Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

жүктеу/скачать 7.14 Mb.

Pdf көрінісі

бет	217/263
Дата	26.02.2024
өлшемі	7.14 Mb.
	#493176
түрі	Оқулық

1 ... 213 214 215 216 217 218 219 220 ... 263

httprmebrk.kzbilimabilmajinova-jalpy-jertanu.pdf

Табиғат ескерткіштеріне – ғылыми, тарихи, мəдени-
эстетикалық мəні зор табиғат обьектілері жатады. Алғаш бұл
ұғымды А.Гумбольдт енгізген. Біздің елімізде табиғат ескеткіштері
көптеп кездеседі, олардың ең əйгілілері Шарын каньоны, «Əнші
құм», Жұмбақтас, Таңбалы тас жəне т.б.
Қорықшалар – азая бастаған өсімдіктер мен жануарлар санын
қалпына келтіру жəне де басқа шаруашылық мақсаттары үшін
уақытша қорғауға алынатын жерлер. Олар кешенді, ботаникалық,
аңшылық, геологиялық, ландшафтық болып бөлінеді.
Резерваттар – өзінің құрылымы жағынан қорықшаларға жақын,
кейбір елдерде (Финляндия, АҚШ) қорық дəрежесімен бірдей.
Ұлттық табиғи саябақтар – табиғатты қорғаумен қатар оны
ғылыми-ағарту, мəдени-эстетикалық бағытта да пайдалануды жүзеге
асыратын жерлер болып табылады. Алғашқы ұлттық саябақ 1872
жылы АҚШ-та құрылған. Бүгінгі таңда дүниежүзінде 2400-ге жуық
ұлттық саябақтар құрылған. Біздің елімізде де ұлттық саябақтар
құру шаралары қарқынды жүргізілуде.
Осынау жүргізіліп жатқан шаралардың барлығы көркем де
нəзік, əсем де тылсым табиғатты мүмкіндігінше өзгеріссіз болашақ
ұрпақ қолына тапсыру.

305
8-ТАРАУ. ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ҚАБЫҚ
8.1. Географиялық қабықтың құрылысы мен шекаралары
Географиялық қабық туралы жалпы түсінік. Көптеген
елдердің ғалымдары ерте кездерден бері Жер шары жəне ондағы
табиғат жағдайлары туралы алуан түрлі мəліметтер мен нақты
деректерді жинақтады. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың ба-
сында осы мəліметтерді талдау мен қорытындылаудың нəтижесінде
географиялық қабық туралы ілімнің негізі қаланды.
Географиялық қабық туралы ілімнің қалыптасуында Ресей
ғалымдары, əсіресе, А. Гумбольдт, В. В. Докучаев жəне В. И. Вер-

жүктеу/скачать 7.14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 213 214 215 216 217 218 219 220 ... 263