Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3

263 
5. Негізгі СИ жүйесіндегі өлшем бірліктер 
 
Секунда - Секунд - (лат.
secunda dіvіsіo — екінші бөліну) (бастапқыда 
градустың, одан кейін сағаттың) уақыттың жүйелік бірлігі; СИ жүйесіндегі 
өлшем бірлігі. Белгіленуі – С; 1 с — Cs атомының (өлшемдер мен салмақтар 
бойынша 13-Бас конференцияның резолюциясы бойынша, 1967) аса жұқа екі 
деңгейінің арасынан өткен сəуле шығаруының 9 192 631 770 периодына тең. 
2) Жұлдыздық секунд — жұлдыздық тəуліктің – бөлігіне немесе 0,997 269 
566 секундқа тең уақыт; 3) Бұрыштық секунд – жазық бұрыштың жүйеден 
тыс бірлігі. Белгіленуі 1
=(1/360)4,84813710 радиан.
Метр (фр.
metre, гр.
metron – өлшем) – бірліктердің халықаралық 
жүйесіндегі (СИ) ұзындықтың негізгі өлшем бірлігі. 1960 жылға дейін 
Метрдің эталоны – ұзындықтың штрихты өлшемі платина-иридий 
қоспасынан жасалып, Севр қаласындағы (Париж қаласының жанындағы) 
Өлшеуіштер мен таразылар жөніндегі халықаралық бюрода сақталған 
білеуше (брусок) болған. Өлшеуіштер мен таразылар жөніндегі 11-Бас 
конференция (1960) Метрдің жаңа анықтамасын қабылдады: “Метр – 
Криптон-86 атомының 2р10 жəне 5d5 деңгейлерінің аралығындағы ауысуы 
сəйкес келетін сəуле шығаруының вакуумдағы 1650763,73 толқын 
ұзындығына тең ұзындық”. КСРО-да алғашқы эталоны ұзындық бірлігі – 
метрді қайта жаңғыртуға жəне оның өлшемін ұзындықтың басқа 
өлшемдеріне таратуда құрамында ұзындықты дəл өлшеуге арналған 
интерферометр бар аппаратуралар кешенін қолданды. Метр – жуықтап 
алғанда жер меридианасы ұзындығының 1/40000000 бөлігіне тең. 
Килограмм – платина-иридий эталонының массасы, салмақ пен 
өлшемнің халықаралық бюросысында сақталатын Париждің маңындағы Севр 
қаласында. Эталонның массасы 
4 С дағы 1 дм таза судың массасына 
жақын. 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: