«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны



Pdf көрінісі
бет146/228
Дата05.03.2024
өлшемі3.69 Mb.
#494339
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   228
Әдебиет пәнінен барлық шығарма талдау 1 (2)

Жер атауларыЖиделі-Байсын, Талғар, Қапшағай, Іле, Балқаш, Алматы,
Қаскелең.
Батырлар: Өтеген, Ағыбай, Саурық
Жырау: Ақтамберді аты аталады.
Шақанның қыстауына қала тесірген, жерін тартып алып малын талауға
салған аг патшаның сенімді нөкері - Жантай.
Шақанның әндетіп отырағны: «Қырғауылы қызыл екен, құйрық жүні ұзын
екен...»
Жолбарыстың сипаты: «Құлағы жылмиған, езуі ақсиып, шегір көздерінен
көкшіл ұшқын атқан көлденеңдей келеді. Ала жыландай шиырылған ұзын
құйрығымен қос бүйірін кезек соғып, құныса тағандап, ышқына өксіді.»
Жазушы аңшылық пен мергендікті Қамбар батырды еске алу арқылы
жалғастыра жазады.
Арада апта өтпей, Қапшағайды өрлей, Іленің сол жағасына орнаған барлық
ауылға, Алатауды көбелеген Түрген, Талғар, Алматы, Қаскелең бойындағы елге
сұмдық хабар тарады. Кісі етін жейтін жалмауыз жолбарыс шығыпты!
Ағайынның ақырғы сөзі:«Өткен оңалмайды,берік бол».
Нағашының соңғы сөзі:«Еркексің ғой, Шақан, есіңді жи!»


Кіндік әке Құба мерген мен нағашы аға Қара батыр Іленің иен жағасында,
қопалы қамыс ығында қалған тұл үйге бір шамада қайтып оралды. Қаралы қос
иесіз болып шықты. Мақамына келтіріп құран оқыған- Қара батыр.
3-тарау. Жолбарыс жымы
Бұл тарауда мейірімсіз Қосаяқ сөз болады. Ол - Шақан. Жолбарыстың
тіршілігіде сипатталады. Жолбарысты да, оның шөнжіктерін де аяусыз өлтірген
қатігез Шақан суреттеледі. Екі кішкентай шөнжікті жиденің жуан діңіне ұрып
өлтіреді.
Меңсұлумен кезлеседі.
Шақан жолбарыс қанынан жеті мəрте дəм татады.
Шақанның жолы: Қапшағайдан Құйғанға дейін іленің екі жағасын, Топар,
Қараөзек, Жиделі аталатын үлкенді-кішілі тарамдарын тегіс сүзіп шықты.
Шақанның өз есебі бар еді. Ай мен күн есебі емес, мал мен жан есебі емес,
жолбарыс есебі.
Бозбаламен танысады, бірақ ол Меңсұлу болып шығады. Жолбарыс түнде бір
жетім емген саяқ көк тайды жарып кетіпті.
Жолбарыспен айқаста Шақанның бетіне жара түседі. Тек көзінің қиығы алайып,
езу еті қаша біткен. «Бәрекелді, жарақат - жігіт көркі» деген Атабек ақсақал.
Атабек ақсақал сандық түбінен жағасы биік, жеңі ұзын, етегі бітеу, сауытқа
ұқсас, шұбар ала киім шығарады. Ол киім - жолбарыс көбе.
Атабек ауылы- түбектің ықтасын түкпіріне қонған он бес үй.
Меңсұлу кіші əйелден туған кіші қыз.
Шақан Атабек ақсақвлға "бес жылдан соң келмесем, жаназамды шығарып,
құран аудартыңыз" деп айтады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   228




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет