Аллаһын елчиси

ҮЧҮНҸҮ ҺИССә

ВәҺЈ ИДЕЈАЛАРЫНЫН ҜЕРЧәКЛәШМәСИ

Бәшәр низамында ҝөзә дәјән нә гәдәр һәгиги фәзиләтләр вә өлчүләр вардыса, һамысы пејғәмбәрләрин рисаләтинин бәрәкәтиндәндир. Буна ҝөрә дә һәгиги бир бахышла бу һәгигәт ашкар олур ки, бүтүн ҝөрүнән фәсадлар бахмајараг пејғәмбәрләрин әсил мәгсәди ҹәмијјәтләрдә һәјат кечиб.

Бу мәгсәдләрә чатмаг үчүн ҝөзәл бир диллә илаһи дә’вәтләри ајдынлашдырмагдан әлавә пејғәмбәрләрин һәјаты, илаһи симасы әһәмијјәтли рол ојнамышдыр. Рисаләтин ҝерчәкләшмәсиндә бәшәр фитрәтинин ишыгландырылмасындан әлавә пејғәмбәрләрин нүмунәви шәхси рәфтары да тә’сирли олмушдур. Онлар өз дедикләринә бағлы олмуш, бир ан да олсун дәјәрләрдән узаглашмамышлар.

Пејғәмбәрләр дин ачыглајан вә динә инанан олмуш, онларын инамы, рәфтары вәһј дә’вәтини тамамламышдыр. Она ҝөрә дә инананларла јанашы гәләбә зирвәсинә пәрвазланмыш, әзәмәтә чатмышлар. Она ҝөрә дә дин рәһбәрләриндән нүмунә ҝөтүрүлмәси тәкҹә онларын е’тигады илә јох, еләҹә дә рәфтарлары илә бағлыдыр. Гаршыда бу нүмунәви шәхсин әгидәсинә, һәјатына, рәфтарына нәзәр салаҹағыг. Үмид едирик ки, бу сөһбәтләр тә’сирли олаҹаг. Әввәлҹә үч нөгтәни хатырлајаҹағыг.

1-ЈАХШЫ СИФәТИН ӨЛЧҮСҮ

Гур’ан Пејғәмбәрин (с) хасијјәтини белә тә’рифләјир: «Сән хасијјәтҹә әзәмәтлисән» («Гәләм» 4). Аллаһ-таала кимсәни бу сајаг тә’риф етмәмишдир. Һәзрәт (с) ән јахшы инсан кими тәгдим олунур. Пејғәмбәр јахшы хасијјәтин өлчүсүнүн белә бәјан едир: «Јахшы хасијјәтин өлчүчсү Аллаһ сифәтләридир». Јә’ни о шәхсин хасијјәти јахшыдыр ки, илаһи әхлагла бәзәнмиш олсун. «ән јахшы адлар вә хасијјәтләр Аллаһдандыр» («Нәһл» 60, «ә’раф» 180). «Илаһи рәнҝән ҝөзәл рәнҝ вармы?!» («Бәгәрә» 138). Инсан үчүн ән ҝөзәл рәнҝ илаһи рәнҝдир. Инсан илаһи сифәтләрә ҹанишин олмалы вә бу ҹанишин илаһи нишанәләрлә зинәтләнмәлидир. Әҝәр Аллаһ рәуф, рәһим, алим, кәрим, әзиз, һәким, бағышлајандырса онун ҹанишини дә бу хасијјәтләрә малик олмалыдыр. Аллаһ-таала Гур’анда өз ҝөзәл адлары илә тәҹәлли едир. Бу сифәтләрә ән чох јијәләнән инсан исә һәзрәт Пејғәмбәрдир (с). онун һаггында белә дејилир: «Пејғәмбәрин (с) хасијјәти Гур’андыр».

Гур’ан бу хасијјәтләри белә ајдынлашдырыр: «Араныздан бир пејғәмбәр ҝәлиб ки, сизи чәтинлијә салан шејләр ону инҹидир. О, сизин һидајәтинизи, сәадәтинизи истәјир. Мө’минләрә рауф вә рәһимлидир» («Төвбә» 128). «Аллаһын мәрһәмәти сәбәбинә сән онларла јумшаг рәфтар етдин. Әҝәр сәрт олсајдын, әтрафындан дағылардылар» («Али-имран» 159). «Мәһәммәд (с) Аллаһын пејғәмбәридир. Онунла бирликдә оланлар кафирләрә гаршы сәрт, бир-бирләри илә исә мәрһәмәтлидирләр» («Фәтһ» 29). Бу сифәтләр мө’мин вә халис бәндәдә тәҹәлли етмиш илаһи сифәтләрдир.

2-әГИДә, ХАСИЈЈәТ, РәФТАР

әгидә, хасијјәт, әмәлин фәрги будур ки, әгидә инсанын дүшүнҹә вә инамларыдыр. Дүшүнҹә инсанын мәад, варлыг аләминин олмасыдыр вә әслиндә инсанын дүнјаҝөрүшүнү формалашдырыр. Амма әхлаг инсанын рәфтарлары нәтиҹәсиндә јаранмыш хүсусијјәтләрдән ибарәтдир. Әмәл дә ујғун рәфтарларын дәфәләрлә тәкрарланмыш һәдәфи, нәтиҹәсидир. Чүнки бу хүсусијјәтләр инсанын дахилинә һопмамыш, рәфтар адлана билмәз. Елә ки, бир хасијјәт инсана һопду вә ону тәрк етмәк чәтинләшди, она хасијјәт дејирләр. Бу гыса ҹүмләләр аз да олса, ујғун фәрги ајдынлашдырды. Демәк, мәгсәдимиз һәмин характердән нәзәр салмагдыр. Амма мүмкүндүр ки, бу характердән данышаркән рәфтарлара да тохунулсун.

3-әХЛАГ Вә ХАРАКТЕРИН әСАСЫ

Диггәт едилси мүһүм нөгтә будур ки, инсанын характеринин әсасы онун әгидә вә иманыдыр. Инсанын шәхсијјәтини онун дүшүнҹәләри формалашдырыр. Она ҝөрә дә јахшы хасијјәтләр газанмаг үчүн онун әсасларына диггәт етмәк лазымдыр. Бу әсаслы бир мәсәлә олдуғундан Пејғәмбәрин (с) характерини арашдырмаздан әввәл бу нөгтәјә диггәт етмәлијик ки, ҝөзәл әхлага чатмағын јолу Аллаһа инам вә јараныша диггәтдир. Пејғәмбәр (с) дә малик олдуғу ҝөзәл әхлагы иман вә ибадәт јолу илә әлдә етмишдир. Пејғәмбәри (с) нүмунә сечән инсанларын да бу јолла ҝетмәси зәруридир.

Пејғәмбәр (с) камилликләрин мәншәјинә диггәт јетирмклә, һаггын гаршысында баш әјмәклә һәм мә’рифәтә јетишди, һәм дә ҝөзәл хасијјәтләр газанды. Чүнки камилликләрин мәбдәсинә үз тутмадан камиллик газанмаг гејри-мүмкүндүр. Әҝәр Аллаһ-таала бир инсана фәзиләт бағышлајырса, һәмин инсан һөкмән Аллаһа тәрәф һансыса бир гәдәм атмышдыр. Сөз јох ки, илк аддым Аллаһ тәрәфиндәндир. Амма инсан бир аддым Аллаһа јахынлашмагла өзүнү һәмин фејзә лајиг едир: «Бизим уғурумузда вурушанлары өз јолумуза говушдураҹағыг» («әнкәбут» 68). «Доғру јолда мөһкәм дајансаныз һәјатынызы бол ахар суларла бәһрәләндирәҹәјик» («Ҹин» 16). Һәјатын бол сујундан фајдаланмағын шәрти Аллаһын һагг јолунда дајанмагдыр. Бу һалда Аллаһ-таала вә онун гејби (ҝөзә ҝөрүнмәјән) гүввәләри рәһмәт гапысыны ачыр, инсанын әлиндән тутуб, она нуранијјәт бағышлајыр. «О бир Аллаһдыр ки, сизи зүлмәтдән нура чыхармаг үчүн Өзү вә мәләкләри сизә салам ҝөндәрир» («әһзаб» 43). Она ҝөрә дә әввәлҹә һәзрәтин (с) ибадәтләринә нәзәр салаҹағыг.

жүктеу/скачать 0.7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: