Михаил Трофимович Каченовский (1775–1842) Москва университетінің профессоры, кафедра меңгерушісі, кейін «Вестник Европы» журналының редакторы. Ол Карамзиннің оппоненті.Оны деректерді сын тезіне салмағандығы үшін, тарихи уақиғаларды баяндағанда әдеби әдістерді пайдаланғандығы үшін өлтіре сынайды. «Историк не романист и не поэт эпический, он описывает истинные проишествия , представляет не вымышленные характеры, он не волен увеличивать мало важных случаев, и опятьне может оставить их без внимания, ежели входят в систему повествуемых событий» деп жазды. (Вестник Европы.1819, СІІІ, 198-199с.) Орыс тарихнамасында Каченовский «скептикалық мектептің» негізін қалаушы болып саналады.Кез келген деректі тек текстологиялық талдаудан өткізумен қатар оның объктивтілігін оның шындыққа сәйкестігін тексеру қажеттілігін ескертеді.
Полевой Николай Алексеевич (1796-1846) ірі саудагердін баласы. Кәсіби тарихи білімі жоқ «Московский Телеграф» журналының редакторы. Алдыңғы қатарлы Орыс романтизмінің өкілі. Тарихи көзқарасы Шеллингтін «Халық рухы» философиясымен француз романтизмінің негізінде қалыптасқан. Өз еңбектерінде, өз журналындағы мақалаларда Карамзиннің «История государства российского» еңбегін сынайды. Негізгі қоятын кінәсі онйың қарапайым халықтын тарихына, қоғамдық өмір тақырыбына, халықтын күнделікті тұрмысына көңіл аудармайды. Екіншіден Карамзин халықауыз әдебиетін тарихи дерек ретінде пайдаланбайды.
Полевой орыс және батыс тарихнамасын терең білген, яғни ол алдынғы қатарлы тарихи ой-пікірлерді меңгерген, ол оларды меңгеріп қана қоймай журнал бетінде кеңінен насихаттаған. «Уроки истории, – деп жазды ол, – заключаются не в частных событиях, котором можем мы толковать и преображать по произволу, но в общности, целости истории, в созерцании народов и государств, как необходимых явлений каждого периода, каждого века». Дегенмен, оның жүйелі білімінің болмауына байланысты толық мақсатына жете алмады. Өзінің екі томдық «Исстория русского народа» деген еңбегінде ол көптеген жаңа ой-пікірлер айтады. Ауыз әдебиетін терең білген, автор Кием Русі тарихын жаңа көзқараспен баяндайды. Екінші томында феодалдық жер иелігімен, Х-ХІІІ ғасырлардағы Орыс мемлекетінің феодалдық құрылысына тоқталады. ХІХ ғасырдын 30-жылдары оның басына «қара бұлт» төнді, саяси жағдайларға байланысты «Московский Телеграф» журналы жабылды. Өмірінің соңғы уақытында жазған шығармаларын орыс тарихнамасына қосқан үлкен үлесі деп айтуға болмайды.
Достарыңызбен бөлісу: |