Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қорқыт ата кітабы
«Қорқыт ата кітабы» атты зерттеу – Х.Сүйіншәлиевтің соңғы жылдар еңбегінің жемісі. Себебі, ғалымның 1967, 1975 жылдардағы жарық көрген зерттеу жинақтарында аталмыш зерттеу кездеспейді. Зерттеу тұңғыш рет 1987 жылы «Ғасырлар поэзиясы» атты зерттеулер жинағында жарық көрген. Ғалым аталмыш зерттеуінде ол кезеңдерде ғылыми айналымға көп түсе қоймаған жәдігерлікті жан-жақты зерттеуімен қатар, ескерткішті құраған 12 жырдан үзінді келтірген. Сонымен қатар Қорқыт жырларын қазақтың ауыз әдебиеті үлгілерімен салыстыра отырып, типологиялық сабақтастықта қарастырған. Соның ішінде «Ер Сайын», «Қобыланды», «Алпамыс» сынды батырлық жырлары сюжеттерін Қорқыт ата жырларындағы оқиға желісімен байланыстыра отырып талдап көрсеткен. Профессор Ж.Дәдебаев ғалымның осы сынды еңбектері жайында: «Ежелгі дәуір әдебиеті үлгілерін тұтастыра, ұластыра зерттеу арқылы ғылым үшін маңызы жоғары, тың және жаңа нәтижелерге қолы жетті» («Ханғали Сүйіншәлиев және қазақ әдебиеті тарихының келелі мәселелері» ғылыми конференция. Алматы, Қазақ Университеті, 2004.) деп атап көрсетеді. Зерттеу еңбектің келесі басылымы 1997, 2006 жылдары «Қазақ әдебиетінің тарихы» атты жинақтарда жарық көрген. Зерттеу мәтіні соңғы басылым бойынша әзірленді. Тоекина Б. 352 Оғыз нама Профессор Х.Сүйіншәлиевтің «Оғыз нама» атты зерттеуі алғаш «Қазақ әдебиетінің қалыптасу кезеңдері» (Ерте дәуірден ХІХ ғасырдың аяғына дейін) атты жинақтың «Қазақ әдебиетінің түп төркіндері» (Алматы, Қазақстан баспасы, 1967.) деген тарауында жарияланған. Ғалым «Оғыз наманы» зерттеуде Н.Ф.Диц, П.Пелльо, В.В.Бартольд, А.Н.Бернштам, В.М.Жирмунский сынды түркітанушылар еңбектерін пайдалана отырып, талдап, өз тарапынан тың тұжырымдар келтіреді. Сондықтан бұл зерттеу де ғалымның түркітану ғылымына қосқан сүбелі еңбектерінің қатарын молайтты. Зерттеу еңбегін белгілі әдебиеттанушы ғалым С.Негимов «Ғалымның қаламы мен ғаламы» атты мақаласында: «Әдебиетіміздің түп-төркіндерінің негізгі өзек тамырларын баяндап, көкірегімізге ұялатқан Ханғали Жұмашұлының ғылым-білім жолындағы әр қадамы жемісті» деп бағалайды (Ханғали Сүйіншәлиев және қазақ әдебиеті тарихының келелі мәселелері. Алматы, Қазақ Университеті, 2004). Зерттеудің келесі басылымы 1975 жылы «Орта ғасырлардағы әдебиет ескерткіштері» атты лекциялар жинағында, одан кейін 1987 жылы «Ғасырлар поэзиясы» атты зерттеу еңбекте (Алматы, Жазушы баспасы.) жарық көрді. 1987 жылғы басылымда 1967, 1975 жылдар басылымына қарағанда біршама өзгерістер енгізіліп, «Оғыз намадан» бір бетке таяу үзінді де қосылып берілген. Одан кейін бұл зерттеу ғалымның «Қазақ әдебиетінің тарихы» деген жинағында 1997, 2006 жылдары жарық көрді. Томға ұсынылып отырған зерттеу мәтіні 2006 жылғы басылым негізінде дайындалды. Тоекина Б. жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|