Өзін-өзі ба қы лау әді сі (инт рос пек ция). Атал ған әдіс XIX
XX ға сыр лар то ғы сын да пай да бол ды. Ол зерт теу ші нің бір уа қыт
та өзінөзі ба қы лау үс тін де гі сы на лу шы әрі экс пе ри мент ба ры
сын да оның ба сы нан кеш кен де рін таң ба лап оты ру шы тұл ға бо
луымен си пат та ла ды. Заң гер дің прак ти ка лық қыз ме тін де өзінөзі
ба қы лау қо сал қы әдіс ре тін де қол да ны ла ды.
Заң гер өзінөзі ба қы лауды өзін та ну әді сі ре тін де қол да нуы
мүм кін. Со ның не гі зін де ол өзі нің мі незқұлық тық ерек ше лік те
рін, тұл ға лық қа сиет те рін ай қын та ныпбі ле ала ды. Өзі нің ісәре
кет те рін же те ба қы лау үшін жә не жүй кепси хи ка лық жүк те ме нің
сал да ры нан туын дайт ын экс тре мал ды жағ дай лар да қа жет сіз эмо
ционал дық ха ре кет тер мен шек тен тыс қо бал жу лар ды бол дыр мау
үшін өзін та ну дың ма ңы зы ай рық ша.
Экс пе ри мен тал дық әдіс. Экс пе ри мент – тұл ға ны зерт теу де
гі кең та рал ған әдіс тер дің бі рі. Тер геуші тергеуэкспериментін
жүр гі зу ге құ қы лы, ал кей жағ дай лар да мұн дай экс пе ри мент тұл
ға ның әл де қан дай құ бы лыс ты, әл де бір зат ты бел гі лі бір жағ дайда
қа был дау қа бі ле ті ту ра лы мә лі мет алу ды мақ сат ете ді. Со ның нә
ти же сін де тер геу ар қы лы куә гер дің қа был дау үде ріс те рі нің са па
сы ту ра лы жә не өз ге мә се ле лер бо йын ша да пси хо ло гия лық маз
мұн да ғы ақ па рат қа қол жет кі зу ге бо ла ды.
Экс пе ри мен тал дық әдіс Сот психологиялық сараптама ны өт
кі зу ба ры сын да сы на лу шы ның пси хи ка лық үде ріс те рін (қа был
дау, ес те сақ тау, ой лау, зер де леу) зерт теу мақ са тын да ке ңі нен
қол да ны ла ды. Ар найы ой лап та был ған экс пе ри мен тал дыпси хо
ло гия лық әдіс те ме нің кө ме гі мен (тест) пси хи ка лық үде ріс тер дің
сан дық жә не са па лық си пат та ма ла ры зерт те ле ді.
Заң психологиясы
188
Достарыңызбен бөлісу: |