Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

167 
ХХ ғасырдың ірі ӛкілі,белгілі ағартушы Ж.Аймауытов ҧстаз қызметін 
былай сипаттайды: «Балаларға білім берумен, тәрбиелеумен мҧғалімнің 
қызметі тәмәм болмайды. Ол балаларды тәрбиелеуге, ҥгіттеуге міндетті, 
басқаша айтқанда, мҧғалім қарапайым қызметкер емес, ол шәкіртінің алдағы 
ӛмірін ӛз басынан кешірген тәжірибесіне таянып, оларға келешекте ӛмірде 
аяғын шалыс басып, соққы жеп ӛкінбеске кҥні бҧрын сақтандыратын 
қорғаушысы, қамқоры» [2;25].
Оқу-тәрбие ҥрдісін ҧйымшылдықпен жҥргізуде-оқытушы басты тҧлға 
болып табылатыны сӛзсіз. Осындай талапқа сай қызмет істеу ҥшін алдымен 
оқытушы ӛзінің теориялық және әдістемелік білімін ҧдайы толықтырып, 
ҥздіксіз ізденуі, ӛз мамандығын барынша жетілдіру және қызметі саласындағы 
жаңалықтар мен ӛз тәжірибені ҥнемі пайдалануы тиіс. Сонда ғана оқытушы 
қызметі бҥгінгі кҥннің талабына сай болады.
Ҥздіксіз іздену - бҥгінде оқытушыларға қойылып отырған басты 
талаптардың бірі. Оқытушы шеберлігінің негізгі кӛрсеткіштерінің бірі – әдістеме 
саласындағы ғылыми жаңалықтар мен озық тәжірибені жетік игеру. Оларды ӛзінің 
кҥнделікті қызметінде пайдалана білу, осы орайдағы мҧғалімнің шығармашылық 
еңбегі, ең алдымен, сабақпен байланысты. Демек сапалы, тиімді әрі нәтижелі 
жҥргізген әрбір сабақ – ҧстаздың тынымсыз еңбегінің айғағы. 
Қазіргі кездегі ғылым мен техниканың даму деңгейі әрбір білімгердің 
сапалы және терең білім мен іскерліктің болуын, олардың шығармашылықпен 
жҧмыс істеуін, ойлауға қабілетті болуын талап етеді. Оқыту технологиясы 
оқыту ҥрдісіне қажетті әдіс, тәсіл, амал, дидактикалық талап секілді 
психологиялық іс-әрекеттердің жҥйелі кешені ретінде пайдаланылады. Қазіргі 
кездегі білім беру сапасы білімгердің әртҥрлі әрекет саласында ӛз бетінше 
шешім қабылдауға мҥмкіндікті қамтамасыз ететін қалыптасқан негізгі 
қҧзіреттілік тҥріндегі білім нәтижелерімен тҥсіндіріледі. 
Сондықтан, бҥгінгі таңда ҧстаздардың алдында тҧрған міндет: табысты 
және тиімді әрекетке дайын, ӛзінің пікірін білдіруге және ӛзінің іс-әрекеті мен 
ӛмір сҥріп отырған қоғам ҥшін жауапкершілігін тҥсінуге қабілетті, 
отбасындағы, қоғамдағы, еңбек ҧжымындағы әлеуметтік рӛлін сезінетін 
қҧзырлы тҧлғаны қалыптастыру. Жалпы қҧзіреттіліктің сипаты қандай 
екендігіне тоқталып ӛтсек, кейбір сӛздіктерде қҧзіреттілікке белгілі бір зат, 
қҧбылыс жӛнінде пайымдауға, салмақты да беделді пікір айтуға мҥмкіндік 
беретін білімді игеру ретінде тҥсіндірме берілген. Тҧлға қҧзыреттілігін дамыту 
ҥшін ҧстаздың қҧзыреттілікті меңгеруі, білім беру мазмҧнын жетілдіруі қажет 
және тілді ҥйретуде жаңа инновациялық әдіс – тәсілдердің ең тиімдісін 
пайдалануда жоғары нәтиже береді деген сенімдеміз. 
Тарихқа тоқталмай ӛту мҥмкін емес, ендеше заманымыздың ҧлы 
педагогы Ы.Алтынсарин осы тҧлға дамыту ісінде тілдік мәселелерге басты 
назар аударғаны мәлім. 
Ҧлы педагог Ы.Алтынсарин ғылым негіздерін балаларға қызықты, 
тҥсінікті етіп беруге ерекше кӛңіл бӛліп, орыс тілі, ана тілі, арифметика 
сабақтарына, сӛзді бір тілден екінші тілге аударуға ерекше назар аударған. 
Айталық, арифметиканы қазақ тілінде оқытып, мысалдарды балалардың 

168 
кҥнделікті ӛміріне жақын фактілер келтіре оқытуды, біртіндеп жеңілден ауырға 
қарай жылжуды талап еткендігі, оның А.А.Мозохинге, Ф.Д.Соколовқа, 
Ғ.Ғалымбаевқа т.б. мҧғалімдерге жазған хаттарында келтірілген [3;76].
Ол мҧғалімдердің балаларға тиянақты білім беру, оны ӛмірмен 
байланыстыру, оқыту әдістерін жетілдіру мәселелері жайында кӛптеген ақыл-
кеңестер берді.
Ӛмірмен тығыз байланыстыра білім беру заман талабына сай білім беру 
екендігін сол кезден-ақ кӛре білген ҧстаз, оқушыларының озық ойлы азамат 
болуын кӛздеген. 
Заманауи талаптарға сай қазіргі кезде қазақ-орыс-ағылшын тілдерін 
ҥйренушілерге берiлетiн тiлдiк мәлiметтер тӛмендегi талаптарға сай болуы 
қажеттігін кез-келген педагог басты назарда ҧстауы керек: 
1) Тiл білімiнен берiлетiн кекз-келген теориялық тақырыптардың ғылыми 
сҧрыптаудан ӛтіп, ең қажеттісінің ғана берілуі талап етiледi. Тiлдiк 
мәліметтерге байланысты қандай да бір тақырыптардың дәл, анық, қысқа да 
нҧсқа болуы оларды жылдам меңгеруге септiгiн тигiзедi.
2) Тіл ҥйретуге байланысты тақырыптардың жан-жақты ашылуы, ӛзара 
байланыстылығы, кӛлемi мен мазмҧнының тіл ҥйренушінің білім деңгейіне, 
мҥмкіндіктеріне сәйкес келуі ғылымилық ҧстанымы арқылы жҥзеге асады. 
3) 
Тiлдiк 
тақырыптарға 
байланысты 
берiлетiн 
қатысымдық 
жаттығулардың тақырыпты жан-жақты ашуы, тақырыптан ауытқымауы шарт. 
Ы.Алтынсариннің еңбектеріне назар аударғанда тілдік мәліметтердің 
талаптары да және тек тілдік қана емес оқушыға берілетін білімде де, 
дидактиканың басты категориялары – білім беру, сабақ беру, оқу, оқыту 
ҧстанымдары, оқыту ҥрдісі және оның қҧрамдас бӛліктері, міндеттері, 
мазмҧны, формалары, әдістері, қҧралдары, оқытудың нәтижесі жҥйелі 
сақталғаны анық кӛрінеді.
Ағартушының білім беру мен оқыту мәселелерін терең зерделеуге, 
педагогикалық тәжірибені қорытып, жинақтауға және оны оқыту ҥрдісіне 
енгізуге байланысты жҧмыстары оқыту ҥрдісінің заңдылығын ашу, білімнің 
мазмҧнын анықтау, оқытудың барынша тиімді әдістері мен ҧйымдастыру 
тҥрлерін жасап шығаруды қарастырып, оны ӛз тәжірибесінде қолданған, 
ҧсынылған еңбектері айғақ.
Кез-келген тілді оқыту әдістемесі дидактика теориясына негізделу 
арқылы жҥзеге асып, зерттеледі. Қазіргі жағдайда бәсекеге қабілетті азамат 

жүктеу/скачать 5.34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: