Риза әһлинә әта олунмуш үч хасијјәт

Риза әһлинә әта олунмуш үч хасијјәт

Демәк, илк хасијјәт Аллаһа шүкр етмәкдир. Инсан характер е’тибары илә нашүкүрдүр. О, мин бир не’мәт ичиндә гәрг олса да, бу не’мәтләрин гәдрини билмир, јалныз не’мәт әлиндән чыхдыгда фәрјад гопарыр. Гур’ани-кәримдә охујуруг: “Әҝәр бир инсаны не’мәт вә мәрһәмәтдән фајдаландырыб, сонра һәмин не’мәти ондан алсаг, гаты үмидсизлијә вә күфрә уғрајар.”³ Диҝәр бир ајәдә охујуруг: “Она бир шәр тохундугда үмидини итирәр.”¹ Башга бир ајәдә исә белә бујурулур: “Инсан чох залым вә күфр едәндир.”² Беләләриндән фәргли олараг Аллаһ онун разылығы сорағында оланлара һаггы таныма вә шүкретмә мәгамы әта едир. Бу һагшүнаслыгда ҹәһаләт гатгысы јохдур. Онлар Аллаһын не’мәтләрини таныјыр вә шүкр едирләр. Бизләр исә Аллаһын әта етдији не’мәтләри дәјәрләндирә билмирик. Әҝәр бир дәфә шүкүр едириксә, тәкрар-тәкрар нашүкүрлүјә јол веририк. Демәк, бизим шүкрүмүздә ҹәһаләт гатгысы вар.

Аллаһдан разы инсанлара әта олунмуш диҝәр ики хүсусијјәт Аллаһын зикри вә илаһи мәһәббәтдир. Ади инсанлар үчүн Аллаһы даим хатырламаг чәтиндир. Һәтта бир нечә дәгигәлик намазымызда да хәјалымыз дағ-дашы ҝәзир. Амма Аллаһын лүтфүнү газанмыш мө’мин кәс Аллаһы унуда билмир. Аллаһ она елә бир диггәт әта едир ки, унутганлыгдан узаг олур. Әлбәттә ки, ашиг өз мә’шугуну һеч вәҹһлә унуда билмәз. Риза әһлинә әта олунмуш үчүнҹү хүсусијјәт илаһи мәһәббәтдир. Белә инсанларын гәлбиндә Аллаһ мәһәббәтиндән башга мәһәббәтләрә јер јохдур. Дүнјада бир шејә көнүл верән инсан аз сонра әввәлки мәһбубундан јорулуб, башга бир мәһбуб тапыр. Инсан арзуладығы не’мәтләри әлдә етдикҹә бу не’мәтләр онун ҝөзүндә адиләшир вә о, нөвбәти арзуларынын архасынҹа гачыр. Дүнја мәһәббәти беләҹә һәр ан өз үнваныны дәјишир.

Һәдисдә охујуруг: “О мәни севдији вахт мән дә ону севирәм, гәлб ҝөзүнү ҹәлалыма тамаша үчүн ачырам. Өз сечилмиш бәндәләрими ондан ҝизләмирәм.” Бәндәнин Аллаһа, Аллаһын бәндәјә мәһәббәтини вәсф етмәк чәтиндир. Белә бир мәгамы јалныз өвлијалар дәрк едә билир. Аллаһы севмәк олдугҹа уҹа бир мәгамдыр. Бундан да мүһүмү Аллаһын инсаны севмәсидир. Гур’ани-кәримдә бујурулур: “Еј иман ҝәтирәнләр, сизләрдән һансыныз өз дининдән чыхса, Аллаһ тезликлә севдији бир гөвм ҝөндәрәр вә онлар да Аллаһы севәрләр.”³ Аллаһ өз мө’мин бәндәсини севмәкдән әлавә, ону халга да севдирәр. Әлбәттә ки, һәмин мө’мин үчүн халг тәрәфиндән севилмәјин фәрги јохдур. О бу мәһәббәти јалныз Алаһын лүтфү биләрәк гијмәтли сајыр. Аллаһы севән мө’мини јалныз Аллаһын диггәти марагландырыр. Халгын ону севиб-севмәмәсинин онун үчүн һеч бир зәрурәти јохдур. Бу барәдә Гур’анда бујурулур: “Аллаһа иман ҝәтириб, салеһ иш ҝөрәнләри Аллаһ севимли едәр.”¹ Бу зүмрәдән олан инсанлара мисал олараг, Имам Раһили (р) ҝөстәрмәк олар. Ону тәкҹә достлар јох, һансы мә’надаса дүшмәнләр дә севирдиләр. Онлар јалныз мәнафеләрини әлдән вермәмәк үчүн имама гаршы чыхырдылар. Һәзрәт Әлинин (ә) гаты дүшмәни олан Мүавијә Әлинин (ә) сәһабәләрини ҝөрдүкдә онлардан Әлинин фәзиләтләри һаггында данышмасыны истәјәрди. Бу фәзиләтләрдән сөһбәт ачыланда Мүавијә ағлајарды. Чүнки һәр бир инсанын фитрәти јахшылығы дәјәрләндирир. Мүавијәни Әли (ә) вә онун өвладлары илә дүшмән едән нәфс истәкләринин түғјаны иди.

Ме’раҹ һәдисиндә бујурулур: “Ҝеҹәнин гаранлығында, ҝүндүзүн ишығында онунла мүнаҹат едәрәм ки, башгалары илә данышмагдан вә јолдашлыгдан чәкинсин.” Бәли, бир вахт Аллаһла минаҹат фүрсәти ахтаран мө’мин елә бир мәгама чатмышдыр ки, Аллаһ онунла мүнаҹата башлајыр. Һәр бир ашиг өз мәһбубу илә үнсијјәт сорағындадыр. Аллаһ ашиги үчүн елә бир мәгам чатыр ки, мәһбуб өзү онун сорағына ҝәлир вә онунла сөһбәтә мәшғул олур. Ојаг вахты вә јухуда Аллаһын мүнаҹатыны һисс едән мө’минин севинҹини тәсәввүр етмәк чәтиндир!

Он доггузунҹу дәрс

Абидләрин вә пејғәмбәрләрин мәгамы, агиллик вә Аллаһ зикринин ролу, гәфләтдән һәзәр

Ағылдан истифадәнин әһәмијјәти, Аллаһ зикри вә гәфләтдән һәзәр

Ме’раҹ һәдисиндә Аллаһ-тәала илә һәзрәт Пејғәмбәр (с) арасындакы сөһбәтләрин рәнҝарәнҝ үсулу данышыгда бәлағәтин бир нөвүдүр. Ејни бир үслубда сөһбәт јоруҹу олур. Рәнҝарәнҝ үслублардан истифадә едилдикдә исә сөһбәт тәравәтли вә ҹанлы олур.

Ујғун һәдисин сон ики бәһсиндә инсана ширин вә давамлы һәјат бәхш едән сифәтләрдән данышылды. Бу хүсусијјәтләрлә јанашы риза ашигләринин башга хүсусијјәтләри дә арашдырылды. Һәдисин бу һиссәсиндә данышыг үслубу дәјишир вә Аллаһ-тәала пејғәмбәрә бир нечә төвсијә верәрәк бујурур: “Еј Мәһәммәд, сә’јини бир истигамәтдә јөнәлт вә дилини бир һалда гәрар вер. Бәдәнини дири сахла вә һеч вахт гафил олма. Мәндән гәфләтдә оланларын һансы вадидә һәлак олаҹағы мәним үчүн мүһүм дејил.” Төвсијәләрдән белә бир нәтиҹәјә ҝәлмәк олмаз ки, инсанын дүнјада јалныз бир мәгсәди олмалыдыр. Мәгсәд одур ки, инсан јалныз Аллаһын разылығы интизарында олмалыдыр. Истәр иҹтимаи, истәр фәрди, истәр мадди, истәрсә дә мә’нәви ишләрдә Аллаһын разылығы әсас ҝөтүрүлмәлидир. Рәвајәтдә төвсијә олунур ки, инсан ҝаһ дүнја, ҝаһ да ахирәт ардынҹа гачмамалыдыр. Онун бүтүн сә’ј вә тәлашы Аллаһын разылығыны газанмаг истигамәтиндә јөнәлмәлидир.

Ширк (Аллаһа шәрик гошма) сәбәбиндән инсан һәм Аллаһы истәјир, һәм дә башгаларыны. Бу хүсусијјәт онун әмәл вә рәфтарында да өз тә’сирини гојур. Инсан шәраитә ујғун данышмаға вә һәрәкәт етмәјә башлајыр. Беләләринин әсас мәгсәди истәнилән бир васитә илә башгаларынын диггәтини ҹәлб етмәкдир. Ахирәт әһли исә белә дејил.

Сонра Аллаһ гәфләтин бәласы кими пис агибәти бәјан едир. Аллаһы јаддан чыхаран инсан истәнилән бир фәлакәтә дүчар ола биләр. Аллаһын варлыг аләминдәки гајдаларына ҝөрә инсан азаддыр. Аллаһын бујуруглары исә садәҹә инсаны гәфләтдән ојатмаг үчүндүр. Гур’ани-кәримдә охујуруг: “Аллаһын зикриндән дөнәнә шејтаны урҹаһ едәрик ки, онунла јолдаш олсун.”¹ Шејтан Аллаһы зикр едән инсана һеч вәҹһлә јол тапа билмәз. Гур’анда охујуруг: “Шејтанлар онлары доғру јолдан чыхарар, онлар исә һагг јолда олдугларыны ҝүман едәрләр.”¹

Ме’раҹ һәдисинин давамында охујуруг: “Еј Мәһәммәд, ағлыны әлиндән чыхмамыш ишә сал. Ағлындан истифадә едән кәс хәта, түғјан етмәз.” Бәли, ағылындан бәһрәләнән инсан һәдләри таныјыр вә риајәт едир. Ағылыны бир кәнара гојан инсан исә һәдди ашараг шәһвәт вә ја гәзәбә мәғлуб олур.

жүктеу/скачать 2.39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: