Диплом мазмұны кіріспе 3 Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні 4
жүктеу/скачать 0.55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері
6. Жеке табыс салығыБүл толем бойынша қаражаттардың түсімі (2001ж. дейін -жеке түлғалардан алынатын табыс салығы) барлық салық төлемдерінің 0,9% алады. Салық салу объектілері бар жеке түлғалар жеке табыс салы-ғын төлеушілер болып есептеледі. Салык, салу объектісі толем козінен салық салынатын табыстар және толем козінен салынбай-тын табыстар болып табылады.
Дивидендтер, сыйақылар мен үтыстар түріндегі табыстарға 15% молшерлеме, адвокаттардың және нотариустардың табыста-рына 10% молшерлеме бойынша салық салынады. 02-16 Төлем көзінен салық салынатын табыстарга мыналар жатады: қызметкердің табысы; біржолғы төлемдерден алынган табыс; жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері; дивидендтер, сыйақылар, үтыстар түріндегі табыс; стипендиялар; жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табыс. Салық агенттері4 жеке табыс салығын есептеу мен үстап қалу-ды төлем көзінен салық салынатын табыс төленетін күннен кешіктірмей жүргізеді. Олар салық төлеушілердің түрған жері бойынша есепті айдың табысын төлеудің соңғы күнінен кейінгі бес жүмыс күні ішінде жүзеге асырады. Салық кодексінде көрсетілген қызмет түрлері бойынша арнаулы салық режімдерін қодданатын салық агенттерінің жеке табыс салығын төлеудің тәртібі мен мерзімдері белгіленген. Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын заттай ны-санында алған табысына оның заттай нысанындағы еңбекақы-сы, қызметкер алған тауарлар, қызметкердің мүддесін көздеп орындалған жүмыстар, қызметкерге өтеусіз негізде көрсетілген қызметтер, қызметкердің үшінші түлғадан алған тауарлар (жүмы-стар, қызметтер көрсету) қүнын жүмыс берушінің төлеуі, қызметкердің материалдық пайда түріндегі түрлі табыстары кіреді. Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табы-старына мүліктік табыс, жеке кәсіпкердің салық салынатын табысы, адвокаттар мен жеке нотариустардың табысы және өзге де табыстар жатады. Соның ішінде салық төлеушілердің мүліктік табысына кәсіпкерлік қызметте пайдаланылмайтын: бір жыл-дан аз уақыт меншік құқығында болған жылжымайтын мүлікті, бағалы қағаздарды, сондай-ақ заңи түлғадағы қатысу үлесін, қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан жасалынған зергерлік бүйымдарды және қүрамында қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдар бар басқа да заттар-ды, сондай-ақ өнер туындылары мен антиквариаттарды сату кезіндегі олардың қүнының өсімі, мүлікті жалға беруден алынган табыс т.б. жатады. Төлем кезінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын есептеуді салық төлеуші салықтық шегерімдер со-масына азайтылған, төлем көзінен салық салынбайтын табыс со-масына белгіленген мөлшерлемелерді қолдану жолымен дербес жүргізеді. Адвокаттардың және нотариустардың табыстарына 10 пайыздық мөлшерлеме бойынша аи сайын есептеледі. Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының сомасы белгіленген тәртіппен Қазақстанда салық төлеу кезінде есепке жатқызылады. Шетелдік резидент5 - жеке түлға табыстарына олардың Қазақстан Республикасындағы көздерінен де, сонымен бірге одан тыс жерлерден де алған табыстары кіреді. Салық салынатын табысты анықтау, резиденттен алынатын жеке табыс салығын есептеудің, үстаудың және төлеудің тәртібі қызметтің сипатына қарай (түрақты мекеме арқылы, төлем көзінен және қызмет түрінен) жүргізіледі. Түрақты мекемемен байланысы жоқ бейрезиденттер салық-ты телем көзінен шегерімсіз 5 пайыздан 20 пайызга дейінгі мөлшерлемелер бойынша төлейді (табыстың түрлеріне қарай); қызметі түрақты мекеме қүруға соқтыратын бейрезиденттер са-лықты төлем көзінен салық салынбайтын, шегерімдер сомасына азайтылған табыстардан резиденттерге арналған мөлшерлемелер бойынша төлейді. 7. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдеріҚазақстан Республикасының салық жүйесінде табиғи ресурс-тарды, пайдалы қазбаларды, жер қойнауын пайдалануға байланыс-ты бірқатар төлемдер бар, оларды шартты түрде салықтық сипаты бар табиги ресурстар үшін төленетін төлемдер ретінде бір топқа біріктіруіге болады. Оларға устеме пайдага салынатын салық, жер қойнауын пайдаланушылардық арнаулы төлемдері, су ушін тәленетін тәлем, орманды пайдаланганы ушін тәлем (орман табысы) және басқалары жатады. Аталған төлемдер негізінен ренталық сипатта болады, өйткені олардың пайда болуы мен мөлшерлемелерінің шама-сы шығарылатын және шаруашылық қызметте пайдаланатын материалды, шикізатты, минералды ресурстарды алу, түтыну, олардың сапасы табиғат факгорларымен байланысты болады. Техногендік минералды қүралымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса, Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайда-лану жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын заңи және жеке түлғалар жер қойнауын пайдаланушылардың устеме пайдага салынатын салыгы мен арнаулы төлемдерді төлеушілер болып та-былады. Жер қойнауын пайдаланушылар үшін белгіленетін салықрежімі тек қана Қазақстан Республикасының үкіметі белгілеген тәртіппен жер қойнауын пайдалануға жасалатын келісімшартта айқындалады. Келісімшарттардың негізгі түрлеріне қарай жер қойнауын пай-даланушыларға салық салудың екі үлгісі белгіленген:
1. Үстеме пайдаға салынатын салық; 2. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері: 1) бону стар; а) қол қойылатын; ә) коммерциялық табу; 2)роялти; 3) онімді белу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануды жүргізудің жеке жағдайларын негізге ала отырып, бонустардың мынадай түрлерін төлейді: қол қойылатын бонус және коммерци-ялық табу бонусы. Жасалатын келісімшарттың техникалық-экономикалық есептеріне сәйкес бонустардың бір немесе екі түрі де белгіленуі мүмкін. Қол қойылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келісімшарт жасалатын аумақта жер қойнауын пайдалану жоніндегі қызметті жүзеге асыру құқыгы үшін біржолғы төленетін төлемі болып табылады жөне келісімшарт жасалған кезде белгіленеді. Қол қойылатын бонустың бастапқы мөлшерлерін пайдалы қазбалар келемі мен кен орнының экономикалық қүндылығы ескерілген есеп негізінде Үкімет белгілейді және ол келісімшартпен белгіленген мерзімде, бірақ келісімшарт күшіне енген күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірілмей төленуі тиіс. Коммерциялық табу бонусы келісімшарт аумағында әрбір ком-мерциялық табу үшін, соның ішінде кен орындарына қосымша барлау жүргізу барысында, бастапқы анықталған алынатын қорды арттыруға жеткізетін пайдалы қазбалардың табылғаны үшін белгіленеді. Оның мөлшері салық салу объектісі, есептеу базасы мен мөлшерлеме негізге алына отырып белгіленеді. Салык, салу объектісі кен орнынан алынатын пайдалы қазбалар қорының осы мақсаттағы көлемі болып табылады. Коммерциялық табу бонусы-ның молшерлемесі 0,1 пайыздан кем болмауы керек. Пайдалы қазбаларды өндіруді жер қойнауын пайдалануға келісімшарт жасамастан жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдаланғаны үшін республикалық бюджеттің кірісіне үкімет белгілеген мөлшерде роялти түріндегі аударымдар жасайды. Бүл орайда салық салу объектісі мен осы аударымдарды төлеу мерзімдерін белгілеу роялти толеу үшін белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Роялти — пайдалы қазбаларды ондіру және техногендік қүра-лымдарды қайта өндеу процесінде жер қойнауын пайдалану құқығы үшін толенетін толем. Ақша немесе заттай нысанда толенеді. Пайдалы қазбалардың колемі немесе нақты ондірілген пайдалы қазбалардан алынған алғашқы тауарлық онім ондірілген пайдалы қазбалардың барлык, түрлері бойынша роялти салынған объект болып табылады. Кең таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша роялти барлық жер қойнауын пайдаланушылар, соның ішінде пайдалы қазбалардың басқа түрлерін ондіруге жасалған келісімшарттар бойынша қызметті жүзеге асыратындар үшін тіркелген мөлшерле-мелер бойынша 1 пайыздан 10 пайызға дейін молшерде белгіленген. Пайдалы қазбалардың барлық түрлері бойынша роялти салық кезеңінен кейінгі айдың 15-інен кешіктірілмей толенеді. Жер қойнауын пайдаланушылардың устеме пайдага салына-тын салыгы — салыстырмалы жақсы табиғи жағдайлардағы қызметінен алынған немесе рыноктың салыстырмалы жағдайын-дағы шығарылған өнімді сатудан алынған қосымша пайда үшін төленетін төлем. Өнімді бөлу туралы келісімшарттар және кең таралған пайда-лы қазбалар мен жерасты суларын өндіруге жасалған келісімшарттар бойынша қызметті жүзеге асыратындарды қоспағанда, жер қой-науын пайдаланушылар осы келісімшарттар пайдалы қазбалардың басқа түрлерін өндіруді көздемеген жағдайда, үстеме пайдаға салық төлеушілер болып табылады. Жер қойнауын пайдаланушы пайданың ішкі нормасының 20 пайыздан астамын алған салық кезеңіндегі әрбір жекелеген келісімшарт бойынша жер қойнауын пайдаланушының таза табыс сомасы үстеме пайдаға салық салу объектісі болып табылады. Со-нымен бірге үстеме пайдаға салынатын салықтың мөлшерлемелері салық кезеңіндегі таза кіріске пайыздармен баспалдақты үдеме бойынша 4 пайыздан 30 пайызға дейін белгіленген (30 пайыздан жоғары норма кезінде). Үстеме пайдаға салынатын салық салық кезеңінен кейінгі жылдың 15 сәуірінен кешіктірілмей төленеді. Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасынық улес/тарап-тардың келісімімен анықталады, бүл келісімге сәйкес жер қойна-уын пайдаланушыға ақылы негізде келісімшарт аумағында пайдалы қазбаларды өндіруге құқық беріледі. Өнімді болу бойынша үлес ақша немесе заттай нысандарда төленуі мүмкін. Өнімді бөлу бойынша үлес корпорациялық табыс салығын есептеу үшін жыл-дық жиынтық табысты анықтаған кезде шегеріледі. Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасы үлесінің есебін жер қойнауын пайдаланушы тіркелген жері бойынша салық органына салық кезеңінен кейінгі айдың 10-ынан кешіктірмей табыс етеді. жүктеу/скачать 0.55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|