Танымдық біліктілікті жетілдіру - ең алдымен ақыл-ой мен ойлауын жетілдіру болып табылады. Оның негізгі жолы – ақыл-ой операцияларын: байқағыштықты, салыстыруды, талдауды, есте сақтауды, қиялды дамытатын жаттығулар. Ойлау әрекеттері: анализ, синтез, индукция, дедукция, абстракті ойлау, қорытынды жасау әдістерін меңгеру.
Коммуникативтік біліктілік – ол қарым - қатынас жасай білу үрдісі. Қарым - қатынастың негізгі тәсілдері: мимика, жест, ымдау, сөз. Бұл біліктілікті жетілдіру үшін теориялық білім, одан кейін - жеке дара тәжірибе керек.
Ұйымдастырушылық біліктілік – ол оқушылардың оқу - тәрбие жұмысын ұйымдастыра алуы. Л.И.Уманский бұл біліктілікке төмендегі қасиеттерді жатқызады:
- жалпы психологиялық ерекшеліктері: тұлғаның мақсаттылығы және ұйымдастыратын әрекетке дайындылығы;
- кейбір басқа да қасиеттері: белсенділігі, жұмыс қабілеттілігі, қарым – қатынас жасаудағы бейімділігі;
- тар мағынадағы ұйымдастырушылық қабілеті.
Мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу жолдары өте көп.
Ғалым С.Б.Елканов оған өзін-өзі ақпаратпен қамтамасыз ету, өзін-өзі талпындыру және өзін-өзі ұйымдастыруды жатқызады.
- өзін-өзі ақпаратпен қамтамасыз ету кіреді. Оған оқытудың әртүрлі формалары мен түрлері жатады.
- өзін -өзі талпындыру. Өз-өзіне бұйрық берумен байланысты. Ол мұғалімді өзін-өзі тәрбиелеуге итермелейтін қозғаушы күш болып табылады.
- өзін-өзі ұйымдастыру. Оған өзін-өзі бақылау, байқау, есеп беру, талдау жатады. Бұл өзін-өзі тәрбиелеуге бағытталған әрекетті дұрыс ұйымдастыруға көмегін тигізеді.
Мұғалімдер бір-бірінен кәсіби дайындығымен ғана емес, педагогикалық- психологиялық ерекшеліктері мен де ерекшеленеді. Әрбір мұғалімнің мінезінде оқушылармен қарым-қатынас, жұмыс стилін анықтайтын кәсіби психология-лық ерекшеліктері болады. Педагогикалық - психологиялық ерекшелік өзіндік жұмыстың даралық стилінің қалыптасуында үлкен рөл атқарады, сондықтан жұмыс істеу барысында мұғалім өзінің мықты және осал жақтарын білуі тиіс.
Мұғалімнің тұлғалық дамуы, оның бойындағы өзін-өзі үнемі дамытып отыру дайындығына тікелей байланысты. Өз қажеттіліктерін сезіну – кәсіби қызметтің негізі болып табылады, өйткені ол өзінің потенциалдық бар мүмкіндігін дамытудың жолдарын білу деген сөз. Әрбір Адам өзін-өзі тәрбиелеуде ең алдымен оның мақсатын, әдістері мен тәсілдерін, нәтижесін, «технологиясын» меңгеруі тиіс. Бұл өзін-өзі тәрбиелеудің компоненттеріне жатады.
Кәсіби кемелдену компоненттері:
Достарыңызбен бөлісу: |