Îльга Õабижановна Àéìаганбåòова
Сезімталдық (сенсибилизация)
жүктеу/скачать 4.35 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қосарлы түйсіну (синестезия)
- Шұғыл айырма
- Сезімталдықтың кемуі (десенсибилизация
- Есіту түйсігі.
| Сезімталдық (сенсибилизация) – ішкі (психикалық) жағдаяттардың
ықпалымен талдағыштар сезімталдығының көтерілуі. Толықтырушы сезімталдық – қандай да бір сезім түрінің жетіспеуі- нен басқа сезім ағзалары сезімталдығының күшеюі (мысалы, зағиптердің есіту, иіс сезу қабілеттерінің артуы). Қосарлы түйсіну (синестезия) – белгілі заттың нақты өзіне тән сезімдік түйсігіне оның қандай да бір қасиетіне байланыстыра екінші бір сезімді ойдан қосу (тәтті лимонның сарғылт түрі ауызда қышқылт дәм пайда етеді; гүлдің хош иісі, көрмей тұрып-ақ оның сұлу бейнесін түйсіндіреді). Шұғыл айырма (контраст) – кейбір қасиеттерге болған сезімталдықтың екінші бір қарама-қарсы болмыс белгілерінің әсерінен көтерілуі. Мысалы, бір түсті фигура ашық фонда қарауытып көрінсе, қара фонда ағараңдайды. Сезімталдықтың кемуі (десенсибилизация) – бір талдағыштар күшті қозуынан басқа сезім, түйсіктердің төмендеуі. Көру түйсігі. Көру түйсігінің пайда болуы үшін көру рецепторлары – көз торына электромагнитті толқындар әсер етуі қажет. Адам айыратын түр-түстер хроматикалық (грек.хрома-түр-түс) және ахроматикалық (түссіз – ақ, қара және сұр түстің әрқилы реңктері) болып ажыралады. Түр-түс – әрқилы толқынды электромагниттік сәулелердің әсерінен болатын психикалық құбылыс. Адам көзі 300-ден 700нм (нанометр) қабілетіне ие. Есіту түйсігі. Есіту ағзасы секундына 16-дан 20 мың толқындар шегіндегі дыбыстарды сезе алады. Дегенмен, есітудің ең тиімді сезімталдығы 2000-3000 герц аралығында (бұл аса қорыққан әйелдің жан айғайына сәйкес дыбыс биіктігі). 3 Адам өте төмен жиіліктегі (инфрадыбыстар) дыбысты сезбейді. Табалдырық асты төмен жиіліктегі 6 герц дыбыстар адам психика- сына кері ықпал жасап, бас ауыртады, шаршатады, көңіл күйзелісіне тап қылады, ал 7 герц дыбыстар тіпті жүрек қызметінің тоқтауына соқтыруы мүмкін. жүктеу/скачать 4.35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|