Диплом жұмысы Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастырудағы оқытудың белсенді әдістері
Оқушылардың коммуникативтік құзыреттіліктерін қалыптастыру
жүктеу/скачать 339.2 Kb.
|
| Оқушылардың коммуникативтік құзыреттіліктерін қалыптастыру
Коммуникативтік құзіреттілікке көзқарас - бұл білім беру жүйесінің барлық деңгейлеріндегі нақты практикалық мәселелерге қажетті адамдардың білімі мен дағдыларын қолдану қабілетін пайдалану, қалыптастыру және бағалау. Жеке және ресми хаттарды жаза білу және сауалнамаларды толтыру қажеттілігі студенттердің оқыған тілді меңгеруіне түрткі болады. Қабілеттілікке негізделген оқу процесін бағалау келесідей: заңға сәйкес, шет тілін үйрену ана тілін үйренгеннен кейін жасалуы керек. Барлығына да айқын және түсінікті түрде сөйлесу мүмкіндігі коммуникацияны қарым-қатынастан тыс жағдайларда ақпаратты түсінуді және қабылдауды жеңілдетеді. Әрбір шет тілі сыныбының талаптарын түсіну оқушылардың шет тілі сабақтарында аз сөйлеу қабілетін жақсарта алады, ал студенттердің ауызша сөйлеу дағдыларын белсенді меңгеруі қарым-қатынас дағдыларын дамыта алады. Жазбаша тілдегі коммуникативтік құзіреттіліктің даму деңгейі тек белгілі бір шет тілін білу деңгейіне ғана байланысты емес. Бұл сонымен бірге автордың жалпы ой-санасына байланысты және осы негізде ол ақпаратты пайдалана алады. [12] Жазбаша сөйлеуді оқыту әдістері. І. Нұсқаулық (мемлекеттік тілде) әдісі. Тілді меңгеру және басқа тілдік қызметтерді жазу дағдыларын табысқа жетудің құралы ретінде пайдалануға болады. Оқушылардың білімін тілдік жүйелерге аудару шетел тілдері кабинеттерінде жазбаша оқытуда кеңінен қолданылды. Жалпы студенттерге таныс тілдер салыстырмалы түрде мәдени маңызды және қоғамдағы алғашқы ана тілімен салыстыруға болады (дауысты, естілмеген, сөйлемдер, фразалар, ауыспалы және түпнұсқа сөздер және басқа әріптер мен қысқа әріптер). Бұл тәжірибенің әдістері студенттерге өте таныс. Мұнда шет тілін меңгерудегі түбегейлі айырмашылық тілдік материалдардың бірегейлігінің нәтижесі болып табылады. Шетел тілін оқыту мен әдістеменің қазіргі жүйесінде тілдік бірліктерді нақты қарым-қатынаста қолдануға ерекше назар аудару керек. Бұл әдістерді қолданудың артықшылықтары: - шет тілдерін оқытудың алғашқы күндерінде; - Бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқытуда олар ана тілінде жазу дағдыларын енді бастайды; - Жазу және сөйлеу және басқа дағдыларды жетілдіруге және шоғырландыруға үйрету. Бұл арнаның әдісі өзін-өзі тексеру және өзін-өзі бағалау қабілеттерін қалыптастыруға сәйкес болуы керек. Жазба жұмыстарын өз бетінше тексеру және қателерді түзеу студенттердің өзіндік бағалауын арттырады және шет тілдерінде сабақ беруге деген ынтаны қалыптастырады. Оқушыларға оқу тобының жазбаша тапсырмаларында түсіндіру және талдау ережелерін түсіндіру ұсынылады. Жергілікті және шет тілдеріндегі жазбаша жұмыстардың келесі түрлері бар: -Мұғалім қателіктерге баса назар аударады және оқушыларға оларды түзетуге бағыт береді; -Оқушылардың жұмысы қателерді (грамматика, лексика, орфография) тани алады, содан кейін студенттер қателерді өздері тауып, түзете алады. -Оқушы қателіктердің санын жазып алады, содан кейін оқушы түзетеді (мәтін қысқа болуы керек). - «Жауаптар» көмегімен оқушылар өз қателіктерін түзетеді, қателерін жіктейді және ережелерді қайта қарайды. Өзін-өзі бағалау дағдыларын дамыту үшін студенттерге белгілі бір жұмысты бағалаудың сипаттамаларын түсіну қажет. Сол нұсқадағы тапсырмалар жұмысты осылайша жеңілдетеді. Мысалы, диктант он баллдан тұрады, орташа ұпай он болады. Әр сөздің дұрыс қолданылмауы ұпай санын азайтады. Егер жұмыстың 60% -ы дұрыс болса, жұмыс «қанағаттанарлық» деп, ал егер 100% дұрыс болса, «өте жақсы» деп белгіленеді. Оқу топтарының немесе осындай ұйымдардың нақты студенттерінің ағымдағы мониторингі студенттерге жалпы білім беру және өзін-өзі бағалау және өзін-өзі тексеру қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. ІІ. Тілдік (формалық құрылым) әдіс. Бұл әдістің басты ерекшелігі - сөйлеу тілін оқыту процесін «қатаң» бақылау, ал практиканың негізгі бөлігі - қабылдау-жаңарту. Мұнда оқушылардың назарын мәтіннің жазбаша түріне аударады. Бұл әдіс Қазақстан мектептерінде сөздік қорын дамытудың негізгі әдісі ретінде қолданылады. Бұл студенттерге бар білімді беруге және оны шет тілдерін үйренуде пайдалануға мүмкіндік береді. Жазбаша сөйлеудің оқыту мақсаты халықаралық деңгейде шет тілдерін үйренуге баса назар аударып, мектептегі білім берудің жаңа стандарттарына негізделген [13]. Бұл шет тілдерін оқытудың өте тиімді әдісі. Бұл әдісте мұғалімнің рөлі келесідей сипатталады: -Оқушылардың шығармашылыққа деген қызығушылығын ояту; - оларды әртүрлі жұмыс стратегиясымен таныстыру; -Мәтінді өңдеу және редакциялау әдістерімен таныстыру. Шығармашылық жазу студенттерге белгілі лексика мен грамматикалық дағдыларды қолдана отырып, өздерін жеке тұлға ретінде көрсетуге, мәдениеттер арасындағы айырмашылықтарды түсінуге, жеке оқулықтарын жазу мен жазу дағдыларын жетілдіруге мүмкіндік береді. Шығармашылық жазу жұмысын тексерген кезде мұғалімдер барлық қателіктерді грамматикалық және лексикалық деңгейде түзетуі керек [14]. Коммуникативтік құзіреттілікті қалыптастыру моделі Психологтардың пікірінше, білім беру процесі жеке тұлғаның дамуына және олардың қабілеттеріне бағытталуы керек. Екінші топ, соның ішінде И.С. Якимнаская жасаған білім беру моделін енгізеді. Оқушының жеке басының субъективтілігі оның даму бағытын анықтайды. Адамның мақсатты бағалауы мен іс-әрекетінің мазмұны адам мәдениетін құрайтын материалдық және рухани құндылықтарды түсінуге, ұғуға, іске асыруға және құруға бағытталған іс-әрекетке байланысты. Тәжірибе мен танымдық іс-әрекет арасындағы байланыс тәсілі өзіндік құндылық теориясы немесе құндылық принципі болып табылады. Құн теориясы әдісінің мәні бүкіл құндылық жүйесінде өзінің мәдени және этникалық ерекшеліктерін сақтай отырып, өмірге көзқарастың теңдігі, дәстүр мен шығармашылықтың бірлігі, дәстүр мен жаңашылдық арасындағы диалог, адамдардың теңдігі болып табылады. Құндылықтар теориясы әдісі гуманитарлық пәндерді оқыту әдісіне тән. Мұнда адам қоғамның ең жоғары құндылығы және әлеуметтік дамудың мақсаты ретінде қарастырылады. Аксиология (латын тілінен аударғанда «аксия»-құндылық) - құндылық табиғатын философиялық зерттеу. Адамның даму кезеңінде негізгі құндылықтар өзгеріссіз қалады. Өмір, денсаулық, махаббат, білім, жұмыс, сұлулық, шығармашылық, тұлғааралық қатынастар және т.б. әрқашан адамдардың назарында. Бұл құндылықтар мейірімділіктің қайнар көзі. Қазақстандық қоғамды демократияландыру жағдайында бұл құндылықтар қайта қарастырылатын болады. [15] Тұлғалық дамудың негізі - күрделі әлеуметтік және адамгершілік қатынастар. Бұл құндылық бағдары адамның басты сипаттамасына айналды.Адамның дамуы - жеке оқыту әдістері мен қоғамдық өмірді ізгілендірудің негізгі міндеттерінің бірі. Ә.М. Мұханбетжанова нақты жеке мағынаға ие болған кезде ғана нақты әлемді бағалау теориясы (құндылық) қабылдауға болатындығын айтты. Аксиология адам өміріндегі ең негізгі құндылықтарды (адам, өмір, денсаулық, тұлғааралық қатынастар және т.б.) анықтауда ерекше орын алады. Табиғат принциптерін сақтаңыз. Табиғатқа сәйкес білім беру баланың денесінің даму ережелеріне сәйкес, баланың физикалық дамуы мен денсаулығының ерекше белгілерін ескере отырып, олардың үздіксіз дамуын қамтамасыз ету үшін (спорт, ойындар, таным, адам және табиғат, шығармашылық) қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етеді. Жыныстық. Қазіргі кездегі табиғи білім берудегі сәйкестік принципін түсіндіру табиғи және әлеуметтік процестерді ғылыми түсіндіруге негізделуі керек, табиғат пен адам дамуының жалпы заңдылықтарымен келісілген, әлем мен өзін-өзі дамыту үшін жауапкершілік сезімін қалыптастыру керек. Жас пен жынысты ескеріңіз. Салауатты өмір салтына деген сұранысты дамыту қажет.[16] Мәдени қағидаларды ұстана отырып, Е.В. Бондаревская адамдарға бағытталған білім беруді мәдени шығармашылықпен байланыстырады. Автор бұл білім беру қызметі білім беру құралдары арқылы мәдениеттің сақталуын, таралуын, көбеюін және дамуын қамтамасыз етеді деп санайды. Мәдени ұстанымдардың мәні мынада: білім берудің мазмұндық орталығы әмбебаптылыққа, ұлттық және аймақтық жалпыадамзаттық құндылықтарға, балалардың еркіндігіне, құндылықтарды тәуелсіз таңдауға, өзін-өзі анықтауға және мәдени әлемде шығармашылық өзін-өзі жүзеге асыруға байланысты болуы керек. Тану керек тұжырымдама қабілетті тұтас тұлға ретінде анықталған. Мәдени сәйкестіктің және өзара әрекеттестіктің өзара байланысты үш аспектісінен, оқытудың шындығын жетілдіретін агент ретінде, ғылыми таным әдісі келесі сипаттамаларға ие: құндылық теориясы, технология және жеке шығармашылық [17]. Жеке және шығармашылық орта жеке мәдениеттің объективті байланысына байланысты. Жеке тұлға мәдениеттің тасымалдаушысы. Ол мәдениет арқылы дамып қана қоймай, оған тарихи шығармашылықтың тақырыбына айналатын жаңашылдықты да енгізеді. Осыған байланысты мәдениеттің шеберлігі адамның өзгеруі деп түсінуге болады, бұл оның шығармашылығының тұрақтылығы. Интеграция қағидасы студенттерге зерттелген фактілер мен құбылыстарға көрнекі көзқарастарды, визуалды ойлауды, визуалды ойлауды, ашық және мазмұнды визуалды эффектілерді пайдалануға мүмкіндік береді. Бұл қағида біртұтас әлемдік имиджді қалыптастыру үшін өте маңызды. Диалогтік принцип. Адамның мәні оның мінез-құлқынан гөрі бай, жан-жақты және күрделірек. Адамның мағынасын тек іс-қимыл арқылы түсіну мүмкін емес. Осыған байланысты микро қоғам мен оқу процесінің субъектісі арасындағы қарым-қатынасқа назар аудару қажет. Бұл жағдайлар рухани өсудің маңызды көзі болып табылады. Дәл осындай қарым-қатынаста адам ізгілікті, адамгершілік мазмұнға ие болады. Адам белгілі бір дәрежеде басқалармен қарым-қатынастың өнімі және нәтижесі болып табылады. Адам дамуындағы диалогтың рөлі туралы М.М. Бахтин: ««тек қарым-қатынаста, адамның адаммен өзара әрекеттесуінде ғана «адам ішіндегі адам» басқалар үшін де, өзі үшін де танылады» - деді. Оның айтуынша, диалог тұлғаны қалыптастыру құралы емес, тұлғаның болмысы. И.С. Якимнаскаяның айтуынша, оқу процесі студенттер мен оқытушылар арасындағы оқу диалогына негізделген. Оқу диалогының негізгі бағыты жоспарланған іс-шараларға бірлесіп жұмыс жасау болып табылады. Диалогтік бағдарланған оқыту әдісі адамдарға енгізіледі. Бұл диалогтың жалпы идеясы адам санасының негізі деп санайды. Диалог пен қарым-қатынасты жалпы құбылыс деп айтуға болады, өйткені ол адам сөзінен және барлық қарым-қатынастардан өтеді және адам өміріне қатысты барлық жалпы мағыналарды қамтиды. Пән-тәртіп қарым-қатынасы (мұғалім-оқушы, студент-оқытушы, студент-студент) диалог принципі негізінде қалыптасады. Бұл сіздің көзқарасыңызды дәлелдеу үшін бір-біріңізге көмектесуге, бір-біріңізді қолдауға және басқалардың пікірлерін тыңдауға мүмкіндік береді. Интерактивті тақырыптар арасындағы диалогтық қарым-қатынас негізінде өзара құрмет, тану, өзара тыңдау, түсіну, өзара сыйластық, толеранттылық және достық мінез-құлық қалыптасады. Педагогика мен жеке мәртебеде адам қоғамы, мінез-құлқы және шығармашылық мәні туралы ұғым бекітілген. Әлеуметтік және тарихи дамудың арқасында адамдар мен мәдениеттің тасымалдаушысы деп тану оны адам заты туралы ұғымға сәйкес келмейді, демек пулеметтер арасындағы заттарға да емес. Субъект сана-сезімнің тасымалдаушысы, адамның нақты іс-әрекеттері және іс-әрекеттер мен қатынастардың шарттары мен нәтижелері. Субъективті және субъективті іс-әрекеттер, шешім қабылдауға байланысты тұжырымдамалар, нәтижелер. Шығармашылық іс-әрекет процесінде адамдар негізгі органға айналады. Тақырып жеке, топ немесе қоғам бола алады. Қазақстандағы жеке тұлғаны тәрбиелеу мәселесін зерттейтін ғалымдардың ішінде С.М. Бахишева адамгершілікке негізделген көзқарастың шарты «оқыту процесінде пәндердің өзара әрекеттесу мазмұнына негізделген» деп атап көрсетті. Оқу процесі осы қарым-қатынасқа байланысты екенін көрсетеді. Оқушылардың қарым-қатынасын қалыптастыру үшін өзара әрекеттестік, интерактивті оқыту, инновациялық технологиялар, интерактивті әдістер ұсынылады. [18] Қарым-қатынас дағдыларын қалай қалыптастыру керек. Тіл үйренушілердің функционалдық сауаттылығын қалыптастыру және жетілдіру жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған ұлттық іс-шаралар жоспары: «Біздің еліміз үшін маңызды стратегиялық міндет - бұл адамның негізгі функционалды қасиеттері - белсенділік, шығармашылық ойлау және шешім қабылдау қабілеті, мамандық таңдау мүмкіндігі және өмір бойы оқуға дайындалу». Сонымен, функционалдық сауаттылық дегеніміз не? Функционалдық сауаттылық - бұл жеке тұлғаларды немесе өтініш берушілерді әлеуметтік позициялау және бағалау әдісі, әсіресе өмір бойы білім алуға және мансаптық өсуге ықпал ететін негізгі факторлардың бірі. Функционалдық сауаттылық тұжырымдамасына негізделген халықаралық бағалаудың бірі - PISA. Қазақстанның PISA және TIMSS-ке қатысуының нәтижелері: Оқулықтар маңызды ақпарат бермейді, бірақ студенттердің белгілі бір пәндер бойынша білімі жоғары деп айтуға болады. Тұтастай алғанда, бұл жоспарларда функционалдық сауаттылықтың қалыптасуы мен дамуына әсер ететін факторлар көрсетілген, олардың құрамына тек оқыту әдісі мен формасы кіреді. Сондықтан жалпы білім беру процесінде коммуникативті құзіреттілікті енгізу маңызды және өзекті мәселе болып табылады: бұл қазақ тілінде оқытылатын мектептерде орыс немесе ағылшын тілдерінде ауызша және жазбаша қарым-қатынас дағдыларын жетілдірудің тиімді әдісі. Оны шешудің бір жолы - заманауи технологиялық құралдарды, атап айтқанда АКТ қолдану. Әсіресе омонимдер мен полисемияны зерттеуде оның табиғатын, құрамын, қалыптасу әдісі мен фразеология технологиясын түсіну қажет. Тіл қорындағы сөздердің мағыналық, лексикалық және логикалық тіркестері бірізді болған жағдайда ғана сөздерді түсіндіру мағыналы болатындығын бәріміз білеміз.Бұл мұғалімдерден талапшыл, қызығушылыр, жаңашыл болуды талап етеді. [19; 232-237] жүктеу/скачать 339.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|