят; 3. инсани шящвят.

Ихтийар Инсанын юз ялиндядир.

Истяйир щейван сявиййясиня енсин, онларла бир ъярэядя олсун, истяйир йыртыъылара гошулуб онларла ъур олсун. Инсан юз адына лайиг олмаг истяйирся, инсани шящвятиндян истифадя едяряк няслини артырсын. Ясл щикмят вя кярамят дя инсани шящвятдядир.

Дейилянлярдян беля бир нятиъя щасил олур ки, Инсан затынын зярури гцввяси олан шящвятдян дцзэцн истифадя олунса, Инсан юзцнцн тябии истякляриня ъаваб веряр, няслини артырар вя бунунла да йолухуъу хястяликлярин бир чохунун йайылмасынын гаршысыны алар, аиля мцнасибятляри горунуб сахланылар, ъямиййят дцзяни позулмаз вя бунунла да Инсанын ябядиляшмясиня хидмят етмиш олар.

Щейвани Няфсин ясасы олан щейвани шящвят инсанлары зинайа сцрцкляйяр. Зина ися Инсанда абырсызлыг, щяйасызлыг, ядябсизлик вя яхлагсызлыг йарадыр. Беля хислятли инсанлар ися щяр ъцр яълафлыьы юзляриня рява билярляр. Танры буйурмушдур:

“Зинякарлыьа йахын дцшмяйин. Ахы бу чиркин бир ямял вя пис йолдур”(Исра, 32).

Мцгяддяс айядя буйурулур ки:

“…Танры позьун адамлары дцз йола апармаз” (Мцнафигун, 6).

Зина щагга инанан Инсанын йолу цстцндя дайанан йолкясяндир. Зинанын мянбяйи гадын цчцн киши, киши цчцн гадындыр. Зинайа мейлли киши вя гадынлар щеч вахт азад ола билмязляр. Онлар ябяди олараг шящвятлярин ясиридирляр. Беляляри юз ъанларынын ращатлыьы цчцн бцтцн инснани дяйярлярдян юзлярини мящрум кимсялярдирляр.

Чох тяяссцфляр олсун ки, тарих бойу зина гадына шамил едилмиш вя бюйцк мцдрикляр, дащиляр беля гадыны “Иблисин силащы, Шейтанын тору”, “йыртыъы, щейван”, “гящряманлары дири-дири торпаьа эюмян”, “эюзляри бахан йеря кюнцлляри ахан”, “мин щийля гуран”,хямири аъыдан йоьрулан”, “оьурлуг суйуну эизлинъя эютцрцб биъ ювлад дцнйайа эятирян”, “ горунмазса гохуйан”, “мейвяси зящяря чеврилян”, “юмрцндя йалныз севяндя вя юляндя эюзял эюрцнян “, “сябирсиз олмагла бярабяр, щям дя щяр шейя тез мараг эюстярян”, “вяфасыз”, “мякрли”, “ичи чюлц кими олмайан”, “севэиси язиййят, гязяби хяйанят олан”, “шющрятпяряст вя емосионал”, “кишини щямишя ювлад цчцн васитя билян”, “мящяббятини ябяди олараг эизли сахлайа билян, анъаг нифрятини бир ан да эизлядя билмяйян”, “гялби дайаз”, “исрафчы вя пулун гядрини билмяйян”, “ян бюйцк арзусу даим ъаван галмаг олан”, “киши гялбини дуйан, амма ону дярк етмяйян” вя с. кими дяйярляндирмишляр. Щалбуки зина кишийя дя аиддир.

Дейилянляр ону эюстярир ки, щейвани Няфся дайанан шящвят фани, намус, яхлаг ися ябядидир. Гадына шящвят мянбяйи кими бахан киши, кишийя шящвят эюзц иля бахан гадын яхлаги дяйярляри вя демяли, инсанлыг ляйагятини итирмиш, эцнаща мцбтяла олмуш кимсялярдирляр. Онларын йери Ъящяннямдир.

Демяли, сонда Ъящяннямя васил олан яхлагсыз адамын эцнащы ян бюйцк эцнащдыр. Чцнки беляляри юз шяхси бядяниня гаршы хяйанят едирляр. Юз шяхси бядянляриня гаршы хяйанят едян инсанлар ися бцтцн хяйанятляри етмяйя гадирдирляр.

Аилядя вя щямчинин ъямиййятдя яхлагсызлыг щюкм сцрдцкдя о аиля вя ъямиййятин яхлагы позьунлашыр. Гадынларын вя кишилярин позьунлуьу ися арзуедилмяз няслин щяйата эялмяси иля нятиъялянир. Гадынларын фяалиййят мцстягиллийи, хцсусиля, кишилярля цнсиййят азадлыьы зинакарлыьа, арзуедилмяз ящалинин щяйата эялмяси тящлцкясиня сябяб олур. Щямчинин бу ишин ясас сябябкары мясулиййятсиз кишиляр ъямиййятдя зина тюрядирляр ки, бунун да нятиъясиндя арзуедилмяз ушаглар бяшяриййяти мцщарибя вя епидемийа тящлцкяси алтында гойурлар. Демяли, ъямиййятдя арзуедилмяз инсанларын артмамасы цчцн мцтляг шякилдя зинаны тюрядян бцтцн ямяллярин кюкц кясилмялидир. Зинайа уьрамыш мясулиййятсиз инсанларын игтидара эялиши ися ъямиййятдя даща бюйцк фялакятляр, фясадлар тюрядяр вя ъямиййят яняняляри позулар, щяръмярълийя ряваъ вериляр вя нятиъядя инсанлар щяйатын али мягсядини унударлар. Беля ъямиййятляр эеъ-тез мяьлубиййятя дцчар олар.

Щейвани Няфся уйан Инсан юзцнц бу дцнйада ъянэавяр кими эюстярян тялхяйя бянзяйир. Беля инсанлар щеч бир хейри олмайан ойунлар чыхарыр, юзлярини алдадараг бу фанилийи щятта байрам кими гейд едирляр. Яслиндя бу, о инсанларын ян бюйцк бядбяхтлийи, ян бюйцк фаъияляридир. Чцнки беля инсанлар анламырлар ки, щятта Инсанын ян аьыллы фикирляри беля чох вахт щадисялярин тябии ахары иля дцз эялмир. Демяли, щиссийата гапылыб щейвани Няфся табе олмаг инсанын аьыл вя идракына нюгсан эятирир вя онун дцзэцн гярар чыхармасына беля мане олур. Бу анламда щейвани Няфс Инсанын ян бюйцк дцшмянидир. Чцнки щяр щансы бир дцшмяня йахшылыг етсян о сянинля щятта дост да ола биляр, лакин щейвани Няфся йахшылыг етдикъя онун дцшмянчилийи даща да артар. Бу анламда Няфс вя щявяс айрылмаз йолдаш, бир гарында бяслянмиш екиз гардашдырлар.

Щейвани Няфс Инсаны мцмкцн олан щяр васитя иля чашдырмаьа вя алдатмаьа чалышар. Щятта Няфс мцтяхяссисляри, тябибляри беля беляляри цчцн ялаъ тапа билмирляр. Чцнки Няфс Инсаны эцнащдан кцфря, кцфрдян дя юзцня вурьунлуьа сцрцкляйир вя нятиъядя бцтцн эцнащлар адиляшир, илащи ганунлар вя щятта Танры беля бу ъцр инсанларын эюзцндя адиляшир, кичилир. Няфсин гялбдяки щийляляри Инсаны еля бир дяряъяйя эятириб чыхарыр ки, Инсан щятта юз Ряббиня беля миннят етмяйя башлайыр. Демяли, Няфс Инсанла Танры арасында ян бюйцк маниядир.

Щейвани Няфс шящвятля йанашы Инсанда диэяр наращат щиссляр дя йарадыр. Адятян наращат щисс вя дуйьулар Инсанын психолоъи дурумуну позур вя нятиъядя Инсан таразлыьыны итирир. Инсанын бу наращат щисс вя дуйьулары еля эцълц, еля чякиъи, еля ъошгундур ки, щятта щисс вя дуйьуларына нязарят етмяйя чалышан бясирятли инсанларын беля аьлыны чашдырыр, ону зорла дартыб юз архасынъа апарыр.

Инсан щейвани Няфся уйараг юз щиссляринин ясири олдугда она баьланмаьа башлайыр ки, бу баьлылыгдан да Ещтирас доьур. Ещтирас ися Инсан рущуну алчалдыр, фязиляти рязалят, сяадяти зиллят едир. Беля инсанлар аьа гара, гарайа аь дейир, шяхси мянфяятиндян башга щеч бир шей дцшцнмцр, баьышланмаз эцнащлар едирляр. Эцнащ ишлядян щяр бир шяхс юз эцнащынын кюляси олур.

Щяйатда щяр бир шяхс юз Ещтирасы иля щярякят едир. Сонра бу Ещтирас бойлу галыб эцнащы доьурур. Чцнки Ещтирас Инсаны гязябя сцрцкляйир. Гязябли башда ися аьыл олмаз. Гязяб йанылма вя алданыша, йанылма вя алданыш йаддашын итмясиня, йаддашын итмяси дярракянин позулмасына, дярракянин позулмасы ися Инсаны щяйат бурульанына сювг едир. Демяли, Инсан гязябляндикдя онун бцтцн бядяни мурдарланыр.

Гялби кин, нифрят, гязяб пцскцрцб цздя эцлян рящбярляр даща горхунъ олурлар. Онларын вящшилийиня вящши щейванлар беля гибтя едирляр. Беля рящбярляр вящшийя беля рящмят охударлар. Гязяб, кин вя щиддят беля рящбярляри йанлыш мцщакимяляря сювг етдирир. Онларын мярщямяти дя сцнидир. Дащиляр демишкян:

Гязяб вар ки, дойурар аъ гарыны



Мярщямят вар ки, зящярляйяр йарыны”.

Беля ляйагятсиз, идракы сюнцк башчылар сонда милляти дя шяхсиййятляриня гурбан верярляр. Она эюря дя мцдрикляр сюйляйибляр ки:

Идракы сюнцк башчыларын гяфляти анъаг

Етмиш, едяъяк милляти щяп ялдя ойунъаг”.

Беля башчылар еля щесаб едирляр ки, бяшяриййят йалныз «гцввят вя алтына табедир» вя инсанлар мярщямят вя мящяббятдян даща чох дящшят, зцлм вя гцввятя тапынырлар. Беля яхлагы сюнцк башчылар даима юзляриня исмят дону эейдирирляр. Онлар унудурлар ки, эцълц эцъсцздян щеч вахт интигам алмаз. Чцнки беля интигам вящшятлярин ян алчаьыдыр. Беля интигам ян бюйцк чиркинликдир. Чиркинлик ися Инсанда еля бир ягли нюгсандыр ки, о даима сащибиня нифрят газандырар. Беляляри гудузлашдыгларындан щеч бир тялим-тярбийя иля онлары ящилляшдирмяк мцмкцн дейил. Агиллярин дедийи кими:

Тярбийя версян дя “вящши щейван”а

Хисляти дяйишиб дюнмяз инсана”.

Гязяб щям дя щейвани Няфсин шящвят вя интигам щиссиндян доьан щярякятдир. Бу щярякят шиддятляндикъя щисс аловланыр, ган ъошур, бейин гызышыр, аьыл башдан чыхыр, шцур фяалиййятини зяифлядир вя нятиъядя Инсанын бядяни, ичи од-алов, боьанаглы тцстц иля долу олан, аьзындан чыхан уьулту, гурулту, йаньын, щис вя гурумдан башга щеч бир шей эюрцнмяйян кющцля охшайыр. Бу щалда оду сюндцрцб, Гязяби йатыртмаг сон дяряъя чятин олур. Чцнки о анда Гязяби сюндцрмяк цчцн ня ишлядился аловун даща да шиддятлянмясиня сябяб олар. Бу анда Гязяб бир нюв дялиликдир. О, щямишя сащибини пешман едяр. Яэяр Гязяб сащиби сонрадан пешман олмазса, демяли, о, щягигятян ясл дялидир.

Гязяб мютядиллийин ифрата доьру позулмасы нятиъясиндя ямяля эялян ядалятсизликдир, ядябсизликдир. Гязябли щалда ядалятли вя ядябли олмаг мцмкцн дейил. Ядябсиз вя ядалятсиз аьыллы ися силащсыз иэидя бянзяр. Мцдрикляр буйурублар ки:

“Иэид вя эцълц адам о адамдыр ки, Гязябли оланда Гязябини боьа билсин”.

Гязяб инсанда щиддят, иддиалылыг, дава-далаш, щюъят, гисас, мцбащися, мцнагишя, щярислик, щясяд вя пахыллыг йарадар.

Щиддят, иддиалылыг, дава-далаш, щюъят, гисас, мцбащися вя мцнагишя щеч вахт инсаны онун юзцня гаршы йюнялтмир. Бунлар аъ бябир кими щеч вахт Гязяблинин юзцнц йемир, гулаьыны саллайыб, гуйруьуну булайа-булайа ов щясряти иля ятрафыны эюздян кечирир.

Щярислик, пахыллыг вя щясяд ися беля дейилдир. Бунлар щям дя Гязяблинин юзцнц мящв едир. Чцнки щярислик, щясяд вя пахыллыг дямир пасы кими бир шейдир ки, йыьылыр, йыьылыр вя сонда Инсанын юзцнц йейирляр. Щярислик, щясяд вя пахыллыг еля бир рущи хястяликдир ки, Инсанын аьлыны башындан чыхарар, онун эюзляри юнцня пярдя чякяр ки, Инсан ня иш эюрдцйцнц билмясин. Щяйатда щяр дярдин бир дярманы олдуьу щалда щясядин, пахыллыьын вя ян башлыъасы, Гязябин дярманы йалныз юлцмдцр.

Чцнки щеч бир нясищят, мяслящят онлара тясир едя билмир.



Гязяб щятта иманы беля чцрцдцр.

Няфси юзбашына бурахдыгда ардыъыл олараг Инсаны шяря сцрцкляйир, ону яхлагсыз, намуссуз, гейрятсиз, виъдансыз, аъэюз, тамащкар, оьру, хяйаняткар вя йарамаз бир варлыьа чевиряр. Беля инсанлар ян мцгяддяс немят олан Вятяни беля тамащларына гурбан верярляр. Ян горхулусу ися беля инсанларын щаким мювгейя чыхмаларыдыр. Беляляри бязян еля бир щяддя эялиб чатарлар ки, щятта миллятин йарыдан чохунун мящв едилмясиня, галан щиссясиня ися щюкмранлыг етмяйя щазыр оларлар. Беляляри инсанлара тясялли вермяк цчцн пися йахшы ады гойар, щяр яъаиб иши юз хейирляриня ясасландырмаьа чалышарлар.

Щейвани Няфс Инсанда инсанлыьа йарашмайан кейфиййятляр йарадараг сащибиня дя зяряр йетиряр, сонда ону мягсядиня чатмаьа гоймаз. Чцнки пис иш эюрян эцъдян тез дцшяр, рцтбя ахтаран Няфсинин гулу олар, хясис мадди чятинлийин горхусундан аьыр эцнляр кечиряр, ловьа мязщякя аляти олар, тякяббцрлц иззят ахтармагла юзцнц зялил едяр, гязябли юзцня язаб веряр, гяддар ися ъинайят йапар.

Инсан психикасында дярин из бурахан щейвани Няфс гуру от арасына дцшмцш ода, симлярдя эязян електрикя бянзяр. Тохундуьуну мящв едиб кцля дюндяряр.

Щейвани Няфсин мин башы, мин бир рянэи вар. О, щяр бир инсанда башга-башга формада зцщур едир. Инсан юмрц бойу Няфсин гулу кими Онун архасынъа анбаан, эцнбяэцн, айбаай, илбяил сярэярдан доланараг юзцнц мющнятя, зиллятя салараг сонда Эцнащларла йцкляняряк ахирят аляминя йолланыр. Орда ися ону Ъящянням язабы эюзляйир. Демяли, щейвани Няфс азадлыг вя Ъяннятдян ябяди мярщумлуг, ябяди ясарятя мящкумлуг, цряйин тялашы, щяр ан артан тяшвиш, тинятдя йаранан гяддарлыг, шцбщя, тялаш вя гяфлятдир. Ещтираса дайанан беля щиссляр парлаг бир дцщаны беля бцрцся, о щеч бир хейир веря билмяз. Она эюря дя Инсан цчцн щейвани Няфси юлдцрмяк юлцмдян дя чятиндир. Мцдрикляр сюйляйибляр ки:



«Юлцм кичик, Няфс ися бюйцк ъищаддыр».

Щейвани Няфсин истякляриня итаят етмяк Инсаны щейваниляшдирир. Чцнки щейвани Няфся пярястиш етмякля Инсан идракы, Инсан зякасы, Инсан камалы бир арайа сыьа билмяз. Инсан юз щейвани Няфсинин истякляринин гаршысыны алмадан мярифятин али дяряъясиня йцксяля билмяз. Беля ки, Инсан юз щейвани Няфсинин шящвятиня итаят етмякля юзцнцн инсанлыг нуруну сюндцрцр.

Щейвани Няфс Инсанын гялб айнасынын цзяриня чякилмиш пярдядир ки, Инсанын щяйатын мянасыны дярк етмясиня, Танрыны дуймасына мане олур. Беля Няфсани истяклярин ардынъа эедян Инсан цчцн Танрынын варлыьыны исбат едян ян ашкар дялилляр беля эизли галар. Чцнки йалныз юзцнц истямяк, йалныз юзцнц дцшцнмякля мцгяддяс Варлыьы севмяк бир йердя ъям ола билмяз. Щейвани Няфсинин гулу олан шяхся Няфси Танрыйа иман эятирмяйя имкан вермяз. Чцнки иманын мяканы гялбдир. Юзц иля гялби арасында щиъаб олан шяхс ися Танрыны анлайа билмяз.

Инсан щейвани Няфсинин вя ещтирасларынын парылтысындан истифадя етмяк цчцн онларын щамысыны ъошдурмаьа чалышса Шейтаниляшяр вя бир даща юзцня гайыда билмяз.

Аьлы Няфсиня гялябя чалан Инсан Мялякдян цстцн, Няфси аьлына гялябя чалан инсан ися щейвандан да ашаьыдыр. Демяли, Инсанын талейи юз ялиндядир. О, юз агибятини юзц мцяййян едир. Бу агибят ися онун дахилиндяки аьылла Няфсин мцбаризясиндян вя бу мцбаризядя онлардан щяр щансы биринин гялябя чалмасындан асылыдыр. Щейвани Няфсиня гапылмайан, ону ъиловламаьы баъаран, Онун аьасы олан Инсанын билийи бяй, аьлы хан, юзц ися Хаган олар.

Щейвани Няфсин кюкц шящвятдя, вар-дювлят щярислийиндя вя Тамащкарлыгдадыр. Бунлара алудя олан щяр бир шяхс инсанлыг йолундан узаглашыб шяря, Шейтана хидмят едир вя бунунла юзц дя билмядян щяйатыны язабла баша вурур. Беля инсанлардан щяйяъан щеч вахт яскик олмаз. Беля Тамащкар инсанларын ян пис хцсусиййяти инадкарлыг вя сыртыглыгдыр.

Бюйцк Тцрк мцдрикляри сюйлямишляр ки:

Тамащ ябяди кюляликдир.

Тамащ шяр ишляря хидмят демякдир.

Тамащ инсаны йа йандырар, йа да чий сахлайар.

Тамащ йохсулдан да сялям умар.

Тамащ инсан цчцн щяйатда ян горхулу хислятдир. О, инсанлары чох пис ямялляря сювг етдиря биляр.

Тамащ инсана имкан вермир ки, о, ваъиб шейляр щаггында дцшцня билсин.

Тамащ аьлы да кямяндя салар.

Тамащын бойнуну йалныз Тамащ вурар.

Тамащкара дцнйаны да версян доймаз.

Тамащкар инсан даим юзцнц алчалдар.

Тамащкар инсан саьлыьа беля щяр ан щясрят галар.

Тамащкар инсан щейвани Няфсинин ясиридир. Она эюря дя о, щяйатын гядрини щеч вахт билмяз. Чцнки Тамащкар юз Няфсинин гулудур.

Тамащкар олмаг шяряфсиз адамлара эярякли олмаг демякдир.

Юзэясинин малына Тамащ салан, онун зящмятини йейян инсанын юзц дя юзэяляшяр. Юзэясинин малына Тамащ эюзц иля бахмаг беля инсанын ян алчаг сифятляриндян сайылыр. Беляляри унудурлар ки:

«Тамащла, щясядля йашаса инсан,

Чох пай истяйяня рузи олар кям».

Тамащкар, аъэюз инсанын нясиби тоз-торпаг сцпцрмяк олар.

Тамащкарын эюзц кор олар.

Тамащкарын эюзцнц торпаг дойдурар.

Щяйатда инсан цчцн бцтцн бялаларын, язиййят вя мяшяггятлярин мянбяйи Тамащ, бцтцн ъяфаларын сябяби Щярисликдир.

Дцнйа малына Щярислик бядбяхтлик вя пислик яламятидир. Бу кейфиййятляр бир-бири иля ялагядар олуб инсанда худбинлик, гялбигаралыг, наданлыг, ядябсизлик, гязяб, хясислик, щясяд, пахыллыг, гейбят, тякяббцр, йалан, рийа, гысганълыг, горху, ещтирас, биэанялик, шющрятпярястлик, ъящалят, щиддят, рязиллик, шящвят, хяйанят, дцшмянчилик, гибтя, йалтаглыг, сахтакарлыг, шцбщя, мяням-мянямлик, щийляэярлик, икицзлцлцк вя бу кими шяр ямялляр йарадыр. Бцтцн бунлар шяр ямялляр олдуьу цчцн онлары щяйата кечирян вя щятта онлар щаггында дцшцнянляр беля Танрынын гязябиня дцчар олурлар. Чцнки беля инсанлар хялвятдя Шейтанла достлуг едянлярдирляр. Беля инсанлар щаггында агилляр сюйляйибляр ки:



«Ашкарда Иблиси сюймяйин, чцнки хялвятдя сиз Онун достусунуз».

Тамащдан доьан Щясяд инсан рязалятляриндян биридир. Яслиндя Щясяд ъящалятля аъэюзлцйцн бирляшмясиндян йаранан Пахыллыгдыр.

Щясяд инсанын иманыны мящв едир. Щясяд апаран инсанын дярди чох, юмрц аз олар. Щясяд апаран Пахыл инсанын арзусу щцдудсуз олдуьундан о щеч вахт йериня йетмяз, нятиъядя гям вя кядярдян башга щеч бир файда вермяз. Она эюря дя Щясяд вя Пахыллыг инсанда баш верян мцряккяб хястяликляр синфиня аиддир. Щясяд вя Пахыллыг шяр ишлярин ян мурдарыдыр. Чцнки инсан башгаларына, щятта рягибиня беля шяр арзулайырса, демяли, о, шярля достлуг едир. Шярля достлуг едяня ися шяр адам дейярляр. Ян шяр Адам ися достуна Пахыллыг едян, она Щясяд апарандыр. Беля адам ися даща мурдар, даща чиркин адам сайылыр.

Пахыл адам ян шяр адам олдуьу цчцн о, щямишя гямли олар, башгасынын хош эцнцнц эюряндя кядярляняр, гязябляняр вя щятта гязябиндян партламаг дяряъясиня варар.

Пахыл адама дцшмян лазым дейил, онун пахыллыьы еля юз дцшмянидир. Пахыл адамы бу хястялик вя язабдан йалныз юлцм гуртара биляр.

Пахыл адам юз хейриня олан шейлярля дя кифайятлянмяз.

Пахыллыг бцтцн писликляри юзцндя ъямляшдирян рущи хястяликдир.

Бязян Гибтя иля Щясяд вя Пахыллыьы ейниляшдирирляр ки, бу ейниляшдирмя йанлышдыр. Чцнки Щясяд вя Пахыллыгдан фяргли олараг Гибтя башгасына зяряр вермямяк шярти иля онда олан елм, камал, истедад вя йа хоша эялян бир шейя малик олмаг арзусудур.

Щясяд вя Пахыллыгда ися бунларын башгаларында олмамасы бир мягсяд олараг гаршыйа гойулур.

Гибтянин тярифлянян вя мязяммятлянян ики нювц вардыр. Тярифлянян Гибтя фязилят вя сяадятляря едилян Гибтяйя дейилир вя мцсбят щесаб едилир. Мязяммятлянян Гибтя ися шящвят вя ляззятля едилян Гибтяйя дейилир вя даща чох Щярислийя охшайыр.

Щярислик ися Тамащкарлыьын бир нювц олуб инсанда даща чох Мющтякирлик, Рцшвятхорлуг вя Йалтаглыг кими Чиркин ямялляр йарадыр.

Щярислик аъэюзлцкдцр. Аъэюзлцк ися инсан вцъудунда ян чиркин шейлярдян биридир. Чцнки Щярислик инсаны Йалана тящрик едир. Йалан ися бцтцн эцнащларын ачарыдыр. Бцтцн эцнащлар Йаландан башланыр. Мцгяддяс айядя буйурулур ки:



«Юлцм олсун Йаланчылара! Онлар ъящалят эирдабына дцшмцш бихябярдиляр… Онлар Ъящянням одуна мцбтяла едиляъякляр» (Зарийат, 10, 11, 13).

Йалан инсан цряйинин Шейтаныдыр.

Йалан, ифтира, бющтан, гарайахма, хябярчилик, сыртыглыг вя йалтаглыгдыр.

Йалан вар-дювлят ялдя етмяк вя цмумиййятля щяр щансы бир шейя щярислик яламятидир.

Йалан рийакарлыгдыр, икицзлцлцкдцр, худпясяндликдир, юзцнц дцшцнмякдир.

Йаланчы да йалтаг кими мющтаъ олдугда башгасына итаят вя ибадят етмяйя чалышар, башгасы она мющтаъ олдугда ися мин бир бящаня эятиряр.

Йаланчынын аьыл эцзэцсцнц гара пас басар. Йалан данышанларын доьрулар гаршысында щеч бир етибары олмаз.

Йаланын сябяби юзцндя олмайан истедадларын варлыьына йанлыш инам, мягсяди ися щяр щансы бир мянсябя чатмаг щявясидир.

Йаланын кюмякчиляри щагсызлыг, ядябазлыг, горхаглыг вя йаландан тяшяккцл тапмыш ловьалыгдыр.

Йаланчынын шащиди юзцдцр.

Мцгяддяс айядя буйурулур ки: «…Танры Йаланчы вя Кафири дцз йола апармаз» (Зумяр, 3).

Йалан данышан, щагсызлыг гаршысында сусан адам динсиз, имансыз Шейтандыр. Доьруну сюйлямяйян, Йалан данышан щяр бир шяхсин инсанлыг адына щеч бир пайы йохдур. Онларын бцицн ибадятляри батилдир. Мцгяддяс айядя буйурулур ки: «…Анъаг щагсызлар бир-бирлияриня Йалан вяд верярляр» (Фатир, 40).

Тарихдя бязян бир чох мцдрикляр файда верян Йаланы зяряр йетирян доьрудан, щягигятдян цстцн щесаб етмишляр. Биз бу фикри гябул етмир вя Йаланы щеч бир доьрудан, щятта юлцмля нятиъяляняъяк доьрудан беля цстцн щесаб етмирик. Доьру доьрудур. Щагг горунмалыдыр!

Йалан Рийа вя икицзлцлцкдцр. Рийа вя икицзлцлцк ися инсан фязилятини касад ейляр. Рийа пак инсанын йолунда бир тялядир.

Рийакар, икицзлц адам щяр ъцр алчаьлыьы юзцня рява эюряр. Чцнки беля адамлар йалныз юзлярини дцшцнцрляр. Мцдрикляр сюйляйибляр ки:

«Алчалмаг йолуйла ким тапса чюряк,

Юзцнц алчалтмыш о адам демяк».

Щейвани Няфс сонда инсаны Залыма чевиряр. Инсан цчцн ян бюйцк эцнащ Зцлм етмяк, Зцлмкара кюмяк етмяк, она тязим етмяк, ону тярифлямяк, онун щаким мювгейя чыхмасына йардым эюстярмяк, онун етдийи щагсызлыглара биэаня галмагдыр.

Зцлм бцтцн рязалятлярин мяъмусудур. Инсанлара язиййят вермяк, онлары тящгир етмяк, дюймяк, сюймяк, юлдцрмяк, онларын малларыны зорла алмаг, гарят етмяк, гясб етмяк, онлара бющтан атмаг вя с. бу кими ямялляр Зцлм адланыр. Зцлм, зор вя тязйиг инсанын мцстягил мцщакимя йцрцтмяк сярбястлийиня мане олур.

Зцлмлярин ян дящшятлиси йардымчысы олмайана едилян Зцлмдир. Унудулмамалыдыр ки, юзцндян эцъсцзляря рящм етмяйян, юзцндян эцълцлярин Зцлмцня раст эяляр.

Зцлм бир шяхсин вя йа групун башга фярд вя йа групун щцгугуна тяъавцз етмяси иля битмир. Зцлм щям дя бир шяхсин вя халгын юз али рущуна хилаф чыхмасы иля дя тязащцр едир. Зцлм щятта бир халгын тяняззцл вя мящвиндя дя ясас амил кими чыхыш едир.

Зцлм яслиндя бцтцн гейри-яхлаги ишляри ящатя едир. Она эюря дя Зцлмцн бцтцн нювляри эцнащдыр. Дин улуларынын сюйлядийи кими:



«Зцлм гийамят эцнцнцн ян пис азугясидир».

Зцлм едян залым адланыр. Залыма кюмяк етмяк, онун Зцлмцня шярик олмаг демякдир. Бцтцн бунлар ися Зцлмкары даща да гцдрятли вя сыртыг едир, ъямиййятдя Зцлмцн вя демяли, щагсызлыгларын да чохалмасына сябяб олур. Мцдриклярин сюйлядийи кими:



«Щюкмдары Залым оларса, хадимляри, мямурлары ъан алар».

Залым вя мцстябид башчылар щямишя низам-интизам йаратмаг вя ямин-аманлыьы горумаг бящаняси иля ян али лцтф щесаб едилян вя инсанлыьын ъювщяри сайылан азадлыьы боьмуш, ядаляти ися айаг алтында тапдаламышлар. Мцстябидляр щямишя бяшяри яхлагын инкишафы йолунда ян бюйцк янэял олмушлар. Чцнки онлар ъямиййятдя мянявиййата олан тялябат вя мейли дахили алямя тапынма кими гиймятляндирир вя писляйирляр. Бунун да нятиъясиндя инсан вя ъямиййят тяряддцд эирдабында боьулур. Щяйатда тяряддцд кечирян фярд вя ъямиййят эетдикъя юзцндян узаглашыр, шяхсиййят вя мянявиййатыны итиряряк юзц иля йадлашыр, башга бирисини юзцнцн йериня юзц кими гябул едир, юз ишлярини эюрмяк явязиня башгасы цчцн иш эюрцр.

Унутмаг олмаз ки, Ъямиййятин, халгын, миллятин дя фярд кими рущу вя шяхсиййяти вардыр. Онлар да фярд кими тяряддцд кечирир, ашынмайа мяруз галыр, юз мащиййят вя сималарыны, юзляриня олан иман вя ещтирам щисслярини итиряряк бирдяфялик сцгута уьрайырлар. Юзцня олан инамы, Танрыйа олан иманы, яслиня-кюкцня олан ещтирамыны итирян фярд, миллят вя ъямиййят ися сцгут етмяйя мящкумдур. Она эюря дя Зцлмцн вя Залымын тюрятдийи бцтцн ядалятсизликляря гаршы миллятин бцтцн фярдляри бир-бирляри иля иттифагда олмалыдырлар. Дащиляр сюйляйибляр ки:

«Иттифаг баьласа гарышгалар да

Дярисин дешярляр гызмыш ширин дя».

Унудулмамалыдыр ки, инсан Зцлмя гаршы щаггы, ядаляти горумаг вя бу йолда чарпышмагла истяйиня наил ола биляр. Бюйцк шаирин дедийи кими:



«Зцлмцн топу вар, эцлляси вар, галасы варса,

Щаггын да бцкцлмяз голу, дюнмяз цзц вардыр.



Эюз йумма эцняшдян, ня гядяр нуру гарарса,

Сюнмяз ябяди, щяр эеъянин эцндцзц вардыр.

Миллят йолудур, щагг йолудур тутдуьумуз йол.

Ей Щагг! Йаша, ей севэили Миллят, йаша, вар ол!»
Инсанлара зцлм едян Залымлар щямишя лянятля йад едилирляр. Чцнки Зцлмкарын цзяриндя Танрынын, мяляклярин вя инсанларын лянят дамьасы вар. Онлар ябяди лянят ичиндя галаъаг, щеч вахт язаблары йцнэцлляшдирилмяйяъякдир. Онлар щеч вахт мурадларына йетмяйяъяк, уьура уьрамайаъаглар. Чцнки Зцлм Танрынын щарам буйурдуьу ян бюйцк эцнащлардандыр. Мцгяддяс айядя буйрулдуьу кими: «…Танры Залым адамлара бир йол эюстярмяз» (Тювбя, 109).

«…Танры Залымлар дястясини щагг йола истигамятляндирмяз» (Имран, 86).

«…Танры Зцлм едянляри севмяз» (Имран, 57).

Зцлм илк юнъя дцнйада аз иди. Сонра эялян щяр Зцлмкар Ону бир аз даща артырды, нящайят индики щяддя эялиб чатды. Мцдрикляр буйурмушлар ки:



«Залым олдун, Зцлм якярсян йеня кянди тарлана,

Залымын Зцлм вя Шяриндян тарлада цсйан битяр».

Инсанын щаглы икян мяьлуб олмасы Залымлыгла галиб олмасындан даща шяряфлидир. Даща доьрусу, Зцлм иля гялябя газанмагданса, щагг йолунда мяьлуб олмаг даща йахшыдыр. Чцнки сонда:




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет