«Информатика және математика» кафедрасы 6B06- жаратылыстану ғылымдар бағыты бойынша бакалавриат даярлау
жүктеу/скачать 280.56 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЛЕКЦИЯ №6 Тақырыбы : Реляциялық модель.Реляциялық алгебра ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ
- ЛЕКЦИЯ ТЕЗИСТЕРІ
| БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
Мәліметтер қорының моделдері. Иерархиялық модель. Желілік модель. Реляциялық модель. Атрибут (өріс, бағана). Кортеж (жазба, жол). ЛЕКЦИЯ №6 Тақырыбы: Реляциялық модель.Реляциялық алгебра ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ Реляциялық модель. Атрибут (өріс, бағана). Кортеж (жазба, жол). Қатынас (кесте). Нормаль формалар. ЛЕКЦИЯ ТЕЗИСТЕРІ: Мәліметтердің реляциялық моделі. Реляциялық модельдің анықтамасы. Иерархиялық және желілік модельдерде жазбаларды байланыстыру үшін физикалық көрсеткіштерді пайдалану мәліметтерді манипуляциялау мүмкіндіктерін едәуір шектейді және осы модельдердің мәліметтер қорларын өңдеу күрделі және көп еңбекті қажет ететін процесс болып табылады. 1970 жылы ІВМ фирмасының қызметкері Эдгар Кодд реляциялық модель деп аталған мәліметтер қорының жаңа моделін ұсынған бірқатар еңбектерін жариялаған болатын. Сонымен қатар, реляциялық мәліметтер қорларын өңдеу үшін Кодд мәліметтерді өңдеудің тілдерін – реляциялық алгебра мен реляциялық есептеуді әзірлеп шығарды, олар бір командамен бүкіл мәліметтер қорын өңдеуден өткізуге мүмкіндік береді, ал иерархиялық және желілік модельдерде бір жолы тек бір ғана жазба өңдеуден өткізіледі. Физикалық көрсеткіштердің орнына Кодд мәліметтердің тасымалдағышта физикалық орналасуына тәуелсіз оларды өздерінің ішкі логикалық қарым-қатынастарына сәйкес байланыстыру идеясын ұсынды. Реляциялық модельдің мәні – ол мәліметтерді реляциялар немесе қатынастар деп аталатын екі өлшемді кестелер түрінде беруді ұйымдастырады және ұсынады. Бір кесте бір нысанды, мысалы, сауда фирмасының клиенттерін сипаттайды. Кестенің бағандары мәліметтер қорының өрістеріне сәйкес келеді және атрибуттар деп аталады. Сол арқылы атрибут нысанның жеке қасиетін сипаттайды. Кестенің жолдары жазбаларға сәйкес келеді және кортеж деп аталады. Сонымен, кортеж нысанның бір элементіне арналған атрибуттар мәндерінің жиынтығын, ал қатынас – кортеждердің жиынын сипаттайды. Мәліметтер қорының құрылымын әзірлеу және сипаттау кезінде әрбір кестедегі атрибуттарға атаулар беріледі және олардың типтері анықталады, мысалы, атауы Name, типі CHAR немесе атауы Amount, ал типі REAL. Сонымен қатар INTEGER типі, DATA типі және басқа да типтер болуы мүмкін. Кестеге де атау беріледі. Мәліметтер қорының біреуі бірнеше кестеден тұруы мүмкін және қандай да бір құрамдас нысанды сипаттайды. Мәліметтер қорына да атау беріледі. Мысалы, қандай да бір сауда фирмасын сипаттайтын Orion оқу мәліметтер қоры келесі үш кестеден: Salecpeople, Customers, Orders кестелерінен тұрады (1 қосымша). бастапқы кілттің және оған сәйкес келетін сыртқы кілттің атрибуттарының атаулары бірдей болуы міндетті емес, бірақ та бір типті болуы тиіс; мәліметтер қорының әрбір кестесінің бірнеше сыртқы кілттері болуы мүмкін, ал бастапқы кілт тек біреу ғана бола алады; жалпы жағдайда кестеде екі және одан да көп бірдей кортеждер болуы мүмкін емес; кестеде кортеждер реттелмеген, еркін түрде болуы тиіс; атрибуттар да реттелмеген, еркін түрде болуы тиісті. 2 қосымшада адамзат қызметінің әр түрлі саласындағы мәліметтер қорының мысалдары келтірілген. Мәліметтердің реляциялық моделінің артықшылығы оны ЭЕМ-де физикалық жүзеге асырудың қарапайым, түсінікті және ыңғайлы болуында. Пайдаланушы үшін дәл осы қарапайымдылығы мен түсініктілігі оларды кең түрде қолдануға негізгі себеп болды. Осы типтегі мәліметтерді өңдеу тиімділігінің мәселелері техникалық тұрғыдан шешілетін болып шықты. Төртінші қалыпты форма өзге атрибутқа (көпмәнді байланыстылық) тәуелді болатын атрибут мәніңің көп рет қайталану мүмкіндігіне жол бермейді. Мысалы, егер кестеде агент Smith-тің 1001 және 1007 қызметкерлерінің менеджері болып табылатынын, және 2003, 2001, 2004 клиенттерінен тапсырыс алғанын көрсету керек болса, онда келесі кесте пайда болады. Name Snum Cnum Smith 1001 2003 Smith 1001 2001 Smith 1001 2004 Smith 1007 2003 Smith 1007 2001 Smith 1007 2004 Алынған кесте төртінші қалыпты формада емес. Төртінші қалыпты формаға келтіру, кестені әрбір тәуелді атрибут жеке орналасқан екі кестеге бөлу арқылы орындалады. Name SnumNameCnum Smith 1001 Smith 2003 Smith 1007Smith 2001 Smith 2004 Қарастырылған төрт қалыпты формадан өзге, негізінен теориялық сипаттамасы бар әрі практикалық маңызы жоқ басқа да формалар болады. Бұлар біріккен тәуелділіктері болмайтын бесінші қалыпты форма мен облыс/кілт қалыпты формасы. Бесінші қалыпты формада біріккен тәуелділіктер болмайды. Мысал қарастырайық. Kod Office Project 1001 02 010 1001 05 010 1003 01 008 1004 03 008 1004 03 007 Берілген кестеде бірнеше бөлімдерде жұмыс істейтін және бірнеше жобаларды орындайтын қызметкерді алып тастау немесе жобаның нөмірін өзгерту, кестеде атрибуттардың біріккен тәуелділіктері болғандықтан қиын болады. Сондықтан берілген кестені төмендегідей үш кесте түрінде ұсыну қажет. Kod Office Kod Project Office Project 1001 02 1001 010 02 010 1001 05 1003 008 05 010 1003 01 1004 008 01 008 1004 03 1004 007 03 008 Реляциялық кесте, егер кез келген шектеу шарты бар болу (доменнің) облысының анықтамасы мен кілттерден шығатын болса облыс/кілт қалыпты формасына ие болады. жүктеу/скачать 280.56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|