Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

530 
Үй шаруашылығының міндеттерін әйелдер мен ерлердің міндеттері деп 
бөлуге болмайды. Еден жуу немесе тамақ дайындау ер адамға лайықсыз кәсіп 
бола алмайды. Біз кез-келген жұмысты құрметтейміз. 
2. Балаларға артық салмақ салмаңыз. Жұмыс оның құзыретінде болуы 
керек, балаға әлі де баланың негізгі іс-әрекеті - ойын үшін уақыт қажет. 
3. Отбасындағы «иә» мен «жоқ» ерте жастан бастап нақты анықталып, 
шоғырлануы керек. Бұл мәселе бойынша ересектер қабылдаған ұстаным 
олардың балаларының отбасыларында қандай жағдай билейтінін анықтайды: 
толық еріншектік немесе тәртіп.
Балаңды еңбек міндеттерінен босатпа, әйтпесе ол өнім тұтынушысы 
болып кетеді. Егер бала басқалармен бірдеңе жасауға дағдыланбаған болса, 
басқалар үшін бір нәрсе жасау қажеттілігі оның бойында ешқашан оянбайды. 
4. Еңбек арқылы балаға теріс қылықтар үшін жаза қолдана алмайсың. 
алмайсыз. Жаза кез-келген еңбектің қара ізі сияқты. Тәрбиелік кері әсер - 
жұмысқа деген теріс қатынас. Олар ләззат алу құқығынан айырумен 
жазаланады: компьютермен байланысқа тыйым салу, елге саяхаттау, қалта 
ақшасынан айырылады.
Отбасындағы еңбек тәрбиесі баланың өзін-өзі табуына, ересек өмірде өзін 
дұрыс жүзеге асыруына көмектеседі
Еңбек тәрбиесі - аңыздар мен ережелер 
«Еңбек тәрбиесі» ұғымын дұрыс жағынан қарау керек, сонда оның 
маңыздылығы мен тәрбиелік әсері күмән тудырмайды. Бұл балалар еңбегін 
қанау немесе балалардың қадір-қасиетін төмендету емес. Еңбек тәрбиесі 
балаларды ересектермен жұмыс жасауға шақырмайды. «Тәрбие» сөзі негізгі сөз 
болып табылады. Ол тәрбие әлі - жұмыс емес, әлі балалардың мойнына салмақ 
түсіретін жұмыс емес. Бұл үйлесімді, өнегелі, еңбек етуге дайын және оның 
нені білдіретінін түсіндіретін жеке тұлғаны тәрбиелеу. 
Балалардың еңбек тәрбиесінің жетістігі мақсаттарды, функцияларды және 
оның психологиялық мазмұнын дұрыс түсінуге тікелей байланысты. Балалар 
еңбегі ең алдымен, ересектер еңбегінен, қойылған мақсатымен ерекшеленеді. 
Ересек адамның жұмысы түпкілікті нәтижеге бағытталған, ал баланың жұмысы 
тек тәрбиелік қызмет атқарады. Бала еңбегінде соңғы нәтиже маңызды емес. 
Баланың еңбекті не үшін, кім үшін жасайтынын түсінуі маңызды. Біз баланы 
жұмыс істеуге үйретпейміз.
Балаларға еңбек тәрбиесін берудің мағынасы - оларды еңбекке баулу. Біз 
ересектердің жұмысы туралы, әр түрлі мамандықтар туралы, әрқайсымыздың 
жасайтын істерінің маңыздылығы туралы қарапайым түсініктер береміз. 
Басқаша айтқанда, біз (ересектер) балаларда еңбекке психологиялық 
дайындықты қалыптастырамыз. 
Еңбекке психологиялық дайындық 
Бұл еңбек тәрбиесінің алдына қоятын мақсаты. Бұл болашақта баланың 
өндірістік еңбектің кез-келген түрін игеру үшін сенімді негізі болатын жеке 
тұлғаның дамуының белгілі деңгейі. 

531 
Осындай дайындықты қалыптастыруды мұғалім мен ата-ана білім беру 
құралдарымен жүзеге асырады: 
1. әңгімелесу; 
2. ойын; 
3. үй еңбегі; 
4. өндіріске және жұмыс орындарына экскурсиялар; 
5. техникалық шығармашылық. 
Еңбек тәрбиесінің салалары 
Балаларға еңбек тәрбиесі тек мектептегі еңбек сабағымен ғана 
шектелмейді. Еңбек тәрбиесі - жас азаматтардың бүкіл әлеуметтік өміріндеі 
жібек жіп тәрізді үздіксіз білім беру қызметі. Еңбек тәрбиесі шартты түрде 
бірнеше түрге бөлінеді: 
1. Өзіне-өзі қызмет көрсету дағдылары. Өзіне-өзі қызмет көрсету деп біз 
тек бетті жуып, аяқ киімді байлап қою қабілетіғана деп білмейміз. Тазалықты 
өзің тұрған жерде сақта, өзіңді тазала, жұмыс орнын дайында, бұзылғанды 
жөнде.
2. Политехникалық білім. Еңбектің ғылыми теориялық бөліміне жауап 
беретін еңбек тәрбиесінің бөлігі. Кез-келген қызметті, стратегияны, өндірістік 
формуланы жүргізудің әдістері мен әдістерін меңгеру. 
3. Үй жұмысы. Біз оны оңай деп атаймыз - ата-аналарға мүмкін болатын 
көмек. Бұл ойыншықтарды жинаудан (мектепке дейінгі жастағы балаларға) 
жинауға және тамақ дайындауға дейін қамтиды. 
4. Кәсіби жұмыс. Кәсіби шеберлікке баулу. Осы жерде еңбек 
сабақтарын еске түсіре аламыз, қыздар печенье пісіріп, алжапқыш тігеді, ал 
сыныптастары ағаш пен металдың қасиеттерін біліп, алғашқы тұрмыстық 
заттарды өз қолдарымен жасады. 
5.Қоғамдық пайдалы еңбек. Бүгін күні дәл осы мәселе бойынша дау 
туындап отыр.
Қоғамдық пайдалы еңбек - бұл бүкіл қоғамның әл-ауқатына бағытталған 
қызмет. Мектеп аумағындағы қоқыстарды алып тастау, құлаған жапырақтарды 
жинау, құстарға үйшік жасау. - Қазіргі кезде қоғамдық пайдалы еңбекке деген 
қажеттілік туралы көп айтылып жүр. Көптеген аналар балалардың қоғамдық 
жұмыстарға қатысуы, өздері үшін емес, бүкіл қоғам үшін бір нәрсе жасауы 
балаларының қадір-қасиетін қандай да бір дәрежеде қорлайды деп санайды. 
Мұндай отбасылық саясат біздің қоғамның моральдық мәртебесіне теріс әсер 
тигізеді, білім беру деңгейіне айтарлықтай нұқсан келтіреді.
Еңбек тәрбиесінің функциялары 
Еңбек тәрбиесі ұзақ уақыт бойы педагогика мен психологияның зерттеу 
объектісі болды. Осы зерттеулерге сүйене отырып, адамның дамуы үшін 
маңызды бірнеше функцияларды ажыратуға болады: 
1. Еңбектің адамның физикалық денсаулығына оң әсері (таза ауада жұмыс 
жасау, физикалық жүктеме); 
2. Адамның ақыл-ой қабілеттерін дамыту; 
3. Адамгершілік қасиеттерді ынталандыру; 

532 
4. Өзін-өзі бағалаудың жоғарылауы (өзіндік құндылық сезімі, өз 
жұмысына мақтаныш сезімі, болашақ материалдық базаның негізін қалау); 
5. Ұжымдық (жолдастық) қатынастарды дамыту, топта жұмыс істей білу, 
міндеттерді бөлу, бірлескен жұмысты ұйымдастыру; 
6. Кәсіби өзін-өзі анықтауға көмектесу. 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: