Алдашева камар сагингалиевна
жүктеу/скачать 2.07 Mb. Pdf көрінісі
|
| Алаш зиялыларының
аты-жӛні Алаш зиялылары ҧсынған терминдер А. Байтұрсынұлы демеулік, жұрнақ, жалғау, буын, шумақ, тармақ, рай, дауыссыз дыбыс, дауысты дыбыс, қатаң дыбыс, ұяң дыбыс, түбір сӛз, туынды сӛз, қос сӛз, қыстырма сӛз, қаратпа сӛз, мезгіл пысықтауыш, мекен пысықтауыш, сын пысықтауыш, тұрлаулы мүше, тұрлаусыз мүше, салалас сӛйлем, сабақтас сӛйлем, жалаң сӛйлем, жақша, сызықша, кӛсемше, есімше, дәйекші, буыншы, бастауыш, баяндауыш, анықтауыш, пысықтауыш, толықтауыш, әуреленіс, күліс, әлектеніс, әліптеме, зауықтама, мазмұндама, ермектеме, қорытпа, ұсынба, сұқтаныс, азаптаныс, жалғаулық, есімдік жəне т.б. Қ. Жұбанов Ғылым тезі, тексеріну, сӛз тұрпаты, дауыс шымылдығы, жаңғырықтырушы (резонатор), тіл бірлігі, таптасқан сӛздер, таптаспаған сӛздер, жалғауыш, матау жалғауыш (союз), жетек жалғауыш (послелог), сӛз қиыны, сӛздің бұрма күйі, жетек сӛз, жетекші сӛз, қиюлы сӛз, қосар сӛз, сӛздес қосар, матаулы қосар, тіркеулі қосар, қосалқы сӛз жəне т.б. Ж. Күдерин («Өсімдіктану» Мəскеу, 1927 ж.) сабақша, тұқымша, қайықша, қаптауыш, аналық жəне т.б. С. Қожанұлы («Есептану», Ташкент, 1924 ж.) дәреже (разряд), түбір (корень), сыр (свойство), дүркін (период) жəне т.б. Е. Омарұлы («Пішіндеме» (геометрия), Қызылорда, 1928 ж.) пішіндеме, тікше, қиықша, ӛлшеуіш, ӛлшемдік түйін (теорема), пішін (фигура), қия (диагональ), ӛріс (радиус), ӛре (диаметр), саты (таблица) жəне т.б. 38 2-кестенің жалғасы М. Жұмабаев («Педагогика», Ташкент, 1923 ж.) әдет, ес, жан, хиял, қайрат, құлық жəне т.б. Қ. Кемеңгерұлы («Қазақша-орысша тілмаш», 1925 ж.) Кәрден (фарфор), ара (отношение), күркіреуік (гермучий), шайыр (канифоль), кӛң (перегоной), қoлбы (күзешік) (колба), кіреуке (лазурь), қақ (околина), құйма (сплав), қышқыл (кислота), сақар (поташ), таспа (лента), қалақша (пластинка), әкімдік (административность, власть), әкім (администратор, правитель), шендестіру (антитеза), зиялы (интеллигент), отаршыл (колонизатор), отаршылдық (колонизаторство), әдістеме (методика), әуез ӛнері (музыка), отаншыл (патриот), отаншылдық (патриотизм), үлдірік (пленка), дастан (поэма), үдеу (прогресс), шығарғыштық (творчество), дәріс (лекция, урок), құрама (федерация), делегей (центробежный), тӛре (чиновник), тӛрешілдік (чиновничество), үнемші (экономист), үнем (экономия), үнемшілдік (экономность), үнемшіл (экономный), сарапшы (эксперт), сарап (экспертиза) жəне т.б. Х. Досмұхамедұлы: «Сөздің көбі жат жануарлар турасында болғандықтан, ғылым атауларын дұрыстап тану жөнінде көп бейнет шегілді. Ғылым атауларын қолымыздан келгенінше түсінікті қылуға тырыстық» [44]. Ет / борша, қан жүйесі / қан таратушы жүйе, ақ түйіршік / ақ түйір, қызыл түйіршік / қызыл жүктеу/скачать 2.07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|