Педагогикалық институты аманжол күзембайұлы еркін әбіл тарихнам а
жүктеу/скачать 0.67 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Письма русского путешественника»
- О древней и новой России
- Записка о древней и новой России в её политическом и гражданском отношения
- Истории государства российского
| Николай Михайлович Карамзин (1766 - 1826) орыс тарихшысы. Арғы тегі татар мырзасы. Жасында жақсы білім алған. Әскери қызметте болған. 1789–1790 жылдары Европада болып неміс философы Иммануил Кантпен кездеседі. Ұлы француз революциясы кезінде Париж қаласында болып, Ресейге қайта оралғанда «Письма русского путешественника» атты шығармасын жазды. Дәл осы шығарма оның атын шығарды. Кейбір зерттеушілері орыс әдебиеті осыдан бастау алады деп есептейді. Карамзиннің атағы алдымен жазушы және журналист ретінде шықты. 1791 жылы орыс патшасы оған ресми түрде тарихнамашы атағын берді. Карамзинен кейін мұндай атақ еш тарихшыға берілген жоқ.
Оның философиялық көзқарасын анықтау қиын. Өйткені онда бір ізділік жоқ. Православие дінінің догмаларымен қатар ол идеализмнің жаңа теорияларын ұстанды. Оның қоғамдық көзқарасы «жұбату жүйесі-утешительная система» деп аталатынәлеуметтік теориясынан көрініс тапты. Оның мәні мынада-адамзат тарихы дегеніміз әлемдік прогресстің тарихы. Оның негізінде адамдардың рухани жетілуі жатыр. Тарихты Ұлы адамдар жасайды. Жас кезінде ол жаңалыққа құмар болса, есейе келе консерваторға айналады. Революциялық өзгерістерге жаны қас. Егер жасында батысшыл болса, кейін Бірінші Петр патшаны сынайды. Оның мыңдаған жылдар бойы артта қалған мешеу Ресейді Еуропаның алдыңғы қатарлы еліне айналдырды десе, «О древней и новой России» еңбегінде Петр «унижал россиян в собственном их серддце»,»захотел сделать Россию Голландиею»деп кіналайды. Осыдан кейін ол әдеби шығармашылықты тастап біржола тарихи зерттеулермен айналыса бастады. 1811 жылы «Записка о древней и новой России в её политическом и гражданском отношениях»деп аталатын өзінің алғашқы тарихи еңбегін жариялады.Шығарма императордың либералды реформаларына наразы топтың ойынан шықты. Автордың негізгі идеясы ешқандай реформаның қажетсіздігі.Саяси көзқарасы жағынан ол шексіз монархияны қолдады. 1818 жылы кітапдүкендеріне оның «Истории государства российского» атты еңбегінің 8 томы сатылымға түсті.Үш мың данамен жарық көрген кітап бір айдың ішінде сатылып кетті. Келсі жылдарда ол тағы үш томын шығарды .Өздеріңізге белгілі орыс тарихына қалам тартқан алғашқы ғалым Карамзин емес. Оған дейін орыс оқырмандары В.Н.Татищевтің, М.М. Щербатов еңбектермен таныс болатын. Бірақ Кармзиннің «Тарихы» тартымдылығымен, түсініктілігімен,тілінің көркемдігімен оқырман қауымды өзіне тарта алды. Орыс ақыны А.С.Пушкин былай деп жазды «Все, даже светские женщины, бросились читать историю своего отечества, дотоле им неизвестную .Она была для них новым открытием. Древняя Россия, казалось, найдена Карамзиным, как Америка – Колумбом». Тарихи оқиғаларды баяндағанда Карамзинге оның жазушылығы үлкен көмек берді.Ол көркемдік шеберлікпен тарихшыға тән деректердегі дәйктерді ұтымды пайдалануға тырысты. Оның пайдаланған қолжазбалары бізге дейін сақталған жоқ. Сондықтан орыс тарихының кейбір деректері осы күнге дейін тек Карамзин арқылы жетіп отыр. Әлбетте В.О.Карамзин шығармаларына көзқарас бірдей болған жоқ. Егер Ресейдің реакцияшыл, концерватор топтары қуана қарсы алса, революцияшыл қайраткерлер оны сынның астына алды.Ол дворяндық тарихнаманың соңғы өкілдерінің бірі. Самодержавиелік тәртіпті қорғаушы. Тіпті оның «история народа принадлежит царю» деген қанатты сөзі де бар.Декабрист Никита Муравьев Карамзин еңбгін талдап,оның тарихи концепциясынң методологиялық жағынан сын көтермейтіндігін, саяси тұрғыда тым зиянды екендігін дәлелдеді жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|