Білім беру бағдарламасы бойынша студенттерге арналған «Ақпараттық коммуникациялық технологиялар»
жүктеу/скачать 3.3 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Электрондық сандық қолтаңба
| Электрондық жəне сандық қолтаңба
Ақпараттық технологиялардың арқасында, қазір электрондық түрде əр түрлі қызметтерді алуға болады. Электрондық қызметтерді алудағы маңызды сəттердің бірі – электрондық сандық қолтаңба (ЭСҚ) болып табылады. Ол электрондық түрде алынатын, құжаттардың заңды маңыздылығын растау мен сəйкестендіру үшін құрал ретінде қолданылады. Электрондық сандық қолтаңба – бұл өз қолымен қойған қолтаңбаға ұқсас. ЭСҚ құқықтық тұлғаның өз қолымен қойған қолтаңбасы мен мөрмен бекітілген, қағаз тасымалдағыштағы құжаттың заңды күшіне ие болатын, заңды күші бар электрондық құжатты беру үшін қолданылады. ЭСҚ – бұл Электрондық тіркеу куəлігі (сертификат) мен ЭСҚ жабық кілтін қолдану арқылы ақпаратты криптографиялық түрлендіру нəтижесінде алынған, электрондық құжаттың реквизиті. Сертификат пен ЭСҚ жабық кілті SMART-картада шығарылады, бұл осы ақпараттың бүтіндігінің бұзылуы мен ЭСҚ жабық кілтін көшіруге жол берілмейді. SMART-карта PIN-кодпен қорғалған, яғни тек сертификат иесінің қолдануына кепілдік береді. Сертификат иесін теңестіруге мүмкіндік бере отырып, ЭСҚ электрондық құжатты жасанды түрінен қорғауға, сондай-ақ ондағы ақпараттың бұрмалануының болмауына анықтауға көмектеседі. ЭСҚ қолдану электрондық экономиканың төмендегі маңызды бағыттарын жүзеге асыру үшін жобалайды: 1) Жіберілетін электрондық төлем құжатының бүтіндігін толық бақылау: құжатты кез келген кездейсоқ немесе қасақана өзгерту жағдайында сандық қолтаңба жарамсыз болады, өйткені құжаттың негізгі жағдайының негізінде арнайы алгоритм бойынша тек оған ғана сəйкес келеді. 2) Құжаттың өзгерістерінен (қолдан жасау) тиімді қорғаныс. ЭҚ, бақылау бүтіндігін жүзеге асыру кезінде əр түрлі қолдан жасау түрлері анықталатынына кепілдік береді. Құжаттарды қолдан жасау көптеген жағдайларда пайдасыз болып келеді. 3) Берілген құжаттың авторлығынан бас тартудың мүмкін еместігін тіркеу. Бұл аспект қайтадан дұрыс электрондық қолтаңбаны құру, осы кілттің (құжаттың авторына) тек иесіне ғана белгілі болуы тиіс жабық кілт болған жағдайда ғана мүмкін екендігінен шығады. Бұл жағдайда иесі өз қолтаңбасынан, яғни құжаттан бас тарта алмайды. 4) Құжаттың авторлығын растау дəлелдерін қалыптастыру: осыған байланысты, дұрыс 71 электрондық қолтаңбаны құру, жоғарыда аталғандай тек жабық кілтті білгенде ғана мүмкін, ал ол анықтамасы бойынша құжаттың авторы иесіне ғана белгілі болуы қажет, яғни кілттердің иесі құжатқа өз авторлығынсөзсіз дəлелдей алады. Сондай-ақ, құжатта «автор», «енгізілген өзгертулер», «уақыт белгісі» жəне т.б. сияқты құжаттың жеке өрістеріне ғана қол қойылуы мүмкін. Яғни, құжаттардың барлығына бірдей авторлықты растау дəлелін таба бермейді. Электрондық-сандық қолтаңбаны (ЭСҚ) Халыққа қызмет көрсету орталықтарындағы Ұлттық куəландыру ортылығын тіркеу Орталықтарында немесе www.pki.gov.kz адресі бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық куəландыруы орталығының сайтында онлайн өтінішті рəсімдеу арқылы алуға болады (1-сурет). 2021 жылдың ақпанында Алматыда «Digital Almaty 2021: Сандық қайта жүктеу: жаңа шындыққа талпыну» форумы өтті [https:// primeminister.kz]. Үкімет басшысы Қазақстан Республикасының азаматтары үшін адамның биометрикасы бойынша қашықтықтан сəйкестендіру арқылы электрондық цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) қашықтықтан алу мүмкіндігі жүзеге асырылғанын атап өтті. 1-сурет. «Қазақстан Республикасының Ұлттық куəландырушы орталығы» Сайтының басты беті жүктеу/скачать 3.3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|