Айдын Мядятоьлу Гасымлы дцнйанын таъы тцркляр бакы – 2005 Ичиндякиляр



бет3/16
Дата02.07.2016
өлшемі1.39 Mb.
#173108
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16

Даща мясуд олурду ъинси–бяшяр”.

Унудулмамалыдыр ки, айры-айры фярдляр Динсиз йашайа билсяляр дя, бяшяриййят Динсиз йашайа билмяз. Ойанмыш, юзцнц вя щяйаты дярк етмиш, инсанлыьын мащиййятини анламыш Инсан Динсиз йашайа билмяз. Ойанмыш бяшяр гейри-мящдуд идракына дайанараг истинадэащын сон нюгтяси олан Танрыйа доьру инамла аддымламалыдыр. Чцнки елм вя фялсяфя иля йанашы, Дин дя ъямиййятин аьыл вя мяфкуря гцввясидир. Яэяр бунлар бяшяр ювладынын гафатасындан силиниб эется, инсанлыг диваня щяддиня чатар. Демяли, Дин, елм вя фялсяфя Йер иля Эюйц, Ярш иля Фярши бир-бириня баьлайан щялгялярдир. Бу щялгяляр гырылса, даща доьрусу, Инсанла Танры арасындакы ялагя кясилярся, инсан мящв олар. Бурадан беля бир нятиъя щасил олур ки, Дин, елм вя фялсяфя Эюйц йох, мящз Йери, Танрыны йох, Инсаны мцщафизя едир. Она эюря дя, Дини горумаг вя елми инкишаф етдирмяк Йер кцрясини вя гаршылыглы олараг бцтцн ъанлы мювъудаты горумаг вя йашатмаг демякдир.




Тцрклярдя Мяляк вя Шейтан анлайышы

Тцрк дини дцнйаэюрцшц тяк Танрыны гябул етдийиндян Онун йаратдыьы бцтцн Варлыглары да гябул едир. Бу Варлыглар ичярисиндя Мяляклярин хцсуси юнями вардыр.

Танрынын васитячиляри олан Мялякляр бцтцн сямави динлярдя Танры вя Ахирят кими ортаг анлайышлардыр. Фягят бцтцн динлярдя Мялякляр щаггында фикирляр дя мцхтялифдир. Она эюря дя, инсан ъямиййяти щяля инди дя Мялякляр щаггында ващид бир фикря эяля билмяйибляр. Беля ки, бязи динлярдя щятта Мялякляри ъинсиня эюря бюляряк Онлары гадын (Христиан дининдя – А. М.) вя йа киши (Ислам дининдя Мялякляр киши, Мялейкяляр ися гадын – А. М.) щесаб етмиш, бязиляри Онлары сырф Рущдан, бязиляри ися Рущ вя Бядяндян ибарят саймыш, бязиляри эюзяэюрцнмяз, бязиляри щятта эюзя эюрцнян кими тясвир етмишляр.

«Тюврат»да Мяляклярдян Микайылын (йеэаня баш Мяляк), Ъябрайылын (Шейпуру сясляндирян), Керубимин вя Серафимин (щяр икиси ганадлы мяхлуглар кими тясвир едилир- А.М.), «Инъил»дя Микайыл вя Ъябрайылын, «Гуран»да ися Микайыл вя Ъябрайылля йанашы Язраилин, Исрафилин, Щарут вя Марутун да адлары чякилир.

Микайыл «Тюврат»да Исраилин хцсуси мцщафизячиси вя баш ряисляриндян бири, Муса иля Сина вя Щорев даьында данышан йеэаня баш Мяляк кими эюстярилир.

Ъябрайыл ися «Тюврат»да гоч вя кечи щаггында олан йухуну Даниеля изащ едян вя «Йетмиш щяфтя» щаггында Пейьямбярлийи елан едян йеэаня сялащиййятли шяхс кими чыхыш едян Мяляк кими эюстярилмишдир.

«Инъил» дя ися Микайыл Мусанын ъясяди цстцндя Шейтанла мцбащися едян вя эюйлярдя Иблися гаршы олан дюйцшя рящбярлик едян кими тясвир едилмишдир.

Ъябрайыл ися «Инъил»дя Зякяриййяйя вя бакиря Мярйямя эюрцняряк ики «Бюйцк дюйцш» - Зякяриййя вя Елизаветдян Йящйанын, Мцгяддяс Рущла Мярйямдян Иса Мясищин олаъаьы щаггында хябяр верян вя Танры щцзурунда йцксяк рцтбяйя малик Мяляк кими тясвир едилмиш, Щятта Она Танрынын Елчиси олмаг вязифяси тапшырылмышдыр.

«Тюврат»да ады чякилян Керубим вя Серафим ися ганадлы мяхлуглар кими тясвир едиляряк Танры тяряфиндян «Щяйат аьаъы»ны горумаг цчцн Керубим одлу гылынъла «Ядян баьы»нын шярг эиряъяйиндя йерляшдирилмишдир. Керубимляр щятта «ъанлы мяхлуг» адландырылараг щяр бир Керубим дюрд сифятдя – Инсан, шир, юкцз вя гартал сифятиндя тясвир олунмушдур. Онларын щяр биринин – икиси ашаьыда, икиси йухарыда олмагла бядянини юртмяк цчцн дюрд ганады эюстярилмишдир.

Серафимляр ися «Тюврат»да алты ганадлы вя уча билян кими тясвир едилмиш вя ганадлары нязяря алынмаса, хариъи эюрцнцшляри Инсан формасында эюстярилмишдир. Онлар да Керубимлярля йанашы «Сяма тахты»ны бирэя мцщафизя едирляр. Бцтцн бунлар яслиндя Динин йох, мифик тяфяккцрцн мящсулудурлар.

«Гуран»да ися Танры анлайышы кими Мяляк анлайышы да мцъярряддир. Беля ки, «Гуран»да Мяляклярдян Микайыл Танрынын рузи, Ъябрайыл вящй вя елм, Исрафил дирилик, Язраил ися ъан алма васитячисидир. Щямчинин, «Гуран»да гейд едилдийи кими, Танрынын бир Мяляйи вардыр ки, О щяр эцн инсанлара сюйляйир: «Ей инсанлар! Доьулун, юлмяк цчцн! Топлайын, даьылмаг цчцн! Гурун, йыхылмаг цчцн!»

Башга бир Мяляк ися беля сюйляйир:

«Ей инсанлар! Юлцн, доьулмаг цчцн! Даьылын, топланмаг цчцн! Йыхылын, гурмаг цчцн!»

Башга бир айядя ися буйурулур ки:

«Щяр бир инсанын юнцндя вя архасында Мялякляр вардыр. Онлар Танрынын ямри иля о инсаны горуйурлар».

«Гуран»а эюря Мялякляр Танрынын «тядбир мямурлары вя щагг ордусу, Хилгят вя йарадылыш аляминин тядбирчиляри»дирляр.

Мяляк вя Мялаикялярин сайы щаггында да щеч бир Мцгяддяс Китабда мялумат верилмир. Йалныз бялли олан будур ки, Онлар чохдурлар вя чохсайлы Мялякляр арасында мцхтялиф динлярдя мцхтялиф вязифя бюлэцсц мювъуддур. Щяр щалда Мювъуд Сямави Китабларда вя Бабил мянбяляриндя йедди баш Мяляк гейд едилир. Бунлар: Микайыл, Ъябрайыл, Исрафил, Язраил, Язазил (Иблис), Керубим, Серафим («Тюврат»да – А.М.), Щарут вя Марутдур («Гуран»да –А.М.).

Бцтцн динлярдя Мялякляр щаггында цмуми ъящятлярдян бири дя будур ки, Мялякляр инсандан яввял йарадылмышлар. Бядяндян вя Рущдан ибарят олан инсандан фяргли олараг Онлар ъисимсиз Варлыглар кими тясвир едилмиш («Тюврат» вя «Инъил»дя бязян Онлар ъисим кими дя эюстярилмишдир – А.М.), Онлар инсанлар вя диэяр варлыглар кими доьуб доьурмур, артыб азалмырлар. Онлар ябядидирляр. Щеч заман гоъалмыр, юлмцрляр.

Мяляклярин али Варлыг кими тамамиля Рущдан йарадылдыгларына бахмайараг Танры Инсаны Онлардан цстцн тутмуш вя Онлары Адямя сяъдя етмяйя мяъбур етмишдир. Фягят Онлар Танры кяламларында Инсандан даща эцълц, даща гцдрятли тясвир едилмишляр. Мяляклярин эцъц вя гцдряти Онларын шяхси эцъц вя гцдряти дейил, Онлара Танры тяряфиндян верилян сялащиййятлярдир.

Христиан дцнйасында Анэел адланан бу Варлыглар яслиндя Танры иля Онун Елчиляри арасында ялагячидирляр. Бу бахымдан Мялякляр Танрынын хидмятчиляридирляр.

Инсандан фяргли олараг Мялякляр Танрыны эюрцрляр. Бу бахымдан Мялякляр Инсандан йцксякдирляр вя даим Танрыйа сяъдя едирляр.

Мялякляр Щямчинин Танрынын ишляриндян вя лцтфцндян щязз алыр, фярди инсанларла марагланыр, онларын бцтцн ишляриндян хябярдар олурлар.

Мяляклярин Йердяки ясас фяалиййятляри Танрынын ирадясини йериня йетирмяк, Танры дцшмянлярини ъязаландырмаг, Танры достларына йардым етмякдир. Онлар Танры достларыны дярин иманларына эюря щямишя горуйур, онлара юз ишлярини йериня йетирмяк цчцн эцъ вя гцввят верирляр.

Бцтцн инсанларда бу вя йа диэяр дяряъядя Мялякляря, пис вя йа йахшы рущлара инам вя Онлардан горху вар.

Мялякляр дя Пейьямбярляр кими Танрыйа тярифляр сюйляйир, иман эятирир вя иман эятирянлярин баьышланмасыны Танрыдан диляйирляр:

«Ряббимиз! Сян юз мярщямят вя билийинля щяр шейи ящатя едирсян! Тювбя едиб Сянин йолунла эедянляри баьышла вя онлары Ъящянням язабындан гору! Ряббимиз! Онлары, онларын ата-аналарындан … нясилляриндян ямялисалещ оланлары вяд етдийин Ядян баьларына дахил ет… Онлары пис ямяллярдян гору… Сян кими… пис ямяллярдян горусан, она мярщямят эюстярмиш оларсан…».

Щямчинин Мялякляр «…Юз Рябинин шяниня щямд иля тярифляр дейир вя Йердя оланлар цчцн баьышланма диляйирляр».

Танры бцтцн Мялякляри камил йаратмыш вя башланьыъда Онларда щеч бир рущи позьунлуг яламятляри йох иди. Онлар ейни заманда азад ирадяйя малик олдугларындан эцнаща вя тамаща да уьрайа билярдиляр. Илк юнъя камил варлыг олан Иблисин эцнаща неъя мейл етмяси бир Танры сирри олараг галмагдадыр. Бялли олан будур ки, Иблис бцтцн Мяляклярдян фяргли олараг тякяббцрлцк эюстяряряк Танрынын ямриндян чыхдыьы вя Адямя сяъдя етмядийи цчцн Танры дярэащындан говулмушдур. Иблисин Мяляк оларкян Танры йанында мювгейи уъа, ады ися «Язазил» иди. Юз ляйагятини щифз етмяйиб, гисас мягсяди иля алдатдыьы Адям вя Щявва вя ятрафы иля бирэя Юз мяскянини тярк етди вя Танры тяряфиндян лянятляняряк «Шейтан» ады алды вя Йеря Шейтан кими дцшдц.

Мцдрикляр сюйляйибляр ки:

«Яэяр олмасайды юзц дя Шейтан



Шейтана мин лянят охурду Шейтан».

Мцгяддяс Китабларда Иблис, Шейтан адландырылан бу Варлыьын шяри тямсил едян бир чох синоним вя мяъази адлары да вардыр. О, Илан, Рягиб, Дцшмян, Йаланчы, Гатил, Белиал, Баал-Зевул, Инсаны дцз йолдан чыхаран, шяр бир Варлыг кими эюстярилмишдир.

Шейтан Мцгяддяс Китабларда Инсаны «йолдан аздыран», Танры кяламыны «онун цряйиндян оьурлайан», «йахшы тохумлар арасына дялиъяляр сяпян», «Инсанын вя Танрынын дцшмяни», «башланьыъдан Инсан гатили», «йаланчы вя йаланчынын атасы» вя с. кими сяъиййяляндирилмишдир. Мцгяддяс айялярдя буйурулур ки:

«Ей инсанлар!.. Шейтанын изи иля эетмяйин. Щягигятян Шейтан сизинля ачыг-ачыьына дцшмяндир».

«Шейтан сизя анъаг пис вя мурдар ишляр эюрмяйи вя Танрыйа гаршы билмядийиниз шейляри демяйи ямр едяр».

«Шейтан ъащил инсанлара вядляр верир, онларын црякляриндя йаланчы арзулар ойадыр».

«…Шейтан инсанын ачыг дцшмянидир…О Шейтан ки, ъинлярдян дя олур, инсанлардан да».

Шейтан Танрыйа хидмятляри мцгабилиндя Ондан сифят дяйишиклийи етмяк, Инсан гялбиня эирмяк вя «Гийамят эцнц»ня гядяр йашамаг изни алмышдыр. Бу изнин мцгабилиндя, Шейтан Танры тяряфиндян лянятляняряк сон мящкямяйя мящкум едилмишдир. Танры дярэащындан говуларкян Шейтан Танрыйа хитабян сюйлямишдир ки:

«Ряббим! Мяни бу щала салдыьын цчцн Мян дя Йер цзцндя… инсанлар арасындакы Сянин садиг бяндяляриндян башга… онларын щамысыны йолдан чыхараъаьам».

Яслиндя Танры бу сялащиййяти Шейтана она эюря вериб ки, инсанлары саф-чцрцк етсин. Шейтана уйараг хяйала гапыланлар эцнащ ишлядяряк бядянлярини вя рущларыны мурдарлайыр, идраксыз щейванлар кими зярярли ямяллярля юзлярини щялак едирляр. Беляляри гарынларыны дойурмаг, юз шящвятлярини сюндцрмяк, вар-дювлят ялдя етмяк цчцн щяр ъцр йалтаглыг вя алчаглыглара баш вурурлар. Она эюря дя Танры белялярини рязил, ещтирасларына тяслим едяряк онлары Шейтанын ихтийарына верир. Шейтан ися онлары щяр ъцр щагсызлыг, пислик, тамащ, кин, щясяд, пахыллыг, щийля, ядавят, гатиллик, бющтан вя тякяббцрля силащландырараг инсанлыьы щагг йолдан сапдырмаьа сювг етдирир.

Илк юнъя Шейтан Адямин гялбини буьда дяняси иля алыб ону Юзцнцн гулуна чевирди. Даща доьрусу, Инсан юз азадлыьыны чюряйя гурбан верди. Вя беляликля дя Шейтанын рущу Инсана дахил олараг онда юнъядян Танры тяряфиндян бяхш едилмиш илащи Рущла икиляшмиш олду. Инсанда ики «Мян» йаранды. Вя бу ики «Мян» ябяди олараг бир-бирийля мцбаризяйя башлады. Бу мцбаризянин гялябясиндян асылы олараг Танры Рущу галиб эялян – Инсан, Шейтан рущу галиб эялян ися щейван адланды. Шейтанын Инсаны йолдан чыхарма истяйи инсанлыьын ян бюйцк щягигятиня чеврилди вя Шейтан Инсан цзяриндя Юз гялябясини тямин едяряк Бяшяри икийя айырды. Инсанлыг щяля дя няйин Хейир, няйин Шяр олдуьуну дярк едя билмяйиб. Артыг еля бир вязиййят йараныб ки, Шейтан щяйатын бцтцн сащяляриня нцфуз едяряк инсанлыьы юз мящвяриндян чыхармыш, инсанлары Шейтаниляшдиряряк щагг йолундан айырмыш, Шейтан галиб бир сяркярдя кими инсанлары Юз архасынъа Ъящяннямя доьру сцрцклямякдядир.

Тцрк дцшцнцрляриня эюря ися Танры «Шейтаны Инсана она эюря йол йолдашы етмишдир ки, Инсаны йарадыъы ишя сювг етдирсин». Бахмайараг ки, Шейтан Инсанла пишик сичанла ойнадыьы кими ойнайыр. Инсан билмялидир ки, «Шейтанын эцъц анъаг Ону юзляриня щимайячи едянляря вя Ону Танрыйа шярик гошанлара чатыр» вя «Щягигятян Шейтанын иман эятириб юз Ряббиня тявяккцл едянляр цзяриндя щеч бир щюкмц йохдур».

Щяйатда Шейтана уймамаг, щейвани няфси юлдцрцб пис ямяллярдян узаглашараг эцнаща батмамаьын йеэаня чаряси даим Танрыны анмаг, Она йахынлашмагдыр. Чцнки щарада Танры анылырса, орада Шейтан йохдур. Шейтан йалныз Танрыдан горхдуьу цчцн щямишя Ондан гачыр. Танрыны унутмайан Шейтандан горхмаз. Мцгяддяс айядя дя буйурулдуьу кими:

«Яэяр сяня Шейтандан вясвяся эялярся, онда Танрыдан кюмяк диля. Танры ешидян вя биляндир».

Тцрк дцшцнъясиня эюря «Шейтан шяр сачмагла Хейря йол ачан гадир бир гцввянин бир щиссясидир». Шейтан щяр шейи инкар едян, бцтцн бядбяхтликлярин, шярин сяси олса да, бцтцн мурдарлыгларын щавадары олса да, инсанлары елмя, црфана, ян Улу Гцдрятя нифрят етмяйя, эюз гамашдыран зярли-зибалы йаланлара уймаьа сювг етдирся дя, инсанлары бош шейлярля йцкляйяряк щяйат вящшятляриня сцрцкляся дя, шярбят йериня зящяр ичиряряк Инсан оьлунун динълик вя ращатлыьыны позса да, щяйат сящнясинин ян тябии суфлйору олса да, Шейтан гоъа, бяшяр ъаван олса да, юлцмля, шярля няфяс алса да, инсанлыьын бцтцн шяр ишляриня нязарят ется дя, бир чох рущлары эюйдяъя гапыб юзцня хидмятя йюнялтся дя О, щеч дя щяр шейя гадир вя щяр шейи билян дейил. Инсан Шейтаны бящаня эятиряряк мясулиййятдян бойун гачырмамалы, юз инсанлыг адына лайиг олмалы, шяря галиб эялмялидир.


Тцрклярдя Пейьямбяр севэиси

вя Вящй анлайышы

Танрыны инсанлыьа танытдыран Онун инсанлар ичярисиндян сечдийи Пейьямбярляр, Ювлийалар, Дащи вя Мцдрик шяхсиййятлярдир.

Тцркляр Танры тяряфиндян бяшяриййятя бяхш едилмиш Пейьямбярляри, Ювлийалары, Дащи вя Мцдрик шяхсиййятляри юзляриндян саймыш, Онларын инсанлыьа ярмяьан етдиклярини щяйата кечирмяйя сяй эюстярмиш вя беляликля дя Тцркляр Йер кцрясинин Танры тяряфиндян тяйин едилмиш идаряедиъиси, низамлайыъысы олмушлар. Она эюря дя йцз ийирми дюрд мин Пейьямбяр, бир о гядяр дя Ювлийа, Дащи вя Мцдрикляр Тцркляр цчцн доьма, мцгяддяс сайылмышлар. Чцнки Пейьямбярляр Танры Елчиси, Ювлийалар, Мцдрикляр, Дащиляр ися сечкин инсанлардыр. Онлар инсанлара Танры нуру пайлайанлардыр. Бу нурдан файдалана билянляр ябядиййятя говушур. Мцгяддяс Китабда буйрулдуьу кими:

«Гой Сизин (Пейьямбярлярин – А.М.) ишыьыныз инсанларын гаршысында еля парласын ки, хейирхащ ишляринизи эюрсцнляр вя Эюйдяки Танрыйа щямд етсинляр».

Пейьямбярляр «Танрынын доьру йола йюнялтдийи Шяхслярдирляр». Онлар Танры тяряфиндян ислащ олунмуш Инсанлардырлар. Онлар инсанларын тякяббцрцнц йох етмяк цчцн зцщур етмиш, инсанлары шейтани няфсин чиркинликляриндян пак етмяйя чалышмышлар. Чцнки шейтани няфс вя тякяббцр инсаны хейир ямяллярдян айырараг ону шяр ишляря вадар едир. Инсан вцъудунун вя щиссляринин айрылмаз тяркиб щиссяси олан няфсин ъилову бурахылдыгда о, гудузлашыр вя инсан онун ямрляриня бойун яйдикдя юз шяхсиййятини, шяряф вя ляйагятини итирир, инсанлыгдан чыхыр. Щейваниляшир. Демяли, Пейьямбярлярин ясас вязифяляриндян бири дя мящз инсанын шяхсиййятини, шяряф вя ляйагятини горумаг, ону юзцня гайтармагдан ибарятдир. Мцгяддяс айядя буйурулдуьу кими:



«Биз Пейьямбярляри мцъдя эятирян вя язабла горхудан кими эюндярдик ки, даща инсанлар цчцн Пейьямбярлярдян сонра Танрыйа гаршы бир бящаня йери галмасын». Вя унутмасынлар ки:

Ким Танрыйа вя Онун Пейьямбярляриня гаршы чыхса, Танры она шиддятли язаб веряр”.

Танрынын Пейьямбярляри эюндярмясиндя ясас сон мягсяд инсанларын дцз йола дявят едилмяси, онларын сяадяти, хошбяхтлийи, гуртулушу вя ниъаты, Танрыны таныйараг Она йахынлашмаг, инсанлар арасында ядалят вя бярабярлийи бяргярар етмякдир.

Мцгяддяс Китабда эюстярилир ки: “Щяр бир цммятин бир Пейьямбяри вардыр. Онларын Пейьямбяри эялдикдя онлар арасында ядалятля щюкм вериляр вя онлара зцлм едилмяз”.

Щяр халгын бир Йолэюстяряни вардыр. Пейьямбярляр Танрынын щагг йолчуларыдырлар. Онлар Танрыйа доьру олан йолун яламят вя нишаняляридирляр. Онлар бяшяриййяти щагга, ядалятя сясляйян щягигят йолчуларыдырлар. Танры щяр бир миллятя Пейьямбяр эюндярмиш вя буйурмушдур ки:

Биз щяр бир Пейьямбяри анъаг Юз ъамаатынын дилиндя данышан эюндярдик ки, онлара айдынлашдыра билсин”.

Инсанын Пейьямбяр кими эюндярилмясиня шцбщя едянляря гаршы Танры буйурмушдур ки:

Де ки, яэяр Йер цзцндя ращат эязиб долашанлар Инсан дейил, Мялякляр олсайды, Биз дя Эюйдян онлара Мяляйи Пейьямбяр кими эюндярярдик”.

Танры инсанлара йцз ийирми дюрд мин Пейьямбяр эюндярмишдир. Онлардан аз бир гисминин ады вя фяалиййяти щаггында мялумат вардыр. Онлардан биринъиси инсанларын улу бабасы сайылан Адям Пейьямбярдир, сонунъусу ися Мящяммяд Пейьямбярдир.

Пейьямбярляр ики дястяйя бюлцнцрляр. Биринъи дястяйя “улулязм” адланан шярият сащиби олмуш Пейьямбярляр дахилдир ки, Онлара инсанлары тярбийя етмяк цчцн бир сыра Танры ганун вя щюкмляри вящй едилмишдир. Онларын сайы дягиг билинмяся дя Мцгяддяс Китаб олан “Гуран”да ады чякилян Адям, Нущ, (бизъя щям дя Азярдцшт – А.М.), Ибращим, Давуд, Муса, Иса Мясищ вя Мящяммяд (с) “улулязм” Пейьямбярлярдяндирляр. Чцнки бу Пейьямбярляр дин йаратмышлар.

Икинъи дястяйя ися шярият вя ганун сащиби олмайан вя йалныз йашадыглары дюврдя мювъуд олан илащи шярият ганунларыны тяблиь едяряк йаймаг вязифясини щяйата кечирян Пейьямбярляр дахилдир. Мцгяддяс Китаб “Гуран”да ады чякилян Щуд, Лут, (бизъя щямчинин Хызыр, Илйас, Гутай, Азяр, Йафяс, Аръуна, Мани вя с. – А.М.), Салещ , Исщаг, Исмайыл, Йягуб, Йусиф, Шуейб, Щарун, Сцлейман, Зякяриййа, Йящйа вя с. бу дястяйя дахил олан Пейьямбярлярдяндирляр. Мцгяддяс айядя дя Танры буйурмушдур ки:

Биз бу Пейьямбярлярин бязисини диэяриндяг цстцн етдик. Онлардан еляси вар ки, Танры Онунла данышмыш вя бязисини йцксяк дяряъяляря чатдырмышдыр”. Мящяммяд Пейьямбяр щаггында буйурмушдур ки: ”Щягигятян дя Сян (Мящяммяд (с) – А.М.) мцрсял Пейьямбярлярдянсян”. “Биз Сяни (Мящяммяд Пейьямбяри – А.М.) щагг иля Мцъдячи, Юйцд-нясищятчи олараг эюндярдик. Еля бир миллят йохдур ки, онун ичярисиндя бир Юйцд-нясищятчи олмасын”. “Танрыйа ибадят един! Бцтлярдян узаг олун!”

Танры Юзцня халис бяндялик едян шяхсляря йцксяк мягамлар бяхш етмишдир. Инсанлыг ичярисиндя ян йцксяк мягам Пейбямбярликдир. Пейьямбярляр Танры иля ялагя сахлайан вя бир сыра илащи цстцнлцк вя хцсусиййятляря малик инсанлардыр. Пейьямбярляр диэяр инсанлардан фяргли олараг гейри-ади тяфяккцря, эцъя вя гцдрятя маликдирляр. Онлар инсанлыьын хейир вя сяадяти наминя бцтцн язаб-язиййятляря сябрля дюзмцш, ян бюйцк ингилаблар эерчякляшдирмиш, буэцня гядяр эялиб эетмиш Инсанларын ян сечкини олмушлар. Бунун нятиъясидир ки, буэцн беля милйардларла инсан сели Онларын ачдыьы бу сяадят йолу иля ябядиййятя доьру ирялилямякдядирляр.

Пейьямбярляр гейбдян мялумат ялдя етмяк сялащиййятиня малик Инсанлардырлар. Онлар диэяр инсанлардан фяргли олараг илк юнъя Халгдан Щагга доьру йцксяляряк сейря чыхмыш, даща сонра ися Щаггла Халга доьру гайыдараг тарихин эедишини Юз ялляриня алмыш вя бу йолла «Камиллик Дцнйасы» йаратмаг цчцн инсанларын щяйатыны сащмана салмыш, онлары дцзэцн йола йюнялтмяк цчцн Танрынын ямрлярини инсанлара чатдырмышлар.

Пейьямбярляр инсанлары сцлщя, сямимиййятя, дцзэцнлцйя, бир-бирляриня язиййят вермямяйя, мящябятя, ядалятя, щягигятя, мярифятя, эюзял яхлага дявят етмиш, Танрыдан башга щеч бир варлыьа бойун яймямяйя чаьырмыш, инсанлары няфсани истяклярдян вя мцхтялиф аздырыъы шейлярдян чякиндирмяйя чалышмыш, онлары ясарят зянъириндян хилас едиб, азад йашамаьа сювг етмишляр.

Пейьямбярляр ъящалят вя наданлыьа, зцлм, истибдад вя щагсызлыглара гаршы мцбаризя апармыш, диэяр инсанлара нцмуня олмушлар. Онларын ниййятляри саф вя пак олдуьундан хидмятляри мцгабилиндя инсанлардан щеч бир шей уммамыш, онлары йалныз Танрыйа сядагятли бяндялик етмяйя сяслямиш, дявят вя чаьырышларында мисилсиз гятиййят эюстярмишляр.

Пейьямбярляр бяшяриййятин дцнйаэюрцшцнц щисс аляминдян аьыл вя дцшцнъяйя, мящдудиййятдян сонсузлуьа доьру истигамятляндирмяйя сяй эюстярмиш, Танры иля инсанлар арасында васитячи ролу ойнамышлар. Онлар щямишя йцксяк инсани мягсядляр дашымыш вя инсанлары сяадятин тямяли олан яхлаг вя фязилятя сяслямишляр. Онларын идейаларынын ясасыны Танрыны инсанлара танытмаг вя сядагят, ядалят, шярафят, яхлаг, йахшылыг, хейирхащлыг вя с. кими инсани дяйярляр тяшкил едир. Бу ъящятдян Онлар щям илащи, щям дя инсани кейфиййятляря маликдирляр. Онлар щеч вахт шейтани няфсин истякляриня табе олмамыш, щеч бир хята вя сящвя йол вермямиш, эцнащ ишлятмямиш, щямишя варлыгларын эерчякликляри иля ялагя йаратмыш, Варлыьын мяншяйиня говушмуш вя бунунла да щяр бир мянфиликдян узаг олмуш, алямин фяхри, инсанлыьын шяряфи сайылмышлар. Пейьямбярляр гынындан сыйрылмыш парлаг вя илащи бир гылынъдыр ки, Онларла гаранлыглар айдынлашмыш, Онларын нуру Ъащана фейз вя щидайят сачмышдыр.

Пейьямбярляр Танры шащидидирляр. Онлар бунун цчцн доьулмуш, бунун цчцн Дцнйайа эялмишляр ки, Щагга шящадят етсин, Танры Варлыьыны танытсынлар. Танры щаггында сюйлянян ян мцщцм сюз, ифадя вя фикирляр Пейьямбярляря мяхсус олдуьундан Щагг тяряфдары олан щяр бир шяхс бу эерчяклийи – Онларын Пейьямбярлийини гябул едир.

Пейьямбярлик Танрыдан эялдийиндян Пейьямбярляр щягигят мюъцзясидирляр. Онлар Танры тяряфиндян Шейтанын ямяллярини дяф етмяк цчцн сечилмиш, инсанлары гаранлыгдан айдынлыьа чыхармаг вя Шейтанын ясарятиндян гуртарыб Танрыйа дюндярмяк цчцн тяйин едилмишляр. Онлар Танрынын фязилятлярини елан едяряк бяшяр ювладыны Щагга говушдурмаьа чалышмышлар. Танрынын инсанлар арасындан сечдийи бу Пейьямбярляр щеч бир сящвя йол вермямиш, щеч бир эцнащ ишлятмямишляр. Чцнки Онларын бцтцн щярякятляри Танры тяряфиндян тянзимлянмишдир.

Пейьямбярляр йарадылмышлар ичярисиндя ян мцкяммял фярдляр, инсанлар ичярисиндя ян али Шяхсиййятлярдир. Онларын мирасы Танрыны анма дярсидир. Онлар бяшяриййятя Танрыйа тапынмаг, язялиййят вя ябядиййят дярси юйрятмишляр. Танрынын лцтфц Онларын щявяс гардашы, рящми йол йолдашыдыр.

Пейьямбярляр инсанлары ябяди сяадятя, рящмятя, щикмятя, ядалятя вя нящайят Ъяннятя говушдурмаг цчцн щяр йердя юлцмц бядянляриндя эяздиряряк Танры нуруну инсанлар арасында пайламышлар. Онлар щямчинин Танры айятлярини Китаб шяклиндя тяртиб едяряк инсанлыьа сунмуш, Танры дярэащынын бир чох сиррлярини инсанлара бяйан етмиш, илащи бир эцзэц вязифясини йериня йетирмишляр.

Пейьямбярляр дцзэцн, пак вя ляйагятли инсанлар олдугларындан Танры Онлары Юзц иля инсанлар арасында ялагячи тяйин етмиш, Онлар да илащи сюз вя эюстяришляри вящй йолу иля Танрыдан алыб инсанлара чатдырмыш, бяшяриййяти хейирли ишляря йюнялтмиш «Няби» ады газанмышлар. Онлар вящй васитясиля «Гейб Алями»ндян мялумат ялдя етмяк сялащиййятиня малик олан сечкин инсанлардыр. Бяшяриййятин илащи ещтийаъларындан доьан вящйляр Онлара мисилсиз гятиййят вермиш, Онларын вцъудунда батини ингилаб вя дирчялиш йаратмыш вя бу дяйишиклик дя бяшяриййяти тяряггийя доьру истигамятляндирмишдир. Пейьямбярлярин ясас билик гайнаьы олан сямави вящй щеч бир сящвя уьрамайан хцсуси вя сиррли бир хябярляшмя васитяси, эизли идракы бир биликдир. Танры идракына ясасланан беля бир билик вя тялимата ися инсанлар йалныз етимад эюстярмялидирляр. Чцнки вящй идракы бяшяриййятин ади идракы кими дейилдир. Вящй гейри-ади бир идрак, сиррли хябярляшмя системи олуб йалныз Пейьямбярляря мяхсусдур ки, бу сиррли систем васитясиля дя Онлар Танры иля ялагя йаратмышлар. Онлар мящз бу сиррли систем олан вящй васитясиля щягигятляри инсанлара анлатмыш, онларын аьыл вя билийини зянэинляшдирмишляр. Мцгяддяс айядя буйурулдуьу кими:



«Танры щеч вахт камил олмайан вя аьлы юз цммятинин аьлындан аз олан Пейьямбяр эюндярмяйиб».

Демяли, Пейьямбярлярин эюндярилмясинин мцщцм сябябляриндян бири дя мящз инсанларын нагис аьлыны вя билийини тякмилляшдирмяк олуб.

Пейьямбярлийи гябул етмямяк бяшяри дяйярляри, инсани фязилятляри инкар етмяк демякдир. Яслиндя бяшяриййят Онларын вя Онларын давамчылары олан ювлийаларын, мцдриклярин, дащилярин, бир сюзля, интелектлярин чийинляри цзяриндя ябядиййятя доьру аддымлайыр. Артыг бяшяриййят еля бир мярщяляйя йцксялиб ки, Пейьямбярлик мяктябинин тялимляри инсанлара там вя камил шякилдя чатдырылыб вя Пейьямбярлик мящз Мящяммяд Пейьямбярля сона йетиб. Пейьямбярлийин сона чатдыьы дювр бяшяриййятин юз ушаглыг дюврцнц баша вурдуьу бир дювря тясадцф едир. Пейьямбярлийин сона чатмасы иля хцлйа, миф вя хяйаллар дюврц битмиш, онларын йерини аьыл, мянтиг вя елм тутмуш, бяшяриййят ушаглыг дюврцнц архада гойараг щядди-бцлуь мярщялясиня гядям басмышдыр. Артыг бяшяриййят йаратдыьы елми вя дини мирасларыны горумаг, йашатмаг, йаймаг, тядрис етмяк вя инкишаф етдирмяк баъарыьы ялдя етмямишдир. Инсанлыг эедяъяйи бцтцн фярди вя иътимаи йоллары бирдяфялик ашкар етмиш вя бу йолла Танрыйа доьру ирялилямякдядир. Чцнки артыг Пейьямбярлярин тялимляри тякъя авам вя савадсыз инсанлар цчцн дейил, ягли ъящятдян йеткин, елмли, биликли инсанлар цчцн дя бир мюъцзяйя чеврилмишдир. Дцнйанын ян бюйцк мцдрикляри, дащиляри беля, Пейьямбярлярин тялимини гябул етмишляр. Чцнки Пейьямбярляр сюзцн щягиги анламында инсанлыьын зирвясидирляр.

Тцрклярдя Вящй анлайышы
Тцркляр тарихян аьла батан щяр шейи эерчяклик кими гябул етмишляр. Онлар бцтцн динлярдя мцгяддяс щесаб едилян щяр шейя сайьы иля йанашмыш, онлара Тцрк идракына, Тцрк зякасына, Тцрк дилиня хас мяна чаларлары бяхш етмиш, онларын йарадыъылары олан халглардан беля йцксяк дяйяр вермишляр. Тцрк тяфяккцрцндя бу мцгяддяс анлайышлар даща мцкяммял, даща тутумлу, даща анлайышлы, даща Илащи вясф едилмишдир. Бу мцгяддяс анлайышлардан бири дя Вящйдир.

Тцрк дини дцнйаэюрцшцня эюря Танрынын изни олмадан щеч бир кимсяйя Вящй назил ола билмяз, «щеч бир Пейьямбяр бир айя беля сюйляйя билмяз».

Вящйин щесабына Пейьямбярляр диэяр инсанлардан фяргли олараг гейри-ади тяфяккцря, эцъя вя гцдрятя маликдирляр. Вящй васитясиля Пейьямбярляр нцбцввят эюзц иля чох иряли цфцгляря бахараг эяляъяк щаггында мцфяссял мялуматлар вермишляр ки, бу да Онларын ян мютябяр мюъцзяляриндян сайыла биляр. Бу бахымдан Пейьямбяр Танры иля ялагя сахлайан вя бир сыра илащи цстцнлцк вя хцсусиййятляря малик инсанлардырлар. Пейьямбярляр Вящй васитясиля щямчинин инсанлара инсанлыьа лайиг олмайан ишляри танытдырмыш, рущу хястялянмиш инсанлары мцалиъя етмишляр. Йарадылмышлардан йалныз Пейьямбярлярин рущлары Юзляриня табедир.

Пейьямбярляря назил олан Вящйляр олмасайды инсанлар кор-кораня щяйат тярзи кечириб Ъящяннямя йуварланар, Танры, Ъяннят вя Ъящянням, ябядиййят щаггында тясяввцр беля олмаз, Танрынын хейирхащ инсанлара бяхш етдийи Ъяннят сащибсиз бир вираняйя чеврилярди. Демяли, Вящй васитясиля Пейьямбярляр щям дя инсанлара инсанлыгларыны дярк етдирмишляр.

Пейьямбярляря Танры тяряфиндян чатдырылан Вящйляр хцсуси шякилдя тяфсир едилмямяли вя едиля дя билмяз. Чцнки Вящйляр щеч бир вахт инсан ирадясиля баш вермямиш вя Пейьямбярляр йалныз Танрыдан эялян фикирляри сюйлямишляр.

Вящйин лцьяти мянасы «эизли сяс, эизли данышыг, эизли ишаря, пычылты, рямз» вя щятта «илщам» демякдир.

Пейьямбярлярин тялиматларынын ясасыны «Гейб алями» иля ялагя йарадан Вящйляр тяшкил едир. Вящйляр Танрынын бирлийини, Онун гцдрят вя язямятини, язяли вя ябяди Варлыг олмасыны тяряннцм едян, иътимаи ядалят вя яхлаг принсиплярини юн плана чякян мцгяддяс бир щимндир. Бу щимня эюря:

- Танрыйа охшар щеч бир шей йохдур вя Ону щеч бир шейя бянзятмяк мцмкцн дейил. Танры Мцтляг вя ещтийаъсыздыр. Щяр кяс Она мющтаъдыр. Танры щяр ъцр тярифя лайигдир. О, щяр шейдян хябярдардыр. О, щяр шейя гадирдир. О, щяр шейи биляндир. О, щяр йердядир вя щеч бир йер Онсуз дейилдир. Онун цчцн Эюйлярин цзц Йерин алты иля ейнидир. Инсан щансы тяряфя бахса, Она тяряф дурмуш олур. Ян эюзял адлар Танрынындыр. Алями идаря едян Одур. Алям бир ан беля олсун Онун нязарятиндян чыха билмяз, якс тягдирдя щяр бир шей мящв олуб арадан эедяр. Щяр шейи ящатя едян Онун елмидир. Танры щеч бир иши сябябсиз эюрмяз. О, бцтцн ейб вя нюгсанлардан узагдыр. Дцнйада баш верян бцтцн тябии щадисяляр Онун истяк вя ирадясиндян гайнагланыр.

Юз затына архаланан йеэаня Варлыг Танрыдыр. Онун заты камилдир. О, щяр заман ъанлыдыр. О, мящдудиййяти вя шярики олмайан мцтляг бир Варлыгдыр.

Танры йаратдыгларыны мадди вя мяняви немятлярля тямин едяндир. Щяр шей Онун истяк-ирадяси иля вцъуда эялир. О, илк сябяб вя сон нятиъядир. Онун щеч бир тайы-бярабяри йохдур. Она хас олан сифят вя хцсусиййятляр сонсуз вя дяйишилмяздир. О, ня доьмуш, ня дя доьулмушдур.

Танрыдан башга пярястиш, ибадят вя ситайишя лайиг олан щеч бир варлыг йохдур. Бцтцн йаранмышлар Онун илащи фейзинин тяъялласыдыр. О, тякъя инсанларын дейил, бцтцн варлыгларын Танрысыдыр. О, тякъя гцрят вя язямят аляминин дейил, «Гейб алями» нин дя Танрысыдыр. Бцтцн алям Онун тяряфиндян йарадылмыш вя Она доьру щярякят етмякдядир. «Гейб алями»нин ачарлары да Онун йанындадыр. Эизлини дя, ашкары да билян Одур. Танры рящмли вя мярщямятлидир. Бцтцн тясир, ирадя вя ихтийарлар Онун щюкмцндядир. Дцнйанын варлыьы вя реаллыьы Ондан олан бир эерчякликдир. Бцтцн бунлара эюря инсан бцтцн варлыьы иля Она баьлы олмалыдыр.

Пейьямбярляр пак олдугларындан Шейтан Онлара батил фикирляри вясвяся иля тягин едя билмяз. Чцнки Онлар Вящй васитясиля инсани камиллийин зирвясиня йцксялмиш, рущи вя ягли сявиййянин ян йцксяк мяртябясиня галхмыш, нцбцввят дяряъясиня чатмышлар.

Танры бцтцн Пейьямбярляря Вящй эюндярмишдир. Мцгяддяс айядя буйурулдуьу кими:



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет