Лекция: 60 сағат Практика: 30 сағат СӨЖ: 90 сағат обсөЖ: 90 сағат Барлық сағат саны: 270 сағат

Таќырыптар

“Физика жєне математика”факультеті

«Математиканы оќытудыњ теориясы мен єдістемесі» пәні бойынша

Жетісай – 2007 ж

(2 саѓат)

1. 
   Математиканы анықтаудың әдістемесі
   
2. 
   Математиканың даму тарихы
   
3. 
   Математиканы анықтау әдістемесінің дамуы
   

1. Д.Е Әбілқасымова т.б Математиканы оќытудыњ теориясы мен әдістемесі А.:1998 ж.

2 Ә. Бидосов. Математиканы оќытудыњ методикасы А.: 1989 ж

3. О.А Жәутіков. Ақиқаттыњ шынын білудегі математиканың рөлі А.: 1995 ж.

4. В.А. Огенесян, Ю.М. Колягин и др. Методика преподование математики в средный школе. М 1980

б) ќосымша:

5. .Бейсеков Ж., т.б. Орта мектепте математиканы оқыту әдістемесіне арналған оқу құралы. Ш. 2003.

6. Пышкало А.М. т.б. Математиканы бастауыш курсының теориялық негіздері. А. 1984.

7. Антонов Н.С. , Гусев В.А. Современные проблемы методики преподавания математики. М. 1984.

8. Моро М. И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. М. 1975.
Математиканы оқытудың әдістемесі- педагогиканың бір саласы. Ол математиканы ғылымның белгілі бір даму дәрежесіне лайық қоғамның алға қойған оқыту мақсаттарына сай математиканы оқытудың заңдылықтарын зерттейді.

Математиканы оқытудың әдістемесі ең алдымен математика ғылымымен тікелей байланысты дамиды, Сондықтан математика әдістемесінің мазмұны мен даму барысын дұрыс бағдарлап түсіну үшін математика ғылымының даму тарихынан мағлұматтар білу қажет. Математика ақиқат дүниенің кеңістік формалар мен мөлшерлік қатынастарын зерттейді.

Математиканың даму тарихын төрт кезеңге бөледі.

1. 
   математиканың тууы. Бұл кезең тарихқа дейінгі өте ерте дәуірден басталып, б.з.д. ҮІ-Ү ғасырға дейін созылады. Бұқл аралықта математиканың алғашқы да негізгі ұғымдары (сан, фигура, т.б.) қалыптасады.
   
2. 
   Тұрақты шамалар немесе әлементар матемаика кезеңі. Бұл б.з. ХҮІІ ғасырына дейінгі аралық болып, мұнда негізінен тұрақты шамалардың қасиеттері зерттеліп, ашылады.
   
3. 
   Айнымалы шамалар немесе жоғары математика кезеңі. ХҮІІ-ХІХ ғасырлар арасындағы кезеңде жоғары матемаикалық білім негізін қалайтын математика салалары пайда болды.
   
4. 
   Қазіргі математика кезеңі. Бұл дәуір ХІХ ғасырдың ортасынан басталады. Мұнда математика пәні мен қолданылу облыстары мейлінше кеңейіп, көптеген математикалық жаңа теориялар пайда болды.
   

Математикалық білім мен дағдылар молайып, мазмұны молайып, мазмұны тереңдеп, ауқымы кеңейген сайын оны үйретудің мәселелері де өзгеріп, күрделене береді, осылай әдістемелік жаңа тәсілдер пайда болады.

Жоғарыда айтқанымыздай математика әдістемесі педагогикалық ғылымдар тобына жатады, педагогикамен біртұтас тығыз байланыста болады, оның ұғымдарын, қағидаларын, принциптері мен ережелерін басшылыққа лады. әсіресе педагогиканың білім беру және оқыту теориясын дидактиканы кең пайдаланады.

Математкиа әдістемесі психология ғылымының ең әуелі, педагогикалық психолоғияның ұғымдары мен заңдарын кеңінен қолданады. Оқыту үстінда тану үрдісінің негізі ретінде қабылдау категориясының қызметі күшті болады, оқыту елес пен зердага берік сүйенетін әроекет болып табылады. Осы сияқты сөз, ойлау, қиялдау, әсіресе кеңістік қиялдау- барлығы да математиканы үйрену, үйрету барысында үлкен қызмет атқарады.

Логика ғылымының математиканы оқыту барысында оқушыларды ғылыми жолмен ойлаудың негізгі ережелерін қалыптастыруда ерекше маңызы бар. Сондықтан математика әдістемесі дәстүрлі логика мәселелеріне үлкен мән береді.

Математика әдістемесі педагогикалық әдіс ретінде өнерге де өте жақын келеді. Әдістеме практикасында сөзді, дауыс ырғаған,т жүріс қимыл т.б. сыртқы факторларды ұғымды пайдаланудың мәні зор. Сондықтан да кейде “әдістеме – жартылай ғылым, жартылай өнер” де дейді.

1. 
   Математиканы оқыту әдістемеснің бастапқы кезеңі
   
2. 
   Педагогикалық және әдәстемелік ойдың дамуы.
   
3. 
   Математикалық теориядларды баяндауда Әд-Фәрабидің көз қарастары
   

1. Д.Е Әбілқасымова т.б Математиканы оќытудыњ теориясы мен әдістемесі А.:1998 ж.

2 Ә. Бидосов. Математиканы оќытудыњ методикасы А.: 1989 ж

3. О.А Жәутіков. Ақиқаттыњ шынын білудегі математиканың рөлі А.: 1995 ж.

4. В.А. Огенесян, Ю.М. Колягин и др. Методика преподование математики в средный школе. М 1980

б) ќосымша:

5. .Бейсеков Ж., т.б. Орта мектепте математиканы оқыту әдістемесіне арналған оқу құралы. Ш. 2003.

6. Пышкало А.М. т.б. Математиканы бастауыш курсының теориялық негіздері. А. 1984.

7. Антонов Н.С. , Гусев В.А. Современные проблемы методики преподавания математики. М. 1984.

8. Моро М. И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. М. 1975.

Математика әдістемесінің тарихы математика тарихымен байланысты. Мәдение пен ғылым дамыған ежелгі шығыс елдерінде (Египет, Вавилон, Индия,т.б.) жазу математикалық, астраномиялық,т.б. алғашқы білім, дағдыларымен қатар алғашқы білім беру орындары пайда болған. Мектеп туралы ең алғашқы дерек б.з.б. екі жарым мың жыл бұрынғы египет жазбаларында кездеседі.

Ежелгі Грецияда теориялық математикалық білім берудің жаңа формалары шыға бастайды. Данышпан ойшыл философтар және ғұламалар Платон, Аристотель грек қоғамындағы тәрбиелеу практикасын жалпылай келіп өздерінің педагогикалық жүйелерін жасайды. Евклидтің атақты “Негіздер” атты еңбегінде сол тұстағы бүкіл математикалық білім негіздері белгілі бір әдістемелік жүйе бойынша баяндалады. Ұлы астраном және математик Клавдий Птоломей өзінің әйгілі “Алмагест” атты ұлы еңбегінде математикалық астраномияны баяндауда жаңа әдіс қолданды.

Педагогикалық және әдістемелік ойдың дамуына орта ғасыр заманында өмір сүрген Әл-Фараби, Ибн Сина сияқты шығыс ойшылдары мен энциклопедист- оқымыстылары көп қызмет атқарды. Бұлардың ішінде, әсіресе Қазақстан жерінде туып өскен отырарлық ұлы ғұлама Әбунаср Әл-Фарабидің орны ерекше. Әл-Фараби математиканың негізгі ұғымдарын баяндау жайында педагогика ғылымдары тарихында тұңғыш әдістемелік арнайы еңбек жазған ұлы әдіскер-ғалым. Ол еңбек “Евклидтің бірінші және бесінші кітаптарының қиын жерлеріне түсініктеме” деп аталады.

Әл-Фараби математикалық теорияларды баяндауда анализ, синтез, индукция және дедукция әдістерін біріктіре қолдану керектігі жайлы дұрыс принципті қолдану.

Әл-Фараби геометрияның негізгі ұғымдарын баяндау реті, олардың физикалық денелерден абстракциялануының төменгі сатысынан жоғары сатысына қарай бағытталу керек. Яғни “Жекеден жалпыға көшу” жолын ұсынады (дене-бет-сызық-нүкте). Евклид өзінің кітабында кері жолды, яғни жалпыдан жекеге көшу жолын қабылдағаны мәлім (нүкте-сызық – бет - дене). Әл Фараби бұл екі әдісті біріктіріп пайдаланады. Ол былай дейді: “Бұл шығармада баяндаудың ең дұрыс тәртібіне келсек, онда мұндай тәртіп екі түрлі болуы мүмкін, біреуі ең алдымен сезімге жақын нәрседен бастауы. Сезім үшін бәрінен дене, содан кейін бет, содан кейін сызық жақын, ең алысы – нүкте болады. Ал ақыл үшін бәрінен ең жақыны ойда анықталатын басқа нәрселердің ішіндегі ең аз бөліктен тұратыны. Бөлік аз болған сайын соғұрлым ақылға жақын болады. Осылай біз өзінің мәні бойынша ойда ешбір бөліктен тұрмайтын нәрсеге барамыз. Сондықтан да ақылға сәйкес келетін тәртіп мынадай болады: ең алдымен нүкте, сонан соң сызық, содан кейін бет, соңында – дене. Алайда шәкірттерді еске алсақ, онда оқытудың барысында шәкірт сезуге жақын нәрмселерге күшті болғандықтан, ең әуелі сезімге сәйкес елетін тәртіп қолданылады. Сондытан да оқытуды сезуге болатын жай денелерден бастаған дұрыс, сонан кейін сезімнен тыс алынған денеге көшу керек, осыдан кейін бетке, сонан кейін сызыққа, одан кейін нүктені қарастыру керек. Ендеше ақыл өзінің әрекетін, ең алдымен сезілетін нәрселерден бастан анализ бағытымен нүктеге жеткенше жүргізуі дұрыс, ал сосын ақылға сәйкес келетін тәртәпке, яғни қасиеттерді синтездеуге көшуі тиіс”.