160
сағағына, ӛсу нүктесіне жетеді. Инфекция қоры – топырақ әcipece дара
дақылды мақта eгici.
Аурудың әсерінен дақылдың ӛнiмi 25-50%, сапасы (талшықтардың
ұзындығы, беріктілігі, созылғыштығы), тұқымның ӛнгіштігi және
майлылығы тӛмендейді.
3.1.3 Фузариозды солу
Фузариозды солу ауруы республиканың барлық мақта ӛcipeтiн
аймақтарында кездеседі.
Мақта фузариозды солу ауруына бүкіл вегетация бойына, барлық ӛсу
кезеңдерінде шалдығады. Егер мақта ӛскін кезеңінен нағыз жапырақтарын
түзгенге дейін бұл кеселге шалдықса ауру
бастапқы кезде қарқынды
дамып, кейін саябырлап, ӛсімдік гүл түйіні байлау кезеңінде қайта ӛршіп,
вегетацияның соңына дейін тарай береді (71-сурет).
71-сурет. Мақтаның фузариозды солу ауруы:
1 — ӛскіннің залалдануы;
2 — «торлы» жапырақ;
3 — дертке шалдыққан
ӛсімдік
Фузариозды солу дертіне шалдыққан ӛсімдік жапырақтарының
бетінде алғашқыда майда сарғыш дақтар түзіліп, олар ұлғайып, бір-біріне
қосылып жапырақ бетіне тұтас тарайды. Кесел шалған жапырақ солып,
кеуіп түседі де, жас ӛсімдіктер қурап қалады.
Залалданған жас ӛсімдіктердің
тамыр мойны ұлпалары қалыңдап,
буынаралықтары қысқарып, жоғарғы бӛлігінде жаңа шыққан жапырақтары
161
бүрісіп шығады. Гүл түйіні байланған кезеңде залалданған ӛсімдіктің
жапырақтары, түйіндері, гүлдері түсіп, сабақтары қурайды. Ӛсімдік
қауашақтану кезеңінде залалданса, онда қауашағы ашылмай,
сабағы
күңгірттенеді. Кейде жаз ортасында немесе вегетация кезеңінің соңында
ӛсімдік кенеттен солып,
жапырақтары салбырап, түсін ӛзгертпестен
қурайды, бipaқ түспей, ӛсімдік бойында қалады (71-сурет). Бұл кеселдің
барлық түрлерінде сабақ сүрегі қоңыр түске енеді (кесіндісінде жақсы
кӛрінеді) (72,2-сурет).
Мақтаның фузариозды солу ауруының қоздырғышы –
Fusarium
oxysporum Schl.f.vasinfectum Sn.et Han. саңырауқұлағы (
Ascomycetes
класының
Hypocreales
қатары
на
жататын
Fusarium
туысы).
Саңырауқұлақтың жіпшумағы түcciз, перделі, ӛсімдік түтікшелерінде
дамиды.
Микроконидиялары бip клеткалы, майда, пішіні эллипс тәрізді,
түссіз. Макроконидиялары орақ тәрізді үш перделі, кӛлемі 33-43 4,2-4,5
мкм. Хламидоспоралары бip клеткалы,
қалың қабықты, температураның
күрт ӛзгеруіне тӛзімді.
Достарыңызбен бөлісу: