Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди

Оруҹун фајдалары

Һәгигәтән дә, оруҹ тутмаг ҝүндә ики дәфә јемәкдән ибарәт олан гидаланма режимидир. Әслиндә инсан организми мәһдуд мигдарда гидаја еһтијаҹ дујур. Бизләр исә мә’дәмизи, адәтән, артыг јүкләјирик. Гидаланмаг үчүн режим һазырламаг зәруридир. Тәәссүф ки, бизләр режимсиз гидаланыр вә нәтиҹәдә сағламлығымызы итиририк. Бура гәдәр дејиләнләр оруҹун инсан организминә олан фајдасыдыр. Амма оруҹун мисилсиз руһи фајдалары да вардыр. Әввәла, инсан аз јемәк нәтиҹәсиндә даһа дәриндән дүшүнә билир. Демәк, оруҹун әсас мә’нәви фајдаларындан бири һикмәтдир. Чохјејән инсанын фикри даим мадди ләззәтләрә мәшғулдур. Тәбии ки, даим мадди ләззәтләр фикриндә олан инсан мә’нәви ләззәтләрдән мәһрум олур. Чүнки диггәт бир шејә јөнәлдикдә о бири шејдән јајыныр. Даим јемәк-ичмәк фикриндә олан шәхс, шүбһәсиз ки, ибадәтдән ләззәт ала билмир. Чүнки беләләри јалныз мадди шејләрин дадындан хәбәрдардыр. Оруҹ ирадәни мөһкәмләндирмәклә јанашы, маддијјата алудәлијин гаршысыны да алыр. Аллаһын разылығыны газанмаг мәгсәди илә јемәк-ичмәкдән чәкинән оруҹ тутмуш инсан ҝүн узуну Аллаһ һаггында дүшүнә билир. Бундан әлавә, инсан чох једикдә ағырлашыр вә дүшүнҹә габилијјәтини итирир. Чүнки бәдәнин енержиси гәбул олунмуш гиданын һәзминә сәрф олунур. Тибби бахымдан да төвсијә олунмушдур ки, инсан једикдән сонра дәрһал зеһни ишә мәшғул олмамалыдыр. Чүнки һәзм просесини јеринә јетирмәк үчүн ган мә’дәнин әтрафында топланыр. Зеһни иш заманы исә ган бејин әтрафында ҹәмләшир. Һәм мә’дәнин, һәм дә зеһнин ејни вахтда ишләмәси ган дөвранына мәнфи тә’сир ҝөстәрир. Чох јемәјин башга зәрәрләри дә вардыр. Ләззәтли хөрәкләрә мејилли инсан бу јемәкләри һазырламаг үчүн бир мүддәт чалышмалы олур. Нәтиҹәдә мә’нәвијјат јаддан чыхыр. Зикр олунмуш рәвајәтә әсасән, оруҹ вә үмумијјәтлә, аз јемәк инсанын һикмәт әлдә етмәсинә сәбәб олур вә о, һәгигәтләри дәрк етмәк гүввәси тапыр. Әлбәттә ки, ән әсасы илаһи мәһәббәт, Аллаһын сифәтләри вә Аллаһла бағлы ишләрдир. Диҝәр бир тәрәфдән инсанын мә’рифәти ҝүҹләндикҹә онун иман вә јәгинлији дә артыр. Чүнки јәгинлик мәһз мә’рифәтин бәһрәсидир.

Јәгин мәртәбәси иманын ән камил мәртәбәсидир. Әлбәттә ки, јәгинин дә өз мәртәбәләри вар. Рәвајәтләрдә гејд олундуғу кими, елмүл-јәгин, ејнүл-јәгин кими јәгинлик мәртәбәләри мөвҹуддур. Инсанын иман ҝәтирмәсинин сәбәби олмалыдыр. Бир шеји танымадан она иман ҝәтирмәк мүмкүнсүздүр. Тәбии ки, мә’рифәт артдыгҹа инсанын иманы да артыр. Камил мә’рифәт јәгин мәртәбәси үчүн зәминдир. Камил јәгинлик вә иманын әсәрләри вардыр. Бу әсәрләрә әсасән, кимин јәгин мәрһәләсинә чатдығыны мүәјјәнләшдирмәк олар. Рәвајәтдә һәмин әсәрләрдән биринә ишарә олунур: “Бәндә јәгин мәгамына чатдығы вахт әһәмијјәт вермир ки, онун һәјаты чәтинликлә, јохса асанлыгла кечир.” Бәли, јәгинлијә чатмыш инсанын һәјат сәвијјәси бахымындан чәтинлији олмур. Ахирәт сәадәти һаггында дүшүнән инсан үчүн дүнјанын ширинликләри вә аҹылыглары фәргсиздир. Һәјат сәвијјәси мө’минин гәлб дәрјасыны далғаландыра билмир. Камил имана малик мө’мин өз ишләрини Аллаһа тапшырыр вә билир ки, онун хејири Аллаһын мәсләһәтиндәдир. Иманы ҝүҹләнмиш инсан ишләрини Аллаһа һәвалә етдикдә Аллаһ да онун ишләрини өз өһдәсинә ҝөтүрүр.

Демәк, јәгинлијә чатмыш мө’мин даһа мүһүм мәгсәдә малик олдуғу үчүн дүнја һәјатына әсир олмур вә дүнја ләззәтләри онун диггәтини Аллаһдан јајындыра билмир. Аллаһ-тәаланын ајәтләринә, адларына, сифәтләринә, ҹилвәләринә мәшғул олан дүшүнҹәдән башга фикирләрә јер јохдур. Диҝәр бир тәрәфдән, иманлы инсан өз ишләрини Аллаһа һәвалә етдијиндән архајындыр. О Аллаһын мәсләһәтини һәр шејдән үстүн тутур. Јәгинә чатмыш инсан үчүн әлдә етдији мә’рифәтин әмәли ролу вардыр. Ади инсанларын Аллаһа, беһиштә вә ҹәһәннәмә инамы онларын әмәлинә тә’сир ҝөстәрмир. Биз дилдә Аллаһын һәр шеји ҝөрдүјүнү десәк дә, әмәлдә дедијимиз сөзү унудуруг. Белә бир билијә јәгин дејилмир. Јәгин елә бир мәрһәләдир ки, инсанын билији вә мә’рифәти ишдә өзүнү ҝөстәрир