Байсыдық индира болатбекқызы мінез сипаты атауларының лингвомәдениеттанымдық негіздері
жүктеу/скачать 5.82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ДАРЫЛДАҚ
| ДАРҚЫЛДАҚ сын. сөйл. Қалтарысы, бүкпесі жоқ ақкөңіл.– Сен аңқаусың.
Дарқылдақсың. Сен оны қойыңды сойып, құшағыңды ашып күтіп алып едің (Т. Ахтанов, Дала сыры.). 160. ДАРЫЛДАҚ ауыс. Ақкөңіл. Бері әкел! – деп шылбырынан жетектеп, атты алып кетті дарылдақ шал (А.Тоқмағамбетов, Жыр күмбезі). 161. ДӘЛЕЛҚОР сын. Себеп тапқыш, дәлелшіл. Сөйлегенде дәлелқор, Біреуді жүрер қудалай. Кеудесін қағып мен-мен деп, Жағасын да жұлмалай (Қ.Қуанышбаев, Шаншарлар). 162. ДӘТІ БЕРІК Шыдамды, ұстамды. Серекең сәл ілгерілеп барды да, тракторын тоқтатып жерге түсті. Әлі мына тұрғандардың біреуіне тіл қатқан жоқ, қандай дәті берік адам еді («Лен. жас»). 163. ДҮМДІ 1. сын. Күшті, қайратты, қажырлы, әлді. Сымбатты ақ сары әйел сампылдап сөйлеп жүр. Оның қозғалысы ширақ, даусы дүмді (Ә.Көшімов, Лашын.). Ескі заман болса, бұл хабар жетісімен-ақ, қайын жұртың сойылын сүйретіп, қалың қолмен келіп қалар еді де, дүмді неме шаңырағыңа қобыз ойнатып зықыңды шығарар еді (С.Мұқанов, Мөлдір махаббат). Дүмді болсаң, кел бері (Мақал). 2. ауыс. Қолында 165 билік бар белді, жуан, атақты. Болыстың, старшынның, билердің бәрі – жуан, дүмді мырзалар. Жиналып отырып сөйлескендеріне қарап отырсаң, бәрі де көкке тойып, топтанып, топырақ шашып, күжілдеген бұқалар тәрізді (С.Сейфуллин, Тар жол.). Өзіндей дүмді, беделі бар біреумен «аруақ-құдай» атасқан, құда екен (Ж.Ахмади, Шырғалаң). // Билік басындағылар, қолында билігі бар кісі. Бұл жақтағы дүмділерден зорлық-зомбылықты көп көргендіктен, алыстағы ағайынға өте-мөте бауырмал деседі (Т.Әлімқұлов, Ел мен жер). Дау-дамайда әлділер, дүмділер жағы жеңіп кете беретін, қара халық көбіне теңдік ала алмай, жәбір-жапа шегетін («Лен. жас»). 164. жүктеу/скачать 5.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|